روز گذشته نامه‌ای از سوی دبیر هیأت رسیدگی به امور فرهنگی وزارت ارشاد به محمد محمدی عسگرپور ارسال شد که حکایت از انحلال خانه سینما داشت. در این نامه که با عنوان «دستور انحلال» به خانه سینما ارسال شده آمده است: «نظر به مجموع بررسی‌های معموله و مداقه در اسناد و مدارک مربوطه و امعان نظر در مراحل ایجاد تشکل موسوم به خانه سینما بدین‌وسیله اعلام می‌دارد باتوجه به عدم‌طی تشریفات قانونی مربوط به تأسیس مؤسسات فرهنگی و هنری و نیز اقدامات غیرقانونی بعدی، این تشکل و استمرار فعالیت‌های آن فاقد وجاهت قانونی است و مراتب جهت انحلال خانه سینما اعلام می‌شود.
بدیهی است هر اقدامی خلاف مفاد این دستور یا عدم‌توقف فعالیت ظرف 48ساعت از تاریخ صدور از مصادیق بارز ماده واحده قانون تعطیل مؤسسات و واحدهای آموزشی و تحقیقاتی و فرهنگی که بدون مجوز قانونی دایر شده و می‌شوند (مصوب 7 دی ماه 72 مجلس شورای اسلامی) بوده و موجب پیگرد قانونی است.» این نامه با سربرگ وزارت ارشاد و با امضای علی اسماعیلی دبیر هیأت رسیدگی به امور مراکز فرهنگی به خانه سینما ارسال شده است. اما نکته جالب توجه موضع‌گیری وزیر ارشاد در این رابطه است.
سیدمحمد حسینی دیروز در حاشیه یک مراسم رونمایی کتاب تأکید کرد: هنوز انحلال خانه سینما به‌طور قطعی اعلام نشده است و باید منتظر بمانیم. وی افزود: دفتر توسعه فعالیت‌ها و مؤسسات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌زودی نظر کامل خود را براساس بررسی‌های حقوقی در این‌باره اعلام می‌کند و نظر قطعی درباره انحلال خانه سینما طی این هفته اعلام خواهد شد. وزیر ارشاد همچنین گفت: در جلسه‌ای که در شورای فرهنگ عمومی درباره انحلال خانه سینما برگزار شد، براساس اساسنامه شورای فرهنگ عمومی اتفاق آرا شد که خانه سینما به اساسنامه‌ای که شورای فرهنگ عمومی برای آن تدوین کرد، توجه نکرده و به مسائل عمده‌ای مانند انتخابات هیأت‌مدیره توجه و بر آن نظارت نشده است. بر این اساس شورای فرهنگ عمومی اعلام کرد که خانه سینما وجاهت قانونی ندارد. اما پای شورای فرهنگ عمومی چگونه به ماجرای خانه سینما باز شد؟
محمدمهدی حیدریان معاون اسبق امور سینمایی وزارت ارشاد که از مؤسسان خانه سینما به‌شمار می‌آید درباره مقطع شکل‌گیری خانه سینما گفت: مرجع تصویب خانه سینما شورای‌عالی انقلاب فرهنگی بود. هرگونه تغییر در اساسنامه‌ای که به‌تصویب این شورا رسیده بود یا باید برعهده خود شورای‌عالی انقلاب فرهنگی قرار می‌گرفت یا باید به کمیته‌ای تخصصی‌تر واگذار می‌شد. آن زمان به این دلیل که شورای‌عالی انقلاب فرهنگی شأن قانونگذاری دارد، مقرر شد شورای فرهنگ عمومی که زیرمجموعه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی است و نگاهی تخصصی‌تر دارد تغییرات اساسنامه خانه سینما را زیرنظر داشته باشد.
خانه سینما در سال 1372 در اداره ثبت شرکت‌ها و مؤسسات غیرتجاری ثبت شد و اساسنامه‌ای که در این سال تدوین شده بود، در سال‌های 1383، 1385 و 1387 دچار تغییر شد. ظاهراً اصل دعوای حقوقی ارشاد با خانه سینما، اساسنامه مصوب سال 87 است که معاونت سینمایی از آذر 89 آن را غیرقانونی خواند. به نظر می‌رسد بازگشت به اساسنامه سال 83 می‌توانست اختلاف ارشاد و خانه سینما را حل کند ولی تصویب تشکیل کارگروه ساماندهی امور صنفی سینمایی در جلسه شورای عالی سینما نشان داد که مشکل با بازگشت به اساسنامه سال 83 حل نمی‌شود.
انتقاد از سر خیرخواهی
مجتبی راعی با اشاره به اتفاق‌های اخیر بین وزارت ارشاد و خانه سینما گفت: این تصمیم و اتفاق‌های اخیر فضای تلخ و ناراحت‌کننده‌ای برای ما ایجاد کرده است. این کارگردان سینما در گفتوگو با ایسنا، با بیان اینکه از سر خیرخواهی می‌خواهم چند جمله در این خصوص بگویم، اظهار کرد: حیران مانده‌ام که پشت ماجرای انحلال خانه سینما چه نفعی وجود دارد که وزارت ارشاد حاضر است همه هزینه‌های آن را بدهد.
چون عملا در حال درگیرشدن با بدنه آن چیزی است که خانه سینما را شکل داده و سود این کار را نمی‌فهمم. وی افزود: وزارت ارشاد در دولت نهم با وجود همه اتفاقات و توقعات معقول و غیرمعقول سعی می‌کرد نقش پدرانه داشته باشد. حال چه شده در زمانی که بحث حمایت از اصناف مطرح است، می‌خواهند هووی خانه سینما شوند؟ راعی ادامه داد: فروپاشی تشکل صنفی چه سازگاری با شعار حمایت از اصناف دارد؟ آقای شمقدری خودش از این صنف بوده، چرا اصرار دارد که ماجرای انحلال خانه سینما به نام او نوشته شود؟
انحلال امکان‌‌ناپذیر
یکی از اعضای هیأت مؤسس خانه‌سینمای ایران تأکید کرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی امکان انحلال تشکل صنفی سینماگران را ندارد.سیدمحمد بهشتی در گفتوگو با خبرآنلاین، ارتباط بین خانه سینما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را چنین تشریح کرد: «علت ارتباط وزارت ارشاد با خانه‌سینما این بود که از محل درآمد فروش فیلم‌های سینمایی که درصد کمی می‌شد و این درصد در قانون بودجه در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار می‌گرفت، وزارت ارشاد موظف بود این مبلغ را در اختیار خانه سینما قرار دهد.» بهشتی در مورد اشکالاتی که به شرایط کنونی خانه سینما وارد می‌شود، اظهار داشت: «شورای فرهنگ عمومی به‌عنوان ناظر براساسنامه خانه سینما تعیین شد. اتفاقاتی که الان افتاده به این اشاره دارد که برخی تغییرات در اساسنامه خانه سینما ایجاد شده و به تأیید شورای فرهنگ عمومی نرسیده است.»
فعالیت خانه سینما بدون مجوز قانونی نیست
در پی صدور نامه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر «دستور انحلال خانه سینما» جمال خندان کوچکی مشاور حقوقی و وکیل خانه سینما گفت: وزارت ارشاد در نامه خود به قانون ماده واحده مربوط به تعطیل مؤسسات و واحدهای آموزشی و فرهنگی که بدون مجوز قانونی دایر می‌شوند، استناد کرده و بیان نموده است خانه سینما تشریفات قانونی مربوط به تاسیس مؤسسات فرهنگی و هنری را طی ننموده است!
درحالی‌که اولاً، فعالیت خانه سینما بدون مجوز قانونی نیست بلکه با دریافت مجوز قانونی از اداره ثبت شرکت‌های قوه قضاییه و انتشار این مجوز در روزنامه رسمی کشور است، لذا اصولاً استناد به قانون یادشده درخصوص خانه سینما مصداق ندارد ثانیاً، مقامات وزارت ارشاد نیز مراتب موافقت خود با تشکیل مؤسسه غیردولتی خانه سینما را پیش از این و به‌طور مکرر از جمله در سال 1369 و به موجب نامه شماره 1546-62 اعلام نموده‌اند.
ثالثاً، پس از ثبت قانونی تاسیس خانه سینما، هیات وزیران نیز این ثبت قانونی را مورد شناسایی قرار داده و به‌طور مکرر در مصوبات خود برای خانه سینما حقوقی را تعیین نموده که این مصوبات به‌عنوان مقررات لازم‌الاتباع در روزنامه رسمی کشور نیز منتشر شده است که از جمله آنها مصوبه مورخ 1377/3/20 هیات وزیران درخصوص عضویت نمایندگان خانه سینما در شورای صدور پروانه فیلمسازی است.
جالب توجه اینکه این موضوع به موجب پیشنهاد مورخ 1376/12/13 وزارت ارشاد مورد تصویب قرار گرفته است. وکیل خانه سینما گفت: همچنین وزارت ارشاد مطابق دادخواستی که اخیراً به شعبه 37 دادگاه عمومی تهران تقدیم نموده است صرفاً به تغییرات به عمل آمده در اساسنامه خانه سینما مصوب 1387 اعتراض نموده و صراحتاً اساسنامه پیشین خانه سینما مصوب سال 1383 را به‌عنوان اساسنامه قانونی و لازم‌الاتباع خانه سینما اعلام و حتی مهر وزارت ارشاد را نیز بر آن منقوش نموده است.
خندان کوچکی ادامه داد: لذا محل بسی تأمل و تعجب است که پس از قریب 20 سال از تاسیس خانه سینما و تاییدیه مسئولان دوره‌های پیشین آن وزارتخانه و همچنین ذکر نام این مؤسسه در مصوبات هیات وزیران که عالی‌ترین رکن اجرایی کشور است، هم‌اکنون مسئولین وزارت ارشاد تاسیس مؤسسه خانه سینما را بدون اخذ مجوز از مراجع قانونی اعلام نمایند.