پیش از این نیز انتقاداتی به شیوه ثبتنام دور جدید عمره مطرح شده که مهمترین آنها ارائه وام «جعاله حج» توسط بانکهای عامل، خلفوعده در قرعهکشی و ایجاد نوبت انتظار چندساله با وجود مخالفت بعثه مقام معظم رهبری در امور حج و زیارت است.پس از عجله 6ماهه سازمان حج و زیارت در ثبتنام دور جدید عمره که قرار بود اسفند ماه 90 انجام شود، بارها سازمان حج و زیارت در قرعهکشی عمره به وعده خود عمل نکرد. البته نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت و سرپرست حجاج ایرانی پیش از قرعه کشی رسما مخالفت بعثه مقام معظم رهبری با ایجاد نوبت انتظار چندساله برای عمره را اعلام کرد.
رئیس سازمان حج و زیارت اما بدون توجه به این دیدگاه، بدون حضور نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت یا نمایندگان بعثه و تنها با حضور نماینده رئیسجمهور، سازمان بازرسی کل کشور و نمایندگان بانکهای عامل قرعهکشی تعیین اولویت اعزام عمره را برگزار کرد.
یک منبع آگاه درباره حضور نیافتن نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت یا نمایندگان بعثه در آیین قرعهکشی به همشهری گفت: بعثه مقام معظم رهبری مخالف ایجاد نوبت انتظار است و به همین علت در آیین قرعهکشی شرکت نکردند.پیش از قرعهکشی و در سکوت رسانهای رئیس سازمان حج و زیارت، مدیر حج و زیارت خراسان رضوی تعیین تکلیف درباره سپردههای عمره را بر عهده نماینده ولیفقیه نهاد. البته نمایندهولی فقیه هنگام بازگشت از تمتع امسال به همشهری گفت: تعیین تکلیف سپرده افرادی که جزو اولویتها نیستند بر عهده شورای حج و زیارت است.این سخنان به این دلیل بود که پیش از قرعه کشی بارها مسئولان حج و زیارت از تعیین اولویت برای 2 میلیون و 400هزار نفر برای اعزام از سال 93 تا 95 سخن گفته بودند. به هر روی با اصرار سازمان حج و زیارت قرعهکشی برای تعیین اولویت بین 6میلیون و 500هزار نفر انجام شد که نتیجه آن ایجاد نوبت انتظار 10 ساله برای عمره بود.
حج و زیارت را چه میشود؟
در آیین قرعهکشی، رئیس سازمان حج و زیارت اعلام اولویتهای اعزام را بر عهده بانکهای عامل(ملی و ملت) گذارد. به گفته علی لیالی، اطلاعات نتایج قرعهکشی و اولویتهای تعیین شده به مسئولان بانکهای ملی و ملت داده شده و براساس توافق، بانکها از 4طریق پیامک، سایتهای اینترنتی خودشان، شعب ثبتنامکننده و اعلام کتبی به سپردهگذاران، نتایج اولویتهای تعیین شده را اعلام کنند. با وجود گذشت حدود 2 هفته از آیین قرعهکشی و وعده رئیس سازمان حج و زیارت، هنوز بانکها اقدام به اطلاع رسانی نکردهاند و احتمالا مانند تخلفی که در ارائه وام جعاله حج رخ داد مسئولان حج و زیارت اعلام خواهند کرد از این موضوع اطلاعی نداشتند و از طریق رسانهها از موضوع مطلع شدهاند.
نفع ماندن پول در بانک
همانطور که پیش از این در گزارشهای همشهری بیان شد، 2نوع نگاه درخصوص سپردههای مردم نزد بانکهای عامل وجود داشت؛ یک گروه بر این نکته تأکید داشتند که باید هر چه زودتر قرعهکشی عمره انجام شود تا پس از مشخصشدن اولویتها، افرادی که نامشان جزو اولویتها نیست بتوانند ودیعه خود را از بانکها پس بگیرند؛ البته مسئولان سازمان حج و زیارت بنا به برخی مسائل تمایلی به این کار ندارند.
نگاه دوم که به دیدگاه مسئولان سازمان حج و زیارت نزدیک است، تاخیر در قرعهکشی و اینکه پساز قرعهکشی مردم توجیه شوند تا ودیعههای خود را از بانکهای عامل(ملی و ملت) پس نگیرند.
وعده اعزام پس از سال92 یکی از روشهای پیشرو برای ماندن پول مردم در بانکهاست؛ که سازمان حج و زیارت این رویکرد را اجرا کرد.بانکهای عامل نیز یقینا از این رویکرد سازمان حج و زیارت خوشحال هستند. پرسش اساسی که هنوز پاسخی برای آن نیافتیم اینکه ماندن سپردههای مردم نزد بانکها به نفع کیست؟ چه مسئولی تصمیم میگیرد که توافق سازمان حج و زیارت نادیده انگاشته شود و به جای 2 میلیون و 500هزار نفر بین همه ودیعهگذاران قرعه کشی شود و سپردهها در بانکها بماند؟ پیش از این اعلام کردیم که بانکها تمایل دارند افرادی که برای عمره ثبتنام کردهاند، پول خود را پس نگیرند، مسئولانی که تصمیم گرفتند قرعهکشی بین همه انجام شود آیا به این مهم توجه داشتند که این رفتار به اعتقادات مردم و جایگاه سازمان حج و زیارت نزد مردم لطمه میزند.
بیانیهای که صادر نشد
رئیس سازمان حج و زیارت پس از علنیشدن مخالفت بعثه مقام معظم رهبری با نحوه قرعهکشی و ایجاد نوبت انتظار برای عمره در گفتوگو با روزنامه خراسان اعلام کرد: «فردا(4 بهمن) توضیح میدهم.»
لیالی در پاسخ به سؤال خراسان درباره صحت این خبر مبنی بر مخالفت بعثه با شیوه قرعه کشی گفت: ما برای بررسی این مسئله روز دوشنبه(3 بهمن) جلسه تشکیل میدهیم و دیدگاهها را هماهنگ میکنیم و در این زمینه بیانیه رسمی میدهیم و میتوانید پاسخ پرسشهایتان را بگیرید. وی همچنین در پاسخ به اینکه آیا بعثه با شیوه قرعه کشی مخالفت کرده است بدون تأیید یا تکذیب خبر اظهار کرد: من متن خبر را ندیدهام و نمیتوانم در این باره نظری بدهم. از وعده رئیس سازمان حج و زیارت یک هفته گذشت و هنوز بیانیهای در این باره صادر نشده و پرسشهای بیشماری بدون پاسخ مانده است و شاید مسئول بالادست رئیس سازمان حج و زیارت بتواند پاسخی برای پرسشها ارائه دهد. البته ایجاد نوبت انتظار 10ساله در مذاکرات سازمان حج و زیارت با طرف سعودی، کفه ترازو را به نفع آنها سنگین میکند؛ این همان نکتهای است که پیش از قرعهکشی بارها بر آن تاکید داشتند. همچنین ایجاد نوبت انتظار 10 ساله موجب رونق بازار دلالی و خرید و فروش فیش و تقدس زدایی میشود.
نادیدهگرفتن توافق با بعثه
یکی از اعضای بعثه مقام معظم رهبری به همشهری گفت: براساس توافق نماینده ولی فقیه با رئیس سازمان حج و زیارت، قرار بود قرعهکشی برای تعیین اولویت اعزام حدود 2 میلیون و500 هزار نفر انجام شود. او افزود: تا صبح روز قرعهکشی نیز این توافق برقرار بود اما به فاصله چند ساعت این توافق نقض شد و نماینده ولی فقیه نیز در اعتراض به این موضوع در قرعهکشی شرکت نکرد. عضو بعثه مقام معظم رهبری افزود: حج از شئون ولی فقیه و مقام معظم رهبری است و معظمله در امور حج و زیارت نماینده دارند بهگونهای که نماینده ولیفقیه سرپرست حجاج ایرانی نیز هست.
او تصریح کرد: طبیعی است که مسائل حج و زیارت باید با نماینده ولی فقیه هماهنگ شود و این پست به هیچ وجه تشریفاتی نیست. به گفته این منبع آگاه، ایجاد نوبت انتظار طولانی برای مناسک مستحبی عمره هیچ توجیه عقلانی ندارد. نماینده ولی فقیه پیش از این در گفتوگو با همشهری با بیان اینکه اشتباهی که در تمتع رخ داد نباید در عمره تکرار شود، گفت: با ایجاد نوبت انتظار، قدرت ابتکار و خلاقیت از ما گرفته میشود و اگر به هر دلیلی یک سال عمره انجام نشود، بدهکار مردم خواهیم شد.
حجتالاسلام قاضیعسکر افزود: با 3سالهشدن دوره ثبتنام، آنهایی که امسال امکان اعزامشان فراهم نشد در نوبت بعدی امکان اعزام برایشان فراهم خواهد شد، از طرفی اگر شرایط پیشبینی نشدهای ایجاد شود، بهراحتی میتوان آن را با مردم مطرح کرد و مشکلی برای نظام ایجاد نشود. به گفته یکی از اعضای بعثه مقام معظم رهبری، بهدلیل اعتراض بعثه مقام معظم رهبری به شیوه قرعهکشی و تعیین اولویتهای عمره، نماینده ولیفقیه و سرپرست حجاج ایرانی در مراسم قرعهکشی حضور نیافت.