مادرهای قدیم هم همیشه همین طوری بوده‌اند؛ جدا از درآمد شوهرانشان، همیشه گوشه و کنار خانه، زیر فرش اتاق پذیرایی، گوشه دنج و دورافتاده کمد می‌شد حاصل ذخیره ذره، ذره یک عمرشان را دید، مادران قدیم، همیشه قابلیت این را داشتند که موقع سختی‌ها و مشکلات، آدم را غافلگیر کنند، با طلاها و پول‌هایشان از راه برسند، دست‌شان را با بخشندگی پیش روی آدم بگشایند و بگویند: «بیا مادرجان این‌ها را از وقتی که بچه بودی، برای یک همچین روزهایی نگه داشته بودم...»
این شماره قرار است در مورد راه و روش پس‌انداز کردن صحبت کنیم؛ نه این که پس‌انداز کردن را بلد نباشیم یا مثلا قرار باشد برای پس انداز کردن کار خیلی عجیب و غریبی بکنیم، فقط گاهی اوقات روش‌های قدیمی، در دنیای مدرن کمتر جواب می‌دهد.
سریع، مدرن، مطمئن
پس‌انداز هم مثل خیلی چیزهای مادی دنیا، خرد و کلان دارد. بعضی وقت‌ها آدم‌ها خروار خروار پول‌هایشان را پس انداز می‌کنند و این مال مردمی است که یا خیلی خسیس هستند یا خیلی جیک‌جیک مستان‌شان است. بیشتر وقت‌ها هم ما آدم‌های معمولی، از همان یک قران دو زار درآمد کار بیرون‌مان می‌زنیم و برای آتیه‌مان راحتی خیال کوچکی فراهم می‌کنیم، یا از همان خرجی خانه‌مان، روزانه برمی‌داریم و توی قلک‌های‌مان می‌اندازیم.
به هر حال اگر از آن دسته آدم‌هایی هستید که ماه به ماه حقوق ماهانه‌تان را پس‌انداز می‌کنید یا به جای پس‌انداز روزانه و هفتگی، پس‌انداز ماهانه دارید، یک گزینه مناسب برای شما، باز کردن حساب قرض‌الحسنه در بانک است. توجه داشته باشید در پس‌انداز از نوع بانکی، دو نکته خیلی اهمیت دارد:
من برنده شدم هورااااا !
شما با هزار تومان می‌توانید حساب قرض‌الحسنه باز کنید، اما اگر جایزه بخواهید حداقل باید ده هزار تومان در حساب‌تان باشد.
اما برای افتتاح حساب، غیر از پول باید این‌ها را هم داشته باشید:
1 - باید اهلیت قانونی داشته باشید، یعنی عاقل، بالغ و رشید باشید. (قد کوتاه‌ها دلخور نشوند، منظور خوش قد و بالا نیست، منظور رشد یافته است!)
اگر این اهلیت را داشتید، می‌توانید هم برای خودتان هم برای آن‌ها که در سرپرستی شما هستند یا شما وصی یا وکیل آن‌ها هستید، حساب باز کنید.
2 - باید خودتان شخصا با شناسنامه عکس‌دار و تمام مدارکی که اعلام شده به بانک مراجعه کنید.
3 - اگر بی‌سواد هستید، لطفا اول به کلاس‌های نهضت سوادآموزی بروید، بعد این مقاله را بخوانید. بعد با شناسنامه عکس‌دار و دو تا عکس اضافی و مهر اسم و اثر انگشت به بانک بروید.
4 - اگر شما برای دیگری (بچه یا هر کسی که سرپرست او هستید) حساب باز کردید، فقط خود شما حق برداشت دارید.
پس‌انداز هدف‌دار
بعضی‌وقت‌ها ما پول‌مان را برای خرید چیز خاصی پس‌انداز می‌کنیم؛ مثلا برای خرید خانه. در این صورت، بهترین راه پس انداز این است که پول‌مان را برای خرید آن شی خاص پس‌انداز کنیم. مثلا برای خرید خانه، یک گزینه خوب و مطمئن پس انداز کردن پول در بانک مسکن است.
قانون پس انداز پول در بانک مسکن و باقی بانک‌ها، مرتب در حال تغییر و تحول است، اما آخرین اطلاعات این است که شما با خواباندن مبلغ شش میلیون تومان در بانک مسکن به مدت یک سال می‌توانید هیجده میلیون تومان وام خرید خانه بگیرید.
البته ممکن است شما دو، سه میلیون در بانک داشته باشید (حداقل سپرده هم مدام تغییر می‌کند) اما اگر دو یا سه سال بماند، می‌توانید تا 12 میلیون وام بگیرید و شش میلیون هم وام بدون سپرده که جمعا می‌شود 18 میلیون.
البته در طول یک سال، به هیچ وجه حق ندارید به پولتان ناخنک بزنید چون اگر پول شما از حداقل کمتر شود و شما تا مدت معین حساب‌تان را پر نکنید، وام‌تان کم می‌شود. یک روش دیگر هم برای پس‌انداز در بانک مسکن این است که بگذارید پولتان شش ماه در بانک بماند، بعد به همان مقدار وام مسکن بگیرید. گرفتن وام مسکن برای خرید خانه به این دلیل که بهره این وام‌ها پایین است و اقساط طولانی مدت دارد به صرفه است.
آفتی به نام کارت بانک
اول این که به هیچ وجه به فکر باز کردن حساب کارت دار نیفتید چون همان طوری که می‌دانیم کارت عابر بانک کیف پول الکترونیکی ماست و هیچ آدمی با عقل سلیم، پس اندازش را توی کیف پولش نمی‌گذارد. دوم این که طوری برنامه‌ریزی کنید که بیشتر از ماهی یک بار لازم نباشد به بانک مراجعه کنید، چون وقت‌گیر بودن مراجعه به بانک و شلوغی به حدی است که آدم از مراجعه به بانک پشیمان می‌شود.
پس‌انداز قرض‌الحسنه یا درازمدت هم برای همین است که معمولا دست نخورده باقی می‌ماند. چون تا آدم بخواهد برای خرج غیرضروری شال و کلاه کند و در این ترافیک و شلوغی به بانک برسد، خرج غیرضروری را بی‌خیال می‌شود.
اما انواع و اقسام حساب‌های قرض‌الحسنه‌ای که می‌شود در بانک‌ها باز کرد: هر بانکی حساب قرض‌الحسنه خاص خودش را دارد. درست است که این حساب‌ها در اصول با هم مشترک‌اند اما مزایا و امکاناتی که هر بانک برای جذب مشتریان خودش فراهم می‌کند با بانک‌های دیگر متفاوت است.
به طور کلی، با افتتاح حساب سپرده قرض‌الحسنه در اجر معنوی این کار سهیم می‌شویم.
مزیت دیگر هم همان پس انداز کردن پول‌مان است و خیال‌مان راحت است از این که پول‌مان دست نمی‌خورد و خرج نمی‌شود. و البته خدا را چه دیدی، شاید با پنج هزار تومان پس اندازمان، برنده یک خانه با وسایل در جزایر هاوایی شدیم!
خرج کنید تا پولتان خرج نشود
گاهی اوقات راه پس‌انداز کردن از میان خرج کردن می‌گذرد، آدم‌هایی هستند که تا چوب بالای سرشان نباشد، دست از ول‌خرجی برنمی‌دارند و پس‌انداز نمی‌کنند. این آدم‌ها به جای پس‌انداز، بهتر است کالاهایی را که می‌خواهند به صورت قسطی خریداری کنند.
در این صورت مجبورند پولی را که می‌خواهند هر ماه صرف کارهای بیهوده کنند، بابت قسط چیزهای مهم بدهند. در خرید قسطی به چند نکته دقت کنید:
1 - بهره قسط کالایی که می‌خرید پایین باشد وگرنه خرید به سود شما تمام نخواهد شد.
2 - جنس را حتما از جای مطمئن بخرید و حتما پس از پیش‌پرداخت آن را تحویل بگیرید. خیلی جاها تحویل جنس را به پرداخت قسط دوم و سوم موکول می‌کنند، باور می‌کنید؟
3 - همه می‌دانند شما دسته چک دارید. لازم نیست هی آن را از کیف‌تان دربیاورید و نشان بدهید. چک کشیدن در این دنیای وانفسا، با این حجم سوءاستفاده و کلاه برداری، کار درستی نیست؛ چه برسد به این که برای تضمین پرداخت پول یک کالا باشد.
4 - بار قسط را سنگین نکنید. خرید تعداد زیادی کالای قسطی و پرداخت قسط‌های متعدد سر برج، غیر از فشار مالی زیاد شما، همسرتان و به تبع شما فرزندان‌تان را عصبی می‌کند و هیچ پس‌اندازی ارزش متشنج کردن فضای خانه را ندارد. قسم می‌خورم!
پس‌انداز‌های مادرانه
نگرانی بزرگ مادرهایی که دختر دارند، اصولا یک چیز است: خرید جهیزیه! برای همین هم خیلی از مادرها از سنین خیلی پایین برای دخترشان وسایل زندگی می‌خرند و آن‌ها را گوشه‌ای از خانه انبار می‌کنند.
این جور خریدها، چند جورمشکل دارند، اول این که بی‌خود بخشی از فضای خانه اشغال می‌شود و در جابه‌جایی یا در اثر مرور زمان این وسایل آسیب می‌بینند، دوم این که بعد از گذشت ده، پانزده سال که موقع شوهر کردن دختر می‌شود، این وسایل آن قدر قدیمی و از مد افتاده شده‌اند که هیچ عروسی رغبت بردن آن‌ها را به منزل خودش ندارد، برای شمایی که دلتان شور خرید جهیزیه بچه‌تان را می‌زند، راه حل بهتری وجود دارد. خرید طلا یا سکه.
این طلا می‌تواند گردن‌بند و به خصوص النگو باشد، چون النگوهای ساده با کارمزد بسیار کم، موارد خوبی برای پس انداز به حساب می‌آیند. می‌توانید سکه هم بگیرید. خرید سکه از این نظر که قیمت ثابتی دارد و کارمزد بسیار پایینی دارد، اقتصادی و به صرفه است.
خانه ای برای بچه‌ها
اگر از آن دسته پدر و مادرهایی هستید که به محض بچه‌دار شدن به فکر پس انداز کردن برای بچه و تامین آینده فرزندتان می‌افتید، بعضی از بانک‌ها، حساب‌های مخصوصی برای این کار دارند که برای شمایی که پس‌انداز ناچیز ماهانه می‌خواهید برای فرزندتان کاری بکنید، خوب است؛ مثل حساب پس‌انداز مسکن جوانان بانک مسکن، مالک این حساب شما هستید، نه فرزندتان.
جریان به این صورت است که شما باید سالانه مقداری را که در قرارداد ذکر شده، در حساب بریزید. اگر پدر و مادر حرف گوش کنی باشید و این مبلغ را هر سال به حساب جوانان واریز کنید، بعد از شش سال می‌توانید از بانک وام مسکن جوانان بگیرید.
یک حساب مخصوص جوانان دیگر هم هست به نام حساب پس انداز قرض‌الحسنه ویژه جوانان. این جور حساب‌ها، برای تشویق خود بچه به پس‌انداز بسیار پسندیده است. می‌توانید به بهانه‌های مختلف، به آن‌ها یک چنین دفترچه‌های پس اندازی هدیه بدهید و از آن‌ها بخواهید مقداری از پول توجیبی ماهانه‌شان را پس انداز کنند.
مالک این حساب خود بچه‌ها هستند و این حساب قرعه‌کشی مخصوص به خودش را دارد، وقتی بچه‌ها بزرگ شدند و به سن قانونی رسیدند، حساب‌شان خود به خود از ویژه جوانان خارج می‌شود و تبدیل به حساب قرض‌الحسنه عادی می‌شود.
سکه های قلابی
خرید سکه و طلا کار ساده‌ای نیست. طلا را حتما باید از جای آشنا خرید، هنگام خرید سکه (طرح جدید بهار آزادی) حواس‌تان باشد که حتما سکه بسته بندی شده و نام و مهر مغازه روی آن خورده باشد و از خرید سکه‌های باز جدا خودداری کنید.
باورش سخت است، ولی گاهی اوقات بعضی از این سکه‌ها به قدری قلابی از کار درمی‌آیند که هنگام فروش می‌بینید آن را سه تا چهار هزار تومان بیشتر از شما نمی‌خرند. از نظر نگهداری، خرید سکه طلا ارجحیت دارد چون به هر حال سکه را نمی‌شود دست کرد یا توی گردن انداخت و باید حتما جایی بی‌استفاده گذاشت تا موقع فروشش برسد.
یک نکته مهم دیگر هم این که اگر قصد خرید طلا یا سکه و به خصوص سکه برای پس انداز کردن دارید، لطفا دهان‌تان قرص باشد و هرجا نشستید نگویید من فلان مقدار سکه خریدم. چون علاوه بر خطر سرقت نگه داشتن سکه در منزل خود، توقع افراد را بالا می‌برد و همه را به فکر قرض گرفتن از شما می‌اندازد و البته می‌دانید پول قرض دادن آسان است و بازپس گرفتن مشکل!
خرید طلا برای خانم‌هایی که درآمد ماهانه دارند هم، فکر خوبی است. چون این مزیت را دارد که هم از زیبایی آن می‌شود، استفاده کرد و هم چیزی است که با استفاده از بین نمی‌رود. تا حالا هم ندیده‌ایم قیمت طلا از آنچه ما روز اول خریده‌ایم، پایین‌تر بیاید و کسی از خرید طلا ضرر کند.
فقط برای جوانان
این حساب برای تشویق جوانان به پس‌انداز در نظر گرفته شده تا تامینی برای آینده آنان باشد. افرادی که سن آنان کمتر از 25 سال است، می‌توانند این حساب را افتتاح کنند.
حداقل مبلغ برای افتتاح این حساب، فعلا هفتصد تومان است و به محض این که صاحب حساب به سن 30 سال تمام رسید، این حساب در ردیف حساب‌های قرض‌الحسنه عادی منظور می‌شود.
جوایزی جداگانه هم برای این حساب‌ها در نظر گرفته شده که هر سال به قید قرعه به صاحبان آن تعلق می‌گیرد. اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه برای مصارف تحصیل دانشگاهی، اشتغال و... و خیلی چیزهای دیگر از امتیازات دیگر این حساب‌هاست.
پس‌انداز دسته‌جمعی
گاهی اوقات، پول‌مان به تنهایی به قدری ناچیز است که آدم را از پس‌انداز کردن ناامید می‌کند. در این موارد، بهترین راه، راه‌اندازی صندوق پس‌انداز خانوادگی است، کاری ندارد. کافی است چند تا از اعضای فامیل دور هم جمع شوید و ماهی مثلا ده هزار تومان در یک صندوق خاص پس انداز کنید.
بعد از گذشتن چند ماه و جمع شدن پول می‌بینید صندوق قابلیت پرداخت وام‌های خوبی دارد که بسته به تعداد افراد عضو و میزان پرداخت ماهانه از 500 تا دو یا سه میلیون تومان وام می‌تواند باشد. اما اگر قصد راه اندازی چنین صندوق‌هایی دارید، چند نکته را فراموش نکنید:
حساب، حساب است و کاکا برادر. هرچه‌قدر هم که با هم صمیمی و ندار باشید وقتی پای پول و پس‌انداز به میان می‌آید، کلاه‌ها ممکن است توی هم برود. پس از همان روز اول، یک آدم باسواد اهل حساب را به عنوان مسوول صندوق انتخاب کنید و از اول دفتر و حساب و کتاب دقیقی به او بدهید تا ریز به ریز حساب‌ها و برداشت‌ها را توی دفتر بنویسد. لطفا خوش قول باشید؛ ادامه حیات صندوق بستگی به پرداخت‌های به موقع و سر وقت قسط‌های شما دارد .
سن و سال کسی که صندوق را سرپرستی می‌کند، مهم نیست، بلکه سواد و هوش و البته و صد البته توانایی مدیریت، بیشترین اهمیت را دارد. پس در رودربایستی نیفتید، مثلا اگر بزرگی از فامیل که عزیز و محترم و مهربان هم هست، اما توانایی نگه داشتن حساب و کتاب ندارد، از سر خیرخواهی یا خواندن صفحه گنجه همشهری خانواده، به این فکر بیفتد که صندوق راه بیندازد؛ راحت نپذیرید.هیچ وقت به توصیه این و آن، عضو این صندوق‌ها یا هر مورد مالی دیگری نشوید و اگر واقعا قصد این کار را دارید،خوب تحقیق کنید.
آدم پولش را توی جوی بریزد بهتر است تا آن را جایی بگذارد که بالا بکشند. شاید باورش سخت باشد، اما دادگستری پر است از پرونده‌های افرادی که افراد متقلب یا نادان، به اسم قرض‌الحسنه، کلاه از سرشان برداشته‌اند و مال‌شان را برده‌اند.
پس‌اندازی به نام بورس
بورس، ناخودآگاه آدم را یاد سالن‌های عظیمی می‌اندازد که داخلش یک عالم آدم عصبی این ور و آن ور می‌روند و ارقام میلیونی را فریاد می‌زنند.
جالب است بدانید، یکی از راه‌های پس‌انداز کردن، سرمایه‌گذاری در بورس است. بورس آن قدرها هم که می‌گویند جای نامطمئنی برای سرمایه‌گذاری نیست. بورس‌بازی، فقط مهارت می‌خواهد و دقت، کمی هم ریسک‌پذیری! برای این که تبدیل به یک بورس باز بشوید، لازم نیست پول زیادی داشته باشید.
سرمایه‌گذاری در بورس را با هفت هزار تومان هم می‌شود آغاز کرد. اگر هم خوب از پس کار بربیایی و اتفاق عجیب و غریبی نیفتد، می‌شود سرمایه‌های اندک را به طرز چشم‌گیری افزایش داد. آدم‌های زیادی با سرمایه کم بوده‌اند که بورس از آن‌ها افرادی ثروتمند ساخته است.
بنابراین، توصیه ما به شما این است که اگر سرمایه اندکی دارید که در خانه مانده و فعلا به کار شما نمی‌آید، سرمایه‌ای که با از دست دادن احتمالی آن ضربه سنگینی به اقتصاد خانواده وارد نمی‌شود، از طرف دیگر، پسر یا دختر دانشجو و معامله‌گری دارید، سرمایه و فرزندتان را در خطر بورس بیندازید.
ضرر و زیان‌های بورس، معمولا قابل پیش‌بینی است و اگر کشوری دچار بحران نشود یا به اقتصاد کشور ضر خطر،احتیاط کنید
خرید اقساطی خودرو هم آفت‌های خاص خودش را دارد. اولین و بزرگ‌ترین این آفت‌ها هم کلاه‌های بی‌شماری است که با عنوان لیزینگ خودرو از سر خلق برمی‌دارند.
بزرگ‌ترین و آشکارترین آن‌ها هم این است که پول پیش را می‌پردازیم و هرچه صبر می‌کنیم از ماشین خبری نمی‌شود. بلند می‌شویم می‌رویم سراغ دفتر شرکت لیزینگ خودرو، می‌بینیم ای بابا! جا تر است و بچه نیست. اثری از آثار شرکت نیست و پشت در هم پر است از آدم‌های شبیه خودمان که پول‌هایشان را داده‌اند و ماشین نگرفته‌اند. کلاه‌برداری‌های لیزینگ انواع پیچیده‌تری هم دارد.
مثل جعلی بودن سند ماشین و یا فروش یک ماشین در آن واحد به چند نفر. پس در خرید لیزینگ باید حواس‌مان را جمع کنیم و اول از همه، به جای مطمئنی مراجعه کنیم. مطمئن شویم جایی که داریم از آن ماشین می‌گیریم، ثبت دولتی شده باشد و دست آخر هم، اگر قرار است چیزی به عنوان پول پیش بپردازیم، حتما تضمین لازم را از شرکت بگیریم.به اساسی نخورد، بورس، بهترین جا برای افزایش سرمایه خانواده و کمک به اقتصاد جامعه است.
وام خرید ماشین
غیر از لیزینگ خودرو، راه مطمئن و بی‌خطر دیگری هم هست که اگر کسی حال و حوصله پیگیری داشته باشد، جواب می‌دهد. گرفتن وام خودرو. همه بانک‌های دولتی ایران وامی به نام وام خودرو دارند که مبلغ آن پنج میلیون تومان است و درستش این است که به همه افراد جامعه تعلق بگیرد.
اگر بتوانید از هفت خان ضامن آوردن و آشنا پیدا کردن در بانک و غیره رد شوید و دو میلیون تومان پول هم در حساب‌تان در همان بانک داشته باشید، بعد از گذشت چند ماه (چند ماهش بستگی به سرعت عمل و پیگیری خودتان دارد) شما می‌توانید هفت میلیون تومان پول خود را که هزینه خرید خودروی پیکان صفر است، از حساب بردارید و ماشین‌تان را بخرید. از مزیت‌های این وام، بهره پایین و اقساط طولانی مدت آن است.