امروز پس از گذشت نزدیک به دو دهه بهوضوح میتوان دریافت که تکلیف دولت به شهرداری پایتخت برای استقلال درآمدها، بدون بهوجود آوردن زمینههای سالم و مناسب درآمدزایی، موجب بهوجود آمدن مشکلات آزار دهندهای برای این ابرشهر شده است.
شهرداری تهران در حالی باید هزینههای سرسامآور اداره و آبادانی شهر بزرگی چون تهران را میپرداخت که نظام مالی آن همچون دهههای قبل به شیوه نقدی میچرخید و این شیوه ابهامات بسیاری را در عملکرد مالی شهرداری بهوجود میآورد و مانع از بهرهگیری کامل از اعتبارات بانکی میشد.
از سوی دیگر دولت باید منابع جایگزین درآمد را به شهرداری معرفی و یا اینکه زمینه را برای بهرهگیری شهرداری از سرمایهگذاری خصوصی و اعتبارات داخلی و خارجی فراهم میکرد؛ امری که هیچگاه بهطور کامل انجام نشد. در نبود آنچه یاد شد، شهرداری تهران بخش بزرگی از درآمدهای خود را از فروش تراکم بهدست آورد، این موضوع نیز به نوبه خود مشکلاتی را نظیر گسترش متراکم فضاهای مسکونی و اداری بدون در نظر گرفتن فضاهای خدماتی به دنبال داشت.
تراکمفروشی که کارشناسان شهری از آن با عنوان «فروش ارزان شهر» یاد میکنند چنان مزاحمتها و اخلالهایی را در نظام اقتصادی شهر بهوجود آورد که در شورای شهر اول به بحثانگیزترین مسائل مطرح در شورا بدل شد. همه این دانستههای تجربی در حالی است که امروز دیگر کلانشهرهای کشور نظیر مشهد، تبریز، شیراز و... بهناچار در حال بهرهگیری از فروش تراکم در کسب درآمد بوده و این شهرها به سمت تبدیل شدن به تهرانی دیگر گام برمیدارند.
از سوی دیگر در شرایط کنونی اگر امکان فروش تراکم از کلانشهرهای کشور حذف شده و زمینههای جایگزینی منابع درآمدی مهیا نشود، شهرداریها به آشپزخانههایی با قابلمههای خالی بدل میشوند؛ چرا؟ دلایل آن روشن است؛ درآمدهای شهرداریها بهجز فروش تراکم، به اخذ عوارض مختلف از شهروندان ختم میشود. درآمد این عوارض نیز بهتنهایی پاسخگوی اداره شهر بدون هیچ عملیات آبادانی و بهبود شرایط است.
بنابراین اگر مدیریت شهری در کلانشهرها بخواهد تحولی بزرگ در شهر بهوجود بیاورد یا باید چشم به درآمد فروش تراکم داشته باشد و یا اینکه به فکر دستیابی به منابع دیگری باشد.این «منابع دیگر» امروز نکته مورد بحث شهرداران کلانشهرها و دولت است.
دولت نیز میبایست زمینه بهرهگیری شهرداریهای کلانشهرها را از فاینانس، اعتبارات بانکی و سرمایهگذاری خصوصی (داخلی و خارجی) فراهم آورد. در غیر این صورت قابلمههای شهرداریها یا خالی روی اجاق خواهند ماند، یا پر از دستپختی خواهد بود که مواد آن از فروش شهرها بهدست آمده است.