تا «محمدحسین لطیفی» اولین تجربه ساخت فیلم در ژانر دفاع مقدس را تجربه کند و فیلمش را به بیست و پنجمین جشنواره فیلم فجر برساند.
قبل از سریال صاحبدلان قرار بود لطیفی روز سوم را بسازد که نشد، اما بلافاصله بعد از صاحبدلان، روز سوم با بازی باران کوثری، مهدی صبایی، حامد بهداد، پوریا پور سرخ، شهرام قائدی در خرمشهر مقابل دوربین ابراهیم غفوری رفت.
در روزهای پایانی فیلمبرداری «روز سوم» در کنار رودخانه بهمن‌شیر با حمید آخوندی گپی زدیم هر چند که آن موقع نمی‌دانستیم روز سوم بهترین فیلم جشنواره فیلم فجر می‌شود.
***
- برای فیلمبرداری روز سوم در خرمشهر و با توجه به فصل زمستان دچار مشکلی نشدید؟
نه، ما تقریباً طبق زمان‌بندی از پیش تعیین شده کار کردیم، تنها 7-8 روز به خاطر بارندگی کار به تعویق افتاد که الحمدلله الان روبه‌پایان است.
- از چه زمانی طرح اولیه روز سوم عملی شد؟
ما یک مرحله پیش تولید در مرداد ماه داشتیم و بعد از آن قرار بود اوایل پاییز کار را شروع کنیم، اما از آنجا که محمدحسین لطیفی درگیر سریال صاحبدلان بود کار به طور جدی از 15 مهر شروع شد و 12 آبان در خرمشهر کلید زدیم.
- حالا چرا اصرار داشتید محمدحسین لطیفی روز سوم را بسازد؟!
چرا او نسازد؟
- به این دلیل که ما کارگردانان شناخته شده‌ای در عرصه ژانر دفاع مقدس داریم، آیا لطیفی که تاکنون این تجربه را نداشته، گزینه خوبی بود؟
اول این که این ژانر انحصاری نیست، دوم این که خیلی از کارگردانانی که در زمینه دفاع مقدس فیلم ساختند به سراغ فیلم‌های عشقی و ملودرام هم رفتند، پس آنها هم نباید می‌رفتند. یک کارگردان در ژانر اجتماعی هم می‌تواند فیلمساز ژانر دفاع مقدس باشد.
- آخر چرا لطیفی؟
این هم یک تجربه است، احساس کردیم آقای لطیفی می‌تواند از عهده آن خوب برآید، در واقع به او اعتماد کردیم.
- چرا احساس کردید او می‌تواند؟
به این خاطر که لطیفی در کارهای قبلی‌اش نشان داده بود که به خوبی می‌تواند روابط میان انسان‌ها را نشان دهد و این گزینه چه در سینما و چه در تلویزیون امتحانش را پس داده بود.
مثلاً او در کارهای قبلی‌اش از ماشین و هواپیما و آپارتمان و ... فیلم می‌ساخت، اما اکنون آکسسوار (لوازم صحنه) او فشنگ و انفجار و تانک است و این آدم‌ها هستند که روابط را تعیین می‌کنند.به نظرم روابط انسانی در این فیلم بیشتر از فیلم‌هایی است که تاکنون دیده‌ایم.
- می‌خواهید بگویید این روابط انسانی از روابطی واقعی سرچشمه می‌گیرند؟
بله این طرح براساس یک واقعه مستند طراحی شده، قصه اولیه آن الهام گرفته از واقعیت‌های جنگ و حقیقت آن است و ما این حقایق را در طول مدت 34 روز مقاومت خرمشهر نشان می‌دهیم.
- قصه آدم‌ها و روابطشان در فیلم چگونه رابطه‌ای است؟
ما در فیلم نقش شهید «بهنام محمدی» که نوجوان 13 ساله خرمشهری و عرب زبان است را نشان می‌دهیم، او نوجوانی است که در زمان جنگ اسیر می‌شود و بعد گریه می‌کند و می‌گوید که پدر و مادرش را گم کرده است.
او را آزاد می‌کنند و بعد او مکان‌های دشمن را به نیروهای خودی نشان می‌دهد، یا این که نقش شهید «رسول نورانی» را نشان می‌دهیم یا «محمود امان‌الهی» که افسر جوان نیروی زمینی ارتش بوده را نشان می‌دهیم.
- پس شخصیت‌های روز سوم شخصیت‌های واقعی خرمشهر هستند؟
بله، ما حتی نقش تکاوران نیروی دریایی ارتش را در مقاومت خرمشهر نشان می‌دهیم. همین طور اولین بار است که در ژانر دفاع مقدس ما زنان را می‌بینیم که مسلحانه می‌جنگند و از خرمشهر دفاع می‌کنند.
در هر حال روز سوم روایت آدم‌های مختلف و اقوام مختلفی است که خودشان در دفاع از خرمشهر حق دارند.
- چرا روز سوم؟ خرمشهر که در سه روز شکست نخورد؟!
نه خرمشهر طی 34 روز شکست خورد، اما ما تنها سه روز آخر مقاومت در ارتباط با سقوط خرمشهر را نشان می‌دهیم.
- خوب پس چرا روز سوم؟
فکر کنم جواب این سؤال، دیدن فیلم باشد، چون جواب آن خط اصلی قصه است، که اگر بگویم لو می‌رود ما در طی این سه روز هجمه دشمن را نشان می‌دهیم که باعث شد خرمشهر سقوط کند.
- خیلی‌ها معقتدند اگر نیروهای ما ساماندهی بهتری داشت، خرمشهر سقوط نمی‌کرد.
آیا شما نقطه ضعف‌های نیروهای خودی در سقوط خرمشهر را هم نشان می‌دهید؟
ما به دنبال موضوعات تحلیلی نرفتیم، روز سوم روایت زندگی واقعی انسانی جنگ است، در این فیلم هیچ کدام از قهرمان‌های ما آسمانی نیستند، همه زمینی هستند و بعداً آسمانی می‌شوند.
- شما به عنوان تهیه‌کننده چقدر در انتخاب بازیگرها دست داشتید؟
ما دست کارگردان را باز گذاشته‌ایم که او کار خودش را انجام دهد، اما ما معذوریات خودمان را هم داشتیم، بیشتر معذوریت تهیه‌کننده‌ها مالی است.
در نهایت این که افراد را متقاعد می‌کنیم و یا آنچه را که برآورد کرده بودیم می‌گوییم، در نهایت به تفاهم می‌رسیم و مشکلی هم بوجود نمی‌آید.
- مثلاً در روز سوم با این مشکلات مالی مربوط به معذوریات تهیه‌کننده‌ها مواجه نشدید؟
نه، تمام دوستانی که آمدند و همکاری دارند بخصوص بازیگرها تقریباً اولین تجربه‌های بازی خود در ژانر دفاع مقدس را تجربه می‌کنند و با عشق و علاقه آمده‌اند و خودشان گفتند: که می‌خواهیم دین خودمان را به بچه‌های جنگ ادا کنیم و واقعاً هم در 75 روز مردانه و زنانه با تمام سختی‌های موجود و سرمای شدید سنگ تمام گذاشتند.
- ساخت فیلم مربوط به سینمای دفاع مقدس نیازمند امکانات زیادی است آیا از طریق سپاه و ارتش این امکانات در اختیار شما قرار گرفت؟
حرف شما درست است ساخت فیلم جنگی امکانات مخصوص به خود را می‌طلبد، می‌خواهم این را بگویم که ارتش جمهوری اسلامی هر آنچه را که می‌خواستیم در اختیار ما قرار داد و از زحمات آنها تشکر می‌کنیم.
- شما تلاش کردید از جلوه‌های ویژه خاصی در روز سوم استفاده کنید؟
نه ما از ادوات نظامی استفاده کردیم مثل تیر و تی ان‌تی و ... ما برای جلوه‌های ویژه این کار به سراغ کامپیوتر نرفتیم و تنها از امکانات واقعی استفاده کردیم.
- آیا به جشنواره هم فکر می‌کردید؟
من اصلاً به جشنواره فکر نمی‌کنم، احساس می‌کنم اگر این کار مربوط به ژانر دفاع مقدس را انجام می‌دهیم در ادامه دورانی است که در جنگ حضور داشتیم.
آن روزها نه از جشنواره خبری بود و نه کسی ما را می‌شناخت، عواملی که زحمت کشیدند به حق خود رسیدند، من به عنوان تهیه‌کننده نه به جشنواره فکر می‌کنم نه هیچ چیز دیگر.
- فکر می‌کنید در برابر سه- چهار فیلمی که با ژانر فیلم روز سوم برابری می‌کند، روز سوم در چه زمینه‌ای (کارگردانی، بازیگری، فیلمبرداری و...) در جشنواره می‌تواند حرف اول را بزند؟
من نمی‌خواهم وارد این فضا شوم. سینمای دفاع مقدس را ادامه آن 8 سال جنگ می‌دانم، در حالی که امروز هم قرار نیست مدالی به ما بدهند. بحث جشنواره هم داستان جداگانه‌ای است.
- سؤال آخر این که اکنون با طرح اولیه مهدی سجاده‌چی، تا به مرحله عمل رسیدن فیلم چقدر فاصله ایجاد شده است؟
اگر تغییراتی ایجاد شده با توافق نویسنده بوده، چون قصه مال اوست و براساس حقیقت آن زمان است، تنها این که ممکن است زمان یک چیزهایی را جابه‌جا کند.