این کمیساریا که دفتر آن در ژنو سوئیس قرار دارد ۱۴ دسامبر سال ۱۹۵۰ به منظور محافظت و حمایت از پناهندگان و یاری رساندن در امر بازگشت یا اسکان مجدد آنها تاسیس شده است.
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل به عنوان جایگزین سازمان بین‌المللی پناهندگان و پیشتر از آن اداره کل نجات و توانبخشی سازمان ملل، تاسیس شده است.
مهمترین وظیفه این کمیساریا، رهبری و هماهنگ نمودن فعالیت‌های بین‌المللی جهت محافظت و رفع مشکلات پناهندگان در سراسر جهان است.
هدف اولیه کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، حراست از حقوق و سلامتی پناهندگان عنوان شده است.
این کمیساریا می‌کوشد تا از احترام به حقوق پناهندگان و سلامت آنها در کشورهای دیگر، بازگشت داوطلبانه آنها به کشور خود، اسکان مجدد آنها در کشور ثالث و غیره مطابق قوانین بین‌المللی اطمینان حاصل کند.
خدمات کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل همچنین توسط سفیران حسن نیت سازمان ارائه می‌شود.
تا سال 2011، دو بار جایزه صلح نوبل در سال‌های ۱۹۵۴ و ۱۹۸۱ به کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل اعطا شده است.