وزیر علوم در جمع روسای دانشگاههای کشور اعلام کرد: «ظرفیت دانشگاهها برای پذیرش دانشجوی تحصیلات تکمیلی بهمراتب بیشتر از شرایط موجود است و خودمان را از استانداردهایی که همچون
غل و زنجیر هستند رها کنیم.»کامران دانشجو با تاکید بر «لغو سقف پذیرش دانشجوی دکتری» گفت: نکتهای که باید به آن توجه کنیم و محدودیت قائل شویم این است که اگر استادی نتوانست در متوسط زمان 4.5ساله فارغالتحصیل دکتری تحویل جامعه دهد، برای پذیرش دانشجوی دکتری در این زمینه محدودیت قائل شویم.وی خطاب به روسای دانشگاهها گفت: اینکه گفته میشود امکانات نداریم و مشکلات زیاد است شانه خالی کردن از مسئولیت است.
عاقبت گسترش بیرویه
وضعیت آموزش عالی کشور نتیجه گسترش بیرویه و بدون پشتوانه دانشگاهها و مراکز آموزش عالی در چند سال اخیر است که اکنون به موضوعی چالشبرانگیز در حوزه آموزش عالی تبدیل شده است. فارغالتحصیلان دانشگاهها چون جذب بازار کار نمیشوند، برای به دست آوردن شغل بهتر چاره را در این مییابند که به هر قیمتی شده وارد تحصیلات تکمیلی شوند.از طرفی چون کیفیت آموزشی دانشگاهها فدای کمیت شده و از طرف دیگر رشتهها و تعداد فارغالتحصیلان با بازار کار و صنعت کشور همخوانی ندارد، هر روز بر تعداد فارغالتحصیلان افزود میشود.همچنین سد کنکور از مقطع کاردانی و کارشناسی به مقاطع تحصیلات تکمیلی(کارشناسی ارشد و دکتری) منتقل شدهاست و بهدلیل ظرفیت محدود آموزش عالی در تحصیلات تکمیلی، بسیاری از متقاضیان برای ادامه تحصیل به خارج از کشور مهاجرت میکنند؛ هرچند وزارت علوم این موضوع را رد میکند.
مقاومت برخی دانشگاهها
البته وزارت علوم که متولی آموزش عالی کشور است، اینبار برای شکستن سد افزایش آمار داوطلبان ورود به دورههای تحصیلات تکمیلی وارد میدان شد و بدون بررسی وضعیت دانشگاهها، ظرفیت تحصیلات تکمیلی را امسال یکباره دو برابر کرد، ولی هنوز در اجرای آن با مشکلات فراوانی روبهروست.بهنظر میرسد گردهمایی روسای دانشگاهها و دستور وزیر علوم، برای شکستن مقاومت برخی روسای دانشگاهها در افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی است. این موضوع کاملا جدی است تا جایی که وزیر علوم از استانداردهای آموزشی بهعنوان غل و زنجیر یاد میکند و به روسای دانشگاههای کشور دستور میدهد که آنها را نادیده بگیرند و فقط به فکر افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری باشند.در افزایش ظرفیت دورههای تحصیلات تکمیلی نیز مشکلاتی بروز کرد. برای نمونه داوطلبانی که در آزمون علمی رتبه یک یا 2 کسب کرده بودند به چند دانشگاه معرفی شدند و در نهایت در هیچ دانشگاهی پذیرفته نشدند تا این شائبه ایجاد شود که افرادی خارج از ضوابط برای ورود به دورههای تحصیلات تکمیلی مشخص شده بودند و ضوابط تعیین شده هرگز رعایت نشد.
افت کیفیت آموزشی
افت کیفیت آموزشی در دانشگاهها و مؤسسات آموزشعالی کشور موضوعی است که نمیتوان آن را کتمان کرد. مدیرکل دفتر نظارت و ارزیابی وزارت علوم، اسفند ماه 89 با پذیرش افت کیفی دانشگاهها درباره علت آن گفت: شکاف میان عرضه و تقاضای آموزش یکی از عوامل افت کیفیت آموزشی است؛ پس در آزمایش آموزشعالی هدفمان این است که بررسی کنیم هدف از تربیت 4 میلیون دانشجو چیست؟
رضا عامری اشتباه در قوانین سازماندهی و مدیریت نظامهای آموزشی را یکی دیگر از عوامل افت کیفیت آموزشی دانست و گفت: باید پیشنویس استانداردهای آموزشی و ارزشیابی را استخراج و تدوین کنیم. بهعنوان مثال یکی از معیارهای این استانداردهای آموزشی شاخص استاد به دانشجوست که براساس واقعیتگرایی در دانشگاه پیامنور یک به 250 و در دانشگاههای دولتی یک به 18 است.
ماجرای صندلیهای خالی دانشگاهها
نکته مهم دیگری که در سخنان وزیر علوم در جمع روسای دانشگاه وجود داشت خالی ماندن 300هزار ظرفیت خالی در مقطع کارشناسی دانشگاهها بود که برای چندمین بار اعلام شد.سال 89 بنا بر اعلام مسئولان وزارت علوم حدود 250 هزار صندلی در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی کشور خالی ماند که با تلاشهای مسئولان این دستگاه امسال تعداد صندلیهای خالی افزایش یافت و از حدود 250هزار به 300هزار رسیده است. البته به این تعداد باید بیش از 140هزار صندلی خالی دانشگاه پیامنور را هم اضافه کرد.
به گفته قائممقام رئیس دانشگاه پیامنور فقط 70 درصد از پذیرفتهشدگان دانشگاه پیامنور در این دانشگاه ثبتنام کردهاند.جالب اینکه وزارت علوم برای تکمیل ظرفیت دانشگاههای داخلی، از تعداد دانشگاههای خارجی مورد تایید کم میکند اما باز شاهد هستیم که بر تعداد افرادی که برای ادامه تحصیل به خارج از کشور میروند افزوده میشود.
پیامنور، سوگلی دولت
وزیر علوم دولت دهم دیروز سخنانی را بر زبان آورد که حاکی از جایگاه ویژه دانشگاه پیامنور نزد دولتمردان است؛ «دانشگاه پیامنور عزیزترین خانواده آموزش عالی است». این دانشگاه در محرومترین نقاط کشور شعبه دارد و در تحصیلات تکمیلی بهمراتب بهتر از دانشگاههای غیرانتفاعی عملکرده است. دانشجو بدون اشاره به کیفیت آموزش در دانشگاه پیامنور از همه دانشگاهها خواست تا امکانات خود را برای ارتقای کیفیت آموزشی در اختیار دانشگاه پیامنور قرار دهند.