همشهری آنلاین به منطور آشنایی خوانندگان با پیشینه مناسبات ایران و مغرب گزارش زیر را تهیه کرده که از نظرتان می گذرد.
روابط ایران و مغرب قبل از انقلاب
روابط سیاسی ایران با مغرب پس از استقلال این کشوردر سال 1956 آغاز گردید و بیشتر از 15 هئیت رسمی و غیر رسمی میان دو کشور رفت و آمد نمودند از جمله آنها:
- 1956 سلطان محمد پنجم در همان سال استقلال قصد داشت که در پاسخ به دعوت رسمی پادشاه ایران به ایران سفر نماید ولی با فوت محمد پنجم سفر انجام نشد .
- در اردیبهشت 1343 اشرف پهلوی بدعوت لالا عایشه (لاله عایشه) به مغرب سفر نمود .
- در 1342- وزیر خارجه ایران به رباط سفر رسمی داشت و با پادشاه و مقامات مغربی دیدار کرد.
- 1344 ایران برای اولین بار در نمایشگاه اقتصادی بین المللی کازا شرکت کرد.
- 1345 شاه ایران در راس هئیتی بلند پایه از مراکش بازدید کرد و موافقتنامه های فرهنگی، علمی،بازرگانی،لغو روادید،اقامت و دریانوردی به امضا رسید.
1346 – قرارداد وام ایران برای سد آیت عادل بر روی رودخانه تسعوت به ارزش یک میلیارد و پنجاه و پنج میلیون و هفتصد هزار ریال برابر با 13800000 دلار میان ایران و مغرب امضا شد.
1347 - ملک حسن دوم از ایران بازدید بعمل آورد همان سال متقابلا شاه و شهبانو به مغرب سفر کرد.
1348- شاه در کنفرانس اسلامی رباط حضور یافت.
1348 هویدا،اقبال وزیر نفت و زاهدی وزیر خارجه بطور جداگانه به مغرب سفر کردند. همان سال ژنرال اوفقیر فرمانده قوای مسلح و وزیر کشور مغرب برای شرکت در کمیسیون اقتصادی مشترک به تهران سفر کرد.
در سال 1340، دانشگاه رباط اقدام به آموزش زبان فارسی در دانشکده ادبیات و علوم انسانی کرد.در دانشگاه مذکور، رشته دیگری بنام "ادبیات تطبیقی" وجود دارد که در آن ادبیات فارسی نیز تدریس می گردد.
روابط بعد از انقلاب اسلامی
بدنبال فراخوانی سفیر ایران از سوی دولت موقت در اعتراض به حضور شاه مخلوع در رباط ،دولت مغرب نیز سفیر خود را از تهران فرا خواند وسطح روابط دو کشور در مهرماه 1358 به سطح کاردار تقلیل یافت.
وزارت امور خارجه طی اطلاعیه ای در تاریخ 16/05/1358 تصمیم شانزدهمین کنفرانس سران سازمان وحدت آفریقا مبنی بر شناسایی حق تعیین سرنوشت مردم صحرا و مراجعه به آراء عمومی در آن سرزمین را مورد تأیید قرار داد و در تاریخ 05/09/1358 با افتتاح دفتر جبهه پولیساریو در تهران موافقت شد.
در اعتراض به این تصمیم دولت مغرب کارمندان سفارت خود در تهران بجز یک کارمند اداری را فراخواند و در مورد سفارت ایران در مغرب نیز به همین ترتیب عمل شد و روابط دو کشور به نازلترین سطح ممکن رسید و طی اطلاعیه ای در تاریخ 11/11/1359 روابط سیاسی بطور کامل قطع گردید.
بعد از قطع رابطه دو کشور، ابتدا دولت مالزی و سپس دولتهای امارات و سلطان نشین عمان به ترتیب حفاظت منافع دو کشور را بر عهده گرفتند.
از سرگیری مجدد روابط دو کشور با شروع آتش بس در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، ابراز تمایلات دو طرف برای افزایش سطح روابط جدی شد و در آذرماه 1370 در دیداری که نخست وزیر مغرب با رئیس جمهور ایران در حاشیه اجلاس سران سازمان کنفرانس اسلامی در داکار بعمل آورد، تجدید روابط دو کشور در سطح سفیر اعلام گردید وهیئت های مختلفی بطور رسمی از دو کشور دیدار کردند که بالاترین مقامات به ترتیب ذیل بوده است.
در سال 1375 حجة الاسلام کروبی رئیس وقت مجلس شورای اسلامی و در سال 76 نیز حجة الاسلام ناطق نوری رئیس سابق مجلس شورای اسلامی از مغرب بازدید بعمل آوردند.
در سال 1376 آقایان دکتر ولایتی و سال 1383 دکتر خرازی وزیران امور خارجه وقت به مغرب سفر و با همتای خود و همچنین نخست وزیر و تنی چند از مقامات کشور مغرب دیدار کردند.
- آقای محمد بن عیسی وزیر امور خارجه و همکاری مغرب نیز خردادماه 1385 به منظور تسلیم پیام کتبی ملک محمد پنجم پادشاه این کشور به رئیس جمهوری ایران به تهران سفر نمود و ضمن ملاقات با دکتر احمدی نژاد، باآقای متکی وزیر امور خارجه نیز دیدار و گفتگو کرد .
روابط اقتصادی دوجانبه
در سال 1379 حجم مبادلات دو کشور 50 میلیون دلار بوده است. در حال حاضر این رقم افزون بر 500 میلیون دلار است.
نفت، محصولات پتروشیمی، شیشه های تزئینی، خشکبار اقلام اصلی صادرات ایران به مغرب است. فسفات و مشتقات آن و پودر ماهی نیز اقلام مهم واردات ایران از پادشاهی مراکش می باشد.
اصلی ترین مشکل در روابط تجاری ایران و کشور مغرب بالا بودن تعرفه گمرگی است. کشورهای اتحادیه عرب از تعرفه ای معادل صفر برخوردارند و کشور هایی مانند ترکیه ، سوریه و امارات در قالب تعرفه ترجیحی و معافیت از پرداخت عوارض گمرکی توانسته اند در بازار مغرب حضور فعالی داشته باشند.
در جریان سفر رئیس شرکت نفتی سامیر (بزرگترین شرکت نفتی مغرب ) درخرداد 1383به تهران توافق فروش ماهیانه یک میلیون بشکه نفت خام به مغرب برای مدت 18 ماه و به ارزش تقریبی500 میلیون دلار با شرکت ملی نفت ایران نهایی شد. این قرارداد تا کنون چند بار بین طرفین تمدید شده است.
یک یادداشت همکاری برای سرمایه گذاری مشترک در طرح فسفات و کود شیمیایی و توافقاتی برای مبادله کود شیمیایی، فسفات و مشتقات آن بین رئیس شرکت شریف فسفات و همتایان ایرانی وی در خرداد 1383 انجام شد.
در سال گذشته ناوگان کشتیرانی ج.ا.ایران با انجام 44 سفر دریایی (هر ماه دو کشتی) بیش از یک میلیون و نهصد هزار تن فسفات و مشتقات آن، اسید فسفریک ، سولفات وگوگرد را بین دو کشور منتقل کرده است.
در سال 2004 ایران 59 تن اسیدفسفریک به ارزش 14 میلیون دلار، 24 هزار تن فسفات خام به ارزش 600 هزار دلار و 150 هزار تن کود شیمیایی به ارزش 24 میلیون دلار از مراکش خریداری نموده است.
در سال 2004 با توجه به انعقاد قرارداد جدید فروش نفت، حجم مبادلات به مرز 400 میلیون دلار رسید و این میزان در سال 2005 از مرز 500 میلیون دلار گذشت.