تولید سالانه یکمیلیارد عدد قرص استامینوفن کدئین در کشور ضمن اینکه بالابودن میزان تقاضا برای این دارو در کشور را تأیید میکند، چند نکته دیگر را نیز به ذهن متبادر میسازد که این تقاضا ناشی از افزایش بیمارانی است که با تکیه بر این دارو دردهایشان را التیام میبخشند یا مقاصد غیردرمانی و سوءاستفادههای احتمالی درمیان است و یا شاید ارزان و در دسترس بودن آن مردم را به مصرف خارج از قاعده و خودسرانه این دارو تشویق میکند.
5 سال قبل (سال 86) وزارت بهداشت فروش استامینوفن کدئین بدون نسخه پزشک را ممنوع اعلام کرد و دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی کشور موظف شدند در بازرسیهای ادواری از داروخانهها، موارد تخلف را بررسی کرده و مدنظر قرار دهند، این درحالی است که آمارهای موجود همان وزارتخانه حاکی از مصرف 15 درصدی داروها بدون تجویز پزشک است!
هرچند وزارت بهداشت از تمامی دانشگاههای علومپزشکی درخواست کرده، ترتیبی اتخاذ شود که ممنوعیت فروش این گروه از داروها بدون نسخه به داروخانههای تحت پوشش آن دانشگاهها ابلاغ شود، اما تاکنون هیچ تغییر خاصی صورت نگرفته و کمتر کسی پیدا میشود که ادعا کند با مراجعه به داروخانهای و درخواست این نوع قرصها، از او نسخه پزشک خواسته باشند و بههمین دلیل است که همچنان استامینوفن کدئین پرفروشترین دارو در کشور است.
در کشورهای پیشرفته دنیا، 300قلم دارو در فهرست اقلام دارویی قرار دارند، درحالی که در کشور ما به لحاظ برخی محدودیتها، این داروها از 70قلم تجاوز نمیکند و متأسفانه برخی داروسازان که در داروخانههایی با مالکیت غیرداروساز فعالیت میکنند در حالت قانونی نباید بدون نسخه، برخی داروها را به بیماران بدهند، اما برخی از آنها تحت فشار مالکیت داروخانه که برایش سود مهم است این کار را میکنند.
مدتی قبل مرکز ملی مطالعات و درمان اعتیاد از افزایش اعتیاد به داروهای مسکن در جامعه خبر داد که علت این امر نبود آموزشهای لازم در کشور است و اینکه اقشار مختلف جامعه از اعتیاد به داروهای مسکن بیاطلاع هستند و آن را جدی نمیگیرند. کارشناسان معتقدند که داروهای مسکن معمولی، داروهای خوابآور و همچنین مسکنهایی که در ترکیب آنها موادمخدر وجود دارد مانند استامینوفن کدئین از جمله داروهایی هستند که درصورت مصرف خودسرانه و طولانیمدت منجر به اعتیاد افراد میشوند لذا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باید با تعیین برنامه مدون جهت اطلاعرسانی به مردم قدم بردارد. داروهای مسکن و خوابآور باعث تغییرات رفتاری یا روانی همچون سرخوشی مختصر، رفتار نامناسب جنسی، پرخاشگری، اختلالات درکی، اختلال قضاوت، گیجی، رخوت، خوابآلودگی، شلشدن عضلات، بههم خوردن تعادل و اختلال عملکرد شغلی و اجتماعی میشوند. همچنین مصرف طولانی داروهای مسکن و خوابآور عوارضی شامل افسردگی، سردرد، ناراحتی گوارشی، آسیب کبدی و اختلال حافظه در پیدارد.
براساس تحقیقات بهعمل آمده زنانی که بهطور مداوم از داروهای مسکن استامینوفن، بروفن و این قبیل داروها استفاده میکنند، 2برابر افراد معمولی در خطر ابتلا به فشار خون بالا هستند. مسمومیت کبدی و مشکلات کلیوی از عوارض مصرف بیرویه و بدون نسخه داروی استامینوفن کدئین است و اگر بیش از 10گرم در روز مصرف شود، در کبد تجمع پیدا میکند. هر چند میزان موادمخدر استامینوفن کدئین در بازار ایران از 20میلیگرم به 10میلیگرم کاهش پیدا کرده و قرار است این میزان به کمتر از 10میلیگرم برسد تا عوارض کمتری برای مصرفکننده داشته باشد، ولی کارشناسان یکی از دلایل افزایش این نوع اعتیاد را دردسترس بودن انواع مسکنها میدانند، بهطوری که اکنون در کشور ما هر شخصی میتواند بهراحتی و بدون نسخه پزشک به انواع مسکنها دسترسی داشته باشد.