همان طور که پیشبینی میشد احتمالا قرعهکشی و برنامهریزی سازمان حج و زیارت بهگونهای خواهد بود که متقاضیانی که در اولویتهای اولیه اعزام قرار نمیگیرند ودیعه خود را از بانکهای عامل پس نگیرند، زیرا یکی از اهداف ثبتنام زودهنگام عمره در حالی که تا سال92 امکان اعزام وجود ندارد جمعآوری نقدینگی در دست مردم است.
نباید اشتباه تکرار شود
حجتالاسلام قاضیعسکر، نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت، معتقد است: «چه لزومی داشت که این سازمان برای حج تمتع تا 17- 16سال بعد و برای سفر عمره تا 2سال دیگر ثبتنام کند، در حالی که میتوانست هر سال با قرعهکشی از میان متقاضیان، کسانی را انتخاب کند و تنها از همانها هزینه پیشثبتنام و... را بگیرد؟
سرپرست حجاج ایرانی و نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت هنگام بازگشت از سرزمین وحی در پاسخ به پرسش همشهری درباره شتاب در ثبتنام عمره اعلام کرد: «یک اشتباهی چند سال پیش در حوزه حج تمتع شده که موجب شده تا مردم 17سال در انتظار نوبت تشرف باشند و این اشتباه نباید در عمره نیز تکرار شود.»
حجتالاسلام والمسلمین قاضیعسکر گفت: ما باید اجازه بدهیم ظرفیت برای همه مردم ایجاد شود و برای رسیدن به این ظرفیت باید دوره ثبتنام هر سه سال یکبار باشد، افزون بر این با این کار، قدرت ابتکار و خلاقیت از ما گرفته نمیشود و اگر به هر دلیلی یک سال عمره انجام نشود، بدهکار مردم هم نخواهیم شد.
وی در توجیه پیشنهاد سه ساله شدن دوره ثبتنام اظهار کرد: افرادی که امسال امکان اعزامشان فراهم نشد در نوبت بعدی امکان اعزام برایشان فراهم خواهد شد، از طرفی اگر شرایط پیشبینی نشدهای ایجاد شود، بهراحتی میتوان آن را با مردم مطرح کرد و مشکلی برای نظام ایجاد نشود.
تداوم شیوههای اشتباه
یکی از مسائلی که در امور حج و زیارت سالهاست به آن ایراد وارد است نوع ثبتنام و اعزام ایرانیان به حج تمتع، عمره و عتبات عالیات است که سازمان حج و زیارت خود به آن دامن میزند. برای نمونه تا سال92 برای عمره متقاضیان ثبتنام کردهاند و حتی اولویت تشرف آنها نیز تعیین شده اما برای سال93 به بعد ثبتنام جدید انجام میشود و جالب اینکه در میانهراه ثبتنام، اعلام میشود که از ثبتنامشدگان تنها2 میلیون و 500هزار نفر به عمره اعزام خواهند شد و پس از قرعهکشی و تعیین اولویت، افرادی که نامشان در اولویتها نیست میتوانند ودیعه خود را پس بگیرند. نکته حائز اهمیت، توجیه این موضوع از سوی مسئولان حج و زیارت است؛ «نمیخواهیم مسئولان سعودی از این اشتیاق مردم سوءاستفاده کنند چون اگر آنها بدانند ما چند میلیون نفر متقاضی برای اعزام در نوبت داریم در مذاکرات دستبالا میگیرند.» اکنون زمزمههایی مبنی بر تهیه فهرست انتظار به گوش میرسد که نشان از عزم مسئولان سازمان حج و زیارت بر ادامه روش سودمند پیشین است.
طرحی برای جمعآوری نقدینگی
دولت در پیش ثبتنام از زائران، سیاست جمعآوری نقدینگی از سطح جامعه را دنبال میکند، تاجایی که سازمان حج چشم روی تخلفات بانکهای دخیل در این امر بست که با تذکر جدی مقام معظم رهبری و دیگر مراجع عظام تقلید، بهخود آمد و رئیس این سازمان در مقام توجیه اعلام کرد که از این تخلفات اطلاعی نداشتهو... .
البته این روش جمعآوری نقدینگی جامعه در سال85-84 به کمک دولت آمد و مشکلات مالی بانک ملی را رفع کرد. بنا بر اعلام رئیس سازمان حج و زیارت حدود 6میلیون و 700هزار نفر برای عمرهای که از سال93 آغاز خواهد شد ثبت نام کردهاند و اگر میانگین مبلغ واریزی برای هر نفر را 700هزار تومان در نظر بگیریم مبلغی معادل 5هزار و 500میلیارد تومان نقدینگی از دست مردم جمع شده است.
با توجه به مطالب بیان شده اگر قرعه کشی تعیین اولویت در زمان مقرر انجام شود افرادی که جزو اولویتها نیستند، میتوانند سپردههای خود را برداشت کنند و این ثبتنام کمکی به بانکهای عامل در رسیدن به اهدافشان نخواهد کرد.به فرض اینکه روند جاری سالهای اخیر ادامه یابد و هر سال 800هزار نفر به عمره اعزام شوند و نوبت اعزام ثبتنامکنندگان جدید از سال93 آغاز شود باید این افراد سالها در نوبت تشرف بمانند و این چیزی نیست جز ماندن 5هزار و 500 میلیارد تومان پول در بانکها و ایجاد صف انتظار برای تشرف به عمره مفرده.
گرمی بازار خرید و فروش فیش
شیوه کنونی ثبتنام تمتع و عمره، پس از دولت، بیشترین سود را نصیب دلالان میکند. هنگامی که ظرفیت اعزام به تمتع و عمره ثابت است، گرفتن ودیعه از مردمی که مشتاق تشرف به حج و زیارت ائمه بقیع(ع) هستند افزون بر جمعآوری نقدینگی از سطح جامعه، موجب «داغ» شدن بیش از پیش بازار دلالان میشود؛ هر چند مسئولان حج و زیارت دائما اعلام کنند که خرید و فروش حج و عمره غیرقانونی است.