بازار، سنگلج، عودلاجان، بازار سرپولک، بازارچه نایب‌السلطنه و ...، محله‌های قدیمی این شهر بودند. امروز دیگر غیر از 3-2 مورد، تقریبا نام و نشانی از این محله‌ها نیست و به جای آنها 374 محله جدید شکل گرفته‌اند که هر کدام به‌دنبال هویت خود هستند. اگر در روزگاران گذشته اهالی محله‌ها از بزرگ و کوچک و پیر و جوان به محله‌شان تعلق خاطر داشتند این موضوع هنوز هم کم‌وبیش در میان اهالی محله‌ها دیده می‌شود، با این تفاوت که دیگر تمام اهالی یک محله با یکدیگر آشنا نیستند. در حال حاضر باتوجه به مختصات اجتماعی شهر، شهرداری تهران به‌عنوان نهادی که قصد دارد برنامه‌های اجتماعی را نیز در شهر اجرایی کند و هویت محلهای را زنده نگه دارد، اقدام به برگزاری برنامه‌های مختلفی می‌کند؛ «جشنواره شمسه» جدیدترین این برنامه‌هاست که مراسم افتتاحیه رسمی آن هفته گذشته و با حضور شهردار تهران، سید‌محمد‌هادی ایازی معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری و 374مدیر محله شهر تهران در محل ایوان شمس شهرداری برگزار شد. در این گزارش به چگونگی برگزاری این جشنواره و نحوه حضور شهروندان در رقابت‌های آن پرداخته شده است.
قدیم‌ترها تابستان که از راه می‌رسید بچه‌های محله‌ها جمع می‌شدند، تیم فوتبالی تشکیل می‌دادند و با پول‌های خودشان لباس و کفش و حتی جایزه ورزشی تهیه می‌کردند و همین بهانه‌ای می‌شد که 3ماه تابستان لیگ فوتبال محله‌ها برگزار شود؛ این مسابقات بهانه‌ای می‌شد برای اینکه اوقات فراغت نوجوانان و جوانان در محله‌ها با ورزش پر شود. در این میان رقابت‌های فرهنگی و علمی جایگاهی نداشت چرا که زیرساخت‌های مورد نظر و مناسب وجود نداشت اما امروز اوضاع با گذشته خیلی فرق کرده است. در حال حاضر شهرداری تهران تلاش می‌کند تا به‌عنوان نهادی اجتماعی، در این زمینه حضور فعالی داشته و شهروندان را نیز در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی دخیل کند.
یکی از این برنامه‌های جدید مدیریت شهری تهران، مجموعه جشنواره‌های شمسه است که با هدف ایجاد حس تعلق شهروندان به محل زندگی‌شان، فعال‌سازی فرهنگی شهروندان برای ارتقای وضعیت معنوی و فرهنگی محله، بازشناسی ظرفیت‌های کالبدی، تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی محله، جلب مشارکت آگاهانه شهروندان در اداره امور شهر و پیدایی استعدادهای نهفته در بطن محله‌ها برگزار می‌شود. در حال حاضر هم که شما این گزارش را می‌خوانید دبیرخانه این جشنواره در تلاش است تا برنامه‌ریزی‌ها به بهترین شکل ممکن صورت بگیرد.
هشت‌خوان شمسه
عبادالله رمضانی، مدیرکل فرهنگی شهرداری تهران و رئیس ستاد مجموعه جشنواره‌های شمسه در این ارتباط به همشهری می‌گوید: شمسه با وجود پیشینه و تاریخی که در سابقه خود دارد اما برگرفته از 4 واژه شهروند، محله، سرمایه اجتماعی و هویت است؛ درحقیقت محله‌های ما در هر گوشه و کنار شهر دارای هویت خاص خود هستند و سرمایه‌های اجتماعی‌ای دارند که می‌توان با استفاده از همان سرمایه‌ها شهر را بهتر اداره کرد.
وی در ادامه با اشاره به جنبه‌های مختلف این جشنواره که فراخوان آن از ابتدای هفته آینده آغاز می‌شود، می‌افزاید: این جشنواره مجموعه‌ای از جشنواره‌های فرهنگی و هنری است که اول به‌دنبال شناسایی، توانمندسازی و به‌کارگیری این توانمندی‌ها در اداره امور محله و شهر است. برای این موضوع رشته‌های متنوع مباحث فرهنگی و هنری را که می‌تواند قشر مخاطب نوجوان و جوان را بیشتر از همه جذب کند، در نظر گرفته‌ایم. جشنواره قرآن کریم، نهج‌البلاغه، عکس، سرود و موسیقی، فیلم، نمایش، شعر و ادب و نقاشی و تندیس، 8رشته مختلف جشنواره شمسه هستند که در همه آنها این مورد در نظر گرفته شده است که چطور با استفاده از این مباحث می‌توان به ارتقای کیفیت زندگی شهری کمک کرد.
استعدادها بیایند
رئیس ستاد جشنواره شمسه درباره نحوه شناسایی و جذب استعدادها برای این جشنواره می‌گوید: بعد از اعلام فراخوان رسمی ما که از هفته آینده آغاز می‌شود و شهروندان تبلیغات مربوط به آن را در شهر خواهند دید، افرادی که علاقه‌مند هستند می‌توانند برای معرفی خود و نشان دادن توانمندی‌هایشان به سراهای محله یا مدیران اجتماعی و فرهنگی نواحی شهرداری تهران در مناطق مراجعه کنند. بعد از این موضوع نیز گروه‌های کارشناسی هم که در محله‌ها مستقر هستند توانمندی را به دست آورده و آنها را رتبه بندی می‌کنند.
یکی از نکات قابل توجه در برگزاری این جشنواره این است که زمان اجرای آن که همزمان با ماه مبارک رمضان شده است، اهمیت جنبه قرآنی این جشنواره را مشخص می‌کند که به همین دلیل نیز این بخش از جشنواره به‌صورت رسمی آغاز شده است. برگزاری دیگر بخش‌های این جشنواره نیز نیاز به فرارسیدن زمان خاصی ندارد. برای حضور در این جشنواره شما با مراجعه به محلهای یادشده، در رشته مورد علاقه خود ثبت نام می‌کنید. بخش‌های آموزش و توانمندی‌سازی ما نیز فعال است و بعد از آماده شدن برای رقابت‌های محلی و منطقه‌ای، رقابت‌های شهری نیز برگزار خواهند شد.
عبادالله رمضانی، رئیس ستاد این جشنواره به پیش‌بینی پایان اقدامات عملیاتی این جشنواره در آذرماه اشاره کرده و می‌گوید: بعد از برگزاری فراخوان و آموزش و بخشی از رقابت‌ها در محله‌ها، ادامه این رقابت‌ها در مقیاس منطقه‌ای و شهری برگزار خواهد شد. وی درباره پیش‌بینی استقبال از این جشنواره نیز می‌گوید: فکر نمی‌کنیم تا قبل از این چنین جشنواره‌ای برگزار شده باشد، چراکه جهت‌گیری آن کاملا محلی است و محور اجرای آن هم مردم یک محله هستند. در عین حال از آنجایی که بخش عمده برنامه‌های ما را مدیران محلی برگزار خواهند کرد که در همان محله‌ها زندگی می‌کنند در نتیجه می‌توانیم بگوییم که در واقع جشنواره‌ای نزدیک به محل زندگی مردم است و دسترسی هم به‌طور حتم برای آنها راحت خواهد بود. وی به مردم پیشنهاد می‌کند که با توجه به اطلاعاتی که از شنبه هفته آینده در محله‌ها توزیع خواهد شد برای ثبت نام و حضور در این جشنواره به محلهای مشخص شده مراجعه کنند.
شما داوری می‌شوید
بد نیست این نکته را هم بدانید که آثار و کارهای شما بعد از تولید توسط داوران ارزیابی خواهد شد. تعدادی از این داوران نیز از بین مردم محل و به پیشنهاد دبیرخانه‌های هادی یا از طریق فراخوان محلی و منطقه‌ای انتخاب می‌شوند. از سوی دیگر داوران فنی و حرفه‌ای هم که در هر یک از رشته‌های این جشنواره به‌صورت مجزا تخصص دارند، آثار تولیدی شرکت‌کنندگان را مورد ارزیابی قرار خواهند داد. داوران دیگری هم هستند که توسط معاونان امور اجتماعی و فرهنگی مناطق انتخاب می‌شوند. شیوه عمل هر یک از گروه‌های داوری یاد شده نیز متناسب با رشته‌های مختلف این جشنواره، متفاوت خواهند بود.
اما یکی دیگر از ویژگی‌های مهم این جشنواره این است که نیازی به شرط سنی نیست؛ یعنی به‌عنوان مثال قدیمی‌های محله می‌توانند خاطرات خود را از گذشته‌های محله بازگو کنند تا جوانان امروز، آن را تبدیل به مستند، شعر، داستان، سرود یا موسیقی کنند؛ پس شما هم آماده باشید؛ پیر و جوان، بزرگ و کوچک و زن و مرد می‌توانند در جشنواره شمسه شرکت کنند.