تاکنون مطالعاتی علمی که به‌صورت پراکنده در سطح کشور انجام شده، نشان می‌دهد سن ابتلا به سکته قلبی در کشور کاهش یافته و این موضوع زنگ خطری جدی است. کاهش سن سکته‌های قلبی در شهرهای مختلف متفاوت است اما انتظار آن است که درصورت انجام صحیح مراقبت‌ها، 60 درصد حملات سکته‌های پس از سن 60سالگی اتفاق افتد. این در حالی است که در ایران سکته‌های قلبی پایین‌تر از سن 60 سالگی اتفاق می‌افتد.
انتشار خبر هشداردهنده کاهش سن سکته قلبی در ایران، باعث شد تا در گفت‌وگویی نظر دکتر محمد حسنی از پزشکان متخصص قلب و عروق را در این رابطه جویا شویم. در این گفت‌وگو همچنین علل کاهش سن سکته قلبی در ایران مورد بررسی قرار گرفته است.
- به‌نظر شما علت اصلی اینکه سکته‌های قلبی در کشور ما بیشتر در سنین زیر 60سال رخ می‌دهد چیست؟
مشاهدات ما هم نشان می‌دهد که سن بروز بیماری‌های قلبی اکتسابی که بیشتر مشکل تنگی عروق است کاهش پیدا کرده و این قابل پیش‌بینی بود. سال‌ها پیش سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده بود که در کشورهای در حال توسعه از‌جمله کشور ما تا سال 2020 بیماری‌های قلبی به‌صورت اپیدمی در خواهد آمد؛ یعنی خیلی همه گیر خواهد شد و بعید است بتوان از بروز آن پیشگیری کرد؛ زیرا پیشگیری از بیماری‌های قلبی یک کار همه جانبه و عزم ملی و برنامه‌ریزی در سطح ملی را می‌طلبد و امکان اینکه افراد بتوانند از بروز بیماری‌های قلبی پیشگیری کنند کم است.
علت کاهش سن سکته قلبی 1- مصرف سیگار روبه افزایش است، 2- چاقی و اضافه وزن افزایش پیدا کرده، 3- کم تحرکی نیز در جامعه ما زیاد شده و میزان ورزش‌کردن در افراد کاسته شده است. شیوه غذایی مردم به جای اینکه شیوه غذایی مدیترانه‌ای باشد، شیوه غذایی غربی است، مردم بیشتر به‌دلیل کمبود وقت و کار و مشغله به‌ویژه در شهرهای بزرگ‌ترجیح می‌دهند از فست‌فود استفاده کنند؛ بنابراین به‌طور کلی به خاطر 3 محور تغذیه، کم تحرکی و دخانیات، احتمالا بیماری‌های قلبی و سن شیوع آن و سن بروز سکته‌های قلبی در جامعه ما در آینده بیش از این نیز کاهش خواهد یافت. عوامل جنبی مانند عدم‌کنترل مناسب فشار خون، عدم‌کنترل مناسب قند خون، وجود استرس‌های شغلی، استرس‌هایی که جوامع شهری و صنعتی را در برگرفته است، همه و همه دست به دست هم داده‌اند و باعث افزایش میزان بیماری‌های قلبی و کاهش سن سکته‌های قلبی شده است.
- آیا استفاده از بنزین با کیفیت پایین و غیراستاندارد و تشدید آلودگی‌های شهری ناشی از احتراق این نوع سوخت در خودروها، می‌تواند عاملی در کاهش سن سکته قلبی در شهرهای بزرگ باشد؟
می‌توان گفت کلا در شهرهای بزرگ اگر آلودگی از میزان و حد مجاز افزایش پیدا کند، می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های قلبی باشد البته این بیشتر مختص شهرهای بزرگ است. در شهرهای بزرگ، آلودگی هوای بیش از حد مجاز می‌تواند روزی 13 تا 14درصد خطر بروز بیماری‌های قلبی در افراد را افزایش دهد و قطعا در ایجاد تصلب شرایین نقش خواهد داشت. یکی از عوامل حاشیه‌‌ای هم بحث آلودگی هواست که عوامل متعددی دارد که یکی از آنها احتراق ناقص سوخت در اتومبیل‌هاست؛ همچنین کیفیت سوخت و وضعیت موتور خودروها از این عوامل هستند. رسانه‌ها در این زمینه باید بیشتر به مسئولان هشدار دهند؛ زیرا ایجاد اضطراب در مردم نمی‌تواند باعث پیشگیری از این وضعیت شود.
- آیا تولیدات بی‌رویه خودرو که باعث افزایش ترافیک سنگین است و به تبع آن باعث بالا رفتن میزان استرس نیز می‌شود می‌تواند در افزایش احتمال بروز بیماری‌های قلبی و کاهش سن سکته در کشور مؤثر باشد؟
اینها نیز می‌توانند در بروز این مسائل به نوعی مؤثر باشند، اینها عوامل متعدد و در هم پیچیده‌ای را دربرمی‌گیرند. اینها از عوامل استرس زا هستند که خود استرس می‌تواند باعث بد غذایی و بروز رفتارهای نامناسب در افراد شود. استرس ناشی از دیررسیدن به مقصد به‌دلیل ترافیک سنگین یا حضور در محیط استرس زای مملو از خودرو نیز می‌تواند خودبه‌خود باعث بروز حمله قلبی در بیماران قلبی شود، افرادی که دچار عوارض قلبی هستند به‌طور موقت دارای شرایط پایداری هستند و با یک تلنگر شرایط جسمانی و فیزیکی آنها ناپایدار می‌شود.
- در خبرها آمده بود که اخیرا 3سامانه الکترونیک ثبت سکته‌های قلبی در 3بیمارستان تهران راه‌اندازی شده است، آیا این اقدام را گامی مثبت برای اعلام هشدار و آماده باش نسبت به افزایش وقوع سکته قلبی در جامعه می‌دانید؟
برای کنترل بیماری‌های قلبی در کشور باید از الگوهای جهانی بهره‌مند شویم. فنلاند در این زمینه سال‌ها در دنیا الگو بوده و هنوز هم الگو است. این کشور دارای بیشترین میزان بیماران قلبی بود و حدود 30سال پیش اقدامات مهم و پیشگیرانه‌ای را آغاز کرد و پس‌از 3دهه میزان ابتلا به عوارض قلبی و بروز سکته قلبی در این کشور به‌طور قابل توجهی کاهش پیدا کرده است. آنها در واقع یک برنامه همه‌جانبه‌ای را برای کنترل بیماری‌های قلبی به اجرا درآورده بودند.
آنها تلاش کردند دسترسی مردم به غذاهای سالم بیشتر شود و همزمان دسترسی به مواد غذایی ناسالم و سیگار را محدود و دسترسی مردم به امکانات ورزشی را آسان کردند. یکی از کارهای مثبت در کشور را می‌توان ثبت الکترونیک سکته قلبی دانست که البته زیاد در زمینه پیشگیری مؤثر نیست.
این بیشتر برای کارشناسان مفید است که بتوانند به آماری دقیق‌تر درباره سکته‌های قلبی دسترسی داشته باشند. ثبت الکترونیک سکته‌های قلبی می‌تواند باعث ثبت مستند آماری سکته‌های قلبی شود، می‌توان با استفاده از این ابزار سن افراد در هنگام وقوع سکته، زمان بروز سکته و زمان انتقال فرد به بیمارستان و سیر درمان را ثبت کرد.