تاریخ انتشار: ۱۷ مرداد ۱۳۹۰ - ۰۷:۱۸

درخصوص چگونگی حضور و نقش‌آفرینی دستگاه دیپلماسی کشورمان در حوادث منطقه صحبت‌های بسیاری مطرح شده و برخی آن را بسیار فعال و عده‌ای منفعل می‌خوانندش، بااین حال قضاوت در این‌خصوص نیازمند بررسی دقیق فعالیت‌های صورت گرفته است.

برای این منظور برخی اظهارات و رایزنی‌های دیپلماتیک مسئولین دستگاه سیاست خارجی و دولت به‌عنوان فاکتور‌های مهم در حوزه سیاست خارجی در کنار هم قرار داده شده است تا خوانندگان بتوانند بدون پیش‌داوری قضاوت صحیحی از اقدامات صورت گرفته داشته باشند.

بحرین

بحرین یکی از نخستین کشورهای همسایه ایران است که موج بیداری اسلامی را تجربه کرده است، با این حال کشتار بی‌رحمانه مردم و حضور نظامیان سعودی در این کشور تا‌کنون مانع از تحقق اهداف انقلاب شده است. بحرین علاوه بر همسایگی، قرابت‌های مذهبی و تاریخی بسیاری با ایران دارد.

اظهارات دیپلماتیک: اظهارنظر‌های دستگاه دیپلماسی ایران درخصوص بحرین بیشتر حول 2محور اثبات عدم‌دخالت در این کشور و توصیه به دولت بحرین برای پایان دادن به جنایات خود است. احمدی‌نژاد نیز درخصوص بحرین چندین بار موضع‌گیری کرده و اقدامات دولت این کشور در کشتار مردم را محکوم کرده است. از جمله اینکه وی یک‌بار درباره این کشور گفته: از دولت بحرین می‌خواهم در فضای دوستانه با مردم تفاهم داشته و کشور خود را مردمی و دوستانه اداره کند. رئیس‌جمهور، اسفند ماه سال گذشته هم گفته بود: مگر می‌شود امواج انسانی را با نیروهای مسلح و آن هم از طریق کشورهای همسایه متوقف کرد؟ همچنین صالحی، وزیر امور خارجه کشورمان، موضع دستگاه دیپلماسی درخصوص بحرین را چنین توصیف می‌کند: ما از حاکمیت ارضی تمامی کشورها و استقلال آنها و از اینکه مطالبات مشروع حداکثری مردم هم مورد عنایت قرار گیرد، دفاع کرده‌ایم.

اقدامات دیپلماتیک: احمدی‌نژاد حدود یک ماه پیش در پاسخ به سؤال خبرنگاران مبنی بر اینکه آیا ایران طرحی برای بهبود وضعیت بحرین دارد یا نه؟ گفت: ما قصد دخالت در امور هیچ کشوری را نداریم. وی با این حال از طرح ایران برای این کشور خبر داد که با وجود گذشت یک ماه هنوز جزئیات آن مطرح نشده. همچنین وزیر امور خارجه کشورمان در سفر به 4کشور منطقه، رایزنی‌هایی با سران این کشور‌ها درخصوص حل بحران بحرین انجام داده است. صالحی همچنین قصد سفر به عربستان و مذاکره با این کشور را داشته که به‌دلیل مخالفت مجلس و اعلام شرط خروج این کشور از خاک بحرین تا‌کنون محقق نشده است.

رژیم صهیونیستی

اعتراضات در رژیم صهیونیستی مدتی پیش آغازشده و با تظاهرات 20 هزار نفری پنجشنبه گذشته اوج گرفته است.
اظهارات دیپلماتیک: تا‌کنون موضع رسمی در این خصوص از سوی دستگاه دیپلماسی اعلام نشده است.
اقدامات دیپلماتیک: تا‌کنون اخباری درخصوص اقدامات دیپلماتیک صورت گرفته مخابره نشده است.

یمن

یمن جزو نخستین ملت‌های منطقه بود که به خیزش‌های مردمی پیوست، با فرار علی عبدالله صالح به عربستان، مردم یمن امروز به یک قدمی پیروزی رسیده ‌انداما اعتراضات در آن همچنان ادامه دارد.

اظهارات دیپلماتیک: وزیر امور خارجه کشورمان ضمن ابراز نگرانی نسبت به کشتار مردم در یمن بر لزوم خودداری از به‌راه‌افتادن جنگ داخلی در این کشور تأکید کرد و گفت: ما همواره از وحدت یمن حمایت کرده و خواستار توجه جدی به مطالبات مردم و عدم مداخله خارجی در این کشور هستیم، با این حال رئیس‌جمهور تا‌کنون اظهار نظر خاصی درخصوص یمن انجام نداده است.

اقدامات دیپلماتیک: درخصوص یمن اقدام دیپلماتیک قابل ذکری وجود ندارد. شاید تنها اقدام دیپلماتیک صورت گرفته سفر بقایی، مشاور ویژه رئیس‌جمهور در آسیا، به این کشور و تقدیم پیام احمدی‌نژاد به علی عبدالله صالح، رئیس‌جمهور این کشور باشد؛ پیامی که مضمونی دوستانه داشت و به گفته بقایی در جهت توسعه روابط قابل تفسیر است.

عمان

عمان با اعتراضات مردمی پراکنده و خفیف‌تری نسبت به دیگر کشور‌های درگیر مواجه است.

اظهارات دیپلماتیک: معدود اظهارات دیپلماتیک مقامات دستگاه دیپلماسی کشورمان درخصوص عمان حول محور دعوت
دو طرف به گفت‌وگو و تفاهم بوده است.

اقدامات دیپلماتیک: هرچند مسئولین دستگاه دیپلماسی درباره عمان کم حرف زده‌اند، اما کیسه اقدامات دیپلماتیک درخصوص این کشور پر و پیمان‌تر به‌نظر می‌رسد.
اسفندماه سال گذشته محمود احمدی‌نژاد در تماس تلفنی سلطان قابوس، پادشاه عمان، با وی، تحولات منطقه‌ای را مورد بررسی قرار داد.
همچنین این کشور یکی از مقاصد سفر وزیر امور خارجه کشورمان در اردیبهشت ماه را به‌خود اختصاص داد؛ هرچند هدف از این رایزنی‌ها در درجه اول تعمیق روابط و در درجه بعدی رایزنی درخصوص اوضاع بحرین عنوان شد.

لیبی

لیبی یکی از مواردی است که بررسی عملکرد دستگاه دیپلماسی درخصوص آن گویای عدم‌وجود برنامه منسجم درخصوص آن است.

اظهارات دیپلماتیک: اظهارات درخصوص لیبی را باید به 2بخش تقسیم کرد. بخش اول که مربوط به پیش از حمله ناتو به این کشور بود و اغلب اظهارات حول محکومیت اقدامات جنایتکارانه قذافی شکل می‌گرفت و بخش دوم که پس از حمله ناتو رخ داد و در آن محکومیت اقدامات دخالت‌جویانه ناتو عمده اظهارات را به‌خود اختصاص داد. احمدی‌نژاد یک بار اقدامات معمر قذافی را بسیار زشت خوانده بود. احمدی‌نژاد گفت: «این باورنکردنی است که کسی شهروندان خود را بمباران کند و بکشد». وی همچنین در گفت‌وگویی با یک تلویزیون اسپانیایی در تهران، همچنان بمباران مخالفان قذافی توسط نیروهای حکومتی لیبی را محکوم کرد، اما خطاب به رهبران کشورهای اروپایی و ایالات متحده آمریکا گفت که باید از افغانستان و عراق درس بگیرند. او تأکید کرد که هرگونه مداخله نظامی در لیبی، وضعیت را بدتر می سازد.

اقدامات دیپلماتیک: درخصوص لیبی نیز اقدام دیپلماتیک قابل ذکری وجود ندارد و تنها چندی پیش علی اکبر صالحی از همفکری ایران با برخی کشور‌ها برای طرح پیشنهادهایی برای این کشور خبر داد که از حرف تا عملی شدن آن هنوز راه زیادی باقی مانده است.

سوریه

سوریه هم دچار ‌آشوب‌های داخلی شده، اما جنس این‌ آشوب‌ها با کشور‌هایی مانند بحرین، یمن و مصر متفاوت است. مقام معظم رهبری درباره حوادث سوریه می‌فرمایند: «جوهره بیداری اسلامی در کشورهای منطقه، حرکت ضدصهیونیستی و ضد‌آمریکایی است اما در حوادث سوریه، دست آمریکا و اسرائیل‌ آشکار است و منطق و معیار ما ملت ایران این است که هرجا به نفع آمریکا و صهیونیسم شعار داده شود، حرکت، انحرافی است». براین اساس انتظار از دستگاه دیپلماسی کشورمان این است که فتنه‌‌انگیزی‌های آمریکا و رژیم‌صهیونیستی در این کشور را محکوم و از دولت این کشور حمایت کند.

اظهارات دیپلماتیک: در حالی که رئیس‌جمهور تا‌کنون اظهارنظر صریحی درخصوص حوادث سوریه نداشته، سخنگوی دستگاه دیپلماسی به دولت سوریه توصیه کرد به «اصلاحات مشروع» مردم سوریه توجه کند. صالحی نیز حمایت از حکومت سوریه را برای مقاومت در منطقه ضروری دانست و گفت: فراموش نکنیم که سوریه در رأس هرم مقاومت در منطقه قرار دارد و مقاومت امری مقدس است که همه مردم منطقه مسئولیت حفظ چنین جبهه‌ای را دارند. وی همچنین از دولت سوریه خواست به «مطالبات مشروع» مردم این کشور پاسخ دهد.

اقدامات دیپلماتیک: درخصوص اقدامات دیپلماتیک دستگاه دیپلماسی باید به سفر وزیر امور خارجه کشورمان به ترکیه و حضور چند ساعته داوود اوغلو، وزیرامورخارجه ترکیه، در تهران و رایزنی 2کشور درخصوص شرایط سوریه خبر داد. با این حال رئیس‌جمهور یا وزیر امور خارجه تا‌کنون سفر مستقیمی به دمشق نداشته‌اند اما در مقابل وزیر امور خارجه سوریه در دیداری یک روزه رایزنی‌هایی درخصوص اوضاع این کشور با مقامات ایرانی داشته است. گفته می‌شود بشار اسد نیز سفری یک روزه به تهران داشت که به‌طور رسمی تأیید نشده است.

اردن

اردن یکی دیگر از کشور‌های منطقه است که درگیر اعتراضات مردمی است. تحولات در اردن به‌دلیل روابط نزدیک این کشور با آمریکا و رژیم صهیونیستی، برای ایران حائز اهمیت بسیاری خواهد بود.

اظهارات دیپلماتیک: درخصوص تحولات اردن تاکنون اظهار نظر خاصی از سوی دستگاه دیپلماسی صورت نگرفته است.
اقدامات دیپلماتیک: تنها اقدام دیپلماتیک در موضوع اردن دعوت رسمی احمدی‌نژاد از پادشاه اردن است که با اعتراض جدی نمایندگان مجلس روبه‌رو و در نهایت با فحاشی‌های ملک عبدالله منتفی شد.