داشتن و نداشتن؛ تعامل سینما و ادبیات در 5 برداشت

 «شما نویسندگان همیشه دوست داشته‌اید داستان‌هایتان در سینما مورد اقتباس قرار بگیرند و بعد دوره بیفتید و بگویید داستانم را خراب کردند.» (نقل به مضمون).
2) تعدادی از برجسته‌ترین آثار تاریخ سینمای ایران را اقتباس‌های سینما از ادبیات تشکیل می‌دهند. فیلم‌هایی چون «گاو»، «دایره مینا»، «آرامش در حضور دیگران» و «شازده احتجاب» که اتفاقاً با همکاری نویسنده داستان‌ها، فیلمنامه‌شان نوشته شد و هیچ مشکلی هم میان نویسنده و کارگردان پیش نیامد.
3) رویکرد سینمای ایران به ادبیات معاصر عموماً با واکنش‌هایی از جنس آنچه در بند اول و دوم این نوشته آمد همراه بوده است. یا نویسنده به خاطر تغییرات کارگردان در داستان، معترض شده و  فیلم را به جرم تبعیت نکردن از داستان زیر سوال برده است یا این که رفاقت نویسنده و کارگردان به همکاری مشترک انجامیده و در انتها نویسنده هم از این که داستانش درست به فیلم برگردانده شده ابراز رضایت کرده است.
4) سال‌ها پیش فاکنر مناسبات خود با هالیوود را این گونه توصیف کرد: «من یک سو ایستاده‌ام و آن‌ها یک سوی دیگر. من سناریو را با پول‌های آن‌ها معاوضه می‌کنم. دیگر هم کاری به کار هم نداریم تا همکاری مالی بعدی.» او هیچ وقت نوشتن برای سینما را کار خلاقه‌ای نمی‌دانست، همچنان که اسکات فیتز جرالد و ارنست همینگوی. می‌گویند همینگوی تحمل دیدن فیلم‌هایی که براساس داستان‌هایش ساخته می‌شد را نداشت.گویا وقتی همینگوی به تماشای فیلم «زنگ‌ها برای که به صدا در می‌آیند» ساخته سام وود و با بازی گری گاری کوپر و اینگرید برگمان رفته، فقط توانسته ده دقیقه از فیلم را  تحمل کند.
5) اقتباس از ادبیات با تمام سوءتفاهم‌های تاریخی که میان نویسندگان و استودیوهای فیلمسازی وجود داشته، رکنی جدایی‌ناپذیر از سینمای امروز است. در هالیوود بعید است داستانی پرفروش شود و فیلمی بر اساس آن مقابل دوربین نرود.
 مقوله اقتباس ادبی که یکی از مؤلفه‌های سینمای متفاوت و پیشرو در اواخر دهه چهل و دهه پنجاه بود، در سال‌های پس از انقلاب، به دلایل متعدد چنان که باید پی گرفته نشد.در همه این سال‌ها، البته به فراخور سلیقه شخصی چند فیلمساز، شاهد اقتباس‌هایی موفق از ادبیات بوده‌ایم، حالا هم که دولت متولی روشن نگاه داشتن چراغ اقتباس در سینما شده است، باید دید فعالیت‌های دفتر اقتباس بنیاد فارابی  ثمربخش‌تر است یا کوشش‌های فردی فیلمسازان. بخصوص این که در جشنواره امسال چند فیلم اقتباسی حضور پررنگی دارند.