حالا فوتبال ایران 36سال است که در حسرت حضور در بازیهای المپیک بهسر میبرد و فوتبالدوستان ایرانی اتفاقات تلخی که منجر به حذف تیم امید در رقابتهای مقدماتی شد را از یاد نخواهند برد. فوتبال ایران فقط 3 بار سابقه حضور در بازیهای المپیک را دارد که این آمار راضیکننده بهنظر نمیرسد. حالا فوتبال ایران باید 4سال دیگر انتظار بکشد تا شاید حضور در بازیهای المپیک2016 را تجربه کند. در 36سال گذشته به دلیل مشکلات زیادی که وجود داشت در راه رسیدن به این تورنمنت مهم ناکام بودیم و مشخص نیست که چه آیندهای در انتظار این تیم خواهد بود.
فوتبال ایران برای نخستینبار در سال1964 حضور در بازیهای المپیک را تجربه کرد. این مسابقات در توکیوی ژاپن برگزار شد و نکته مهم این بود که آن زمان برخلاف الان، شرایط سنی ملاک نبود و تیم ملی بزرگسالان ایران در این مسابقات شرکت کرد.
تیم ملی در شرایطی راهی این بازیها شد که 6 بازیکن تیم فوتبال شاهین در آن زمان بهدلیل اختلافهایی که مسئولان این باشگاه با باشگاه دارایی و فدراسیون داشتند حاضر به همراهی تیم ملی در بازیهای المپیک نشدند. بازیکنانی مثل حمید شیرزادگان، همایون بهزادی، بیوک وطنخواه، حمید برمکی و حمید جاسمیان ازجمله شاهینیهای معروف بودند که تیم ملی را تنها گذاشتند و البته محمد رنجبر هم که کاپیتان تیم ملی بود به توکیو نرفت. البته چند بازیکن جوان از تیمهای تبریزی و همچنین بازیکنانی مثل داریوش مصطفوی همراه با تیم ملی راهی توکیو شدند.
صعود با اقتدار
تیــم ملی ایران در رقــابتهـای مقدمـاتی المپیک1964 ابتدا در دو بازی رفت و برگشت به مصاف پاکستان رفت. تیم ما در بازی رفت که در تهران برگزار شد با نتیجه 4 بر یک حریف خود را شکست داد ولی در اسلامآباد مقابل این تیم با یک گل مغلوب شد؛ اگر چه در مجموع دو بازی رفت و برگشت حریف خود را شکست داد. در مرحله بعدی تیم ملی عراق حریف ایران بود. بازی رفت در ایران با نتیجه 4 بر صفر به سود ایران به پایان رسید که حمید شیرزادگان در آن بازی هتتریک کرد. هفتهنامه کیهان ورزشی، فردای این مسابقه در صفحه اول با تیتر بزرگی نوشت: «زنده باد دفاع، زندهباد حمله، مرسی شیرزادگان». بازی برگشت هم در بغداد با تساوی بدون گل به پایان رسید تا ایران به مرحله بعد صعود کند.
تیم ملی برای صعود به المپیک باید به مصاف تیم قدرتمند هند میرفت که در آن زمان یکی از تیمهای خوب آسیا بود. ایران باز هم در بازی رفت میزبان بود و در آن بازی هند را با نتیجه 3 بر صفر شکست داد و اقتدار ملیپوشان کشورمان در بازی برگشت هم ادامه داشت و هند را در دهلی با نتیجه 3 بر یک شکست دادند. پیروزیهای پرگل ایران با درخشش همایون بهزادی بهدست آمد ولی عزیز اصلی، دروازهبان آن زمان تیم ملی، در بازی برگشت که در دهلی برگزار شد یک روز پرفروغ را پشت سر گذاشت.
هند در آن زمان یکی از بهترین فوتبالیستهای آسیا را در اختیار داشت «چونی واسماگی»، که ستاره هند در خط حمله بود. البته این بازیکن در دو بازی رفت و برگشت توسط مدافع گمنامی به نام نادر لطیفی مهار شد و این مدافع با بازی سفت و خشن خود مانع از درخشش این بازیکن هندی شد. پیروزی در 2بازی رفت و برگشت باعث شد که ایران با اقتدار به المپیک توکیو صعود کند.
دو باخت و یک تساوی
تیم ملی ایران در حالی راهی المپیک 1964 شد که مرحوم حسین فکری، هدایت تیم ملی را برعهده داشت. تیم ما در گروه آلمان شرقی، مکزیک و رومانی قرارگرفت و نکته مهم این بود که در آن سالها اکثر تیمهای اروپایی و آمریکایی با قدرت کامل در المپیک شرکت نمیکردند. تیم ملی در مقابل مکزیک به تساوی یک بر یک رسید که تک گل ایران از روی نقطه پنالتی توسط کرم نیرلو بهثمر رسید. تیم ما مقابل آلمان شرقی با نتیجه سنگین 4 بر صفر شکست خورد و مقابل رومانی هم با یک گل باخت تا از المپیک کنار برود. آن زمان منصور امیرآصفی کاپیتان تیم ملی ایران بود.
پیروزی مقابل برزیل در المپیک 1972
تیم ملی ایران 8 سال بعد دوباره به رقابتهای المپیک 1972 که در شهر مونیخ برگزار میشد راه پیدا کرد. آن زمان هدایت تیم ملی برعهده محمود بیاتی بود؛ فردی که سالها پیش ایران را ترک کرد. تیم ملی در این دوره از مسابقات، پیروزی در المپیک را برای نخستینبار تجربه کرد و نکته جالب این بود که این پیروزی مقابل تیم المپیک برزیل بهدست آمد. البته ما تیم اصلی برزیل را شکست ندادیم و تقریبا حریف ایران با تیمی متشکل از آماتورها به این مسابقات آمده بود. تیم برزیل حاضر درالمپیک آن سال آن زمان فقط یک بازیکن مشهور داشت و آن هم کسی نبود جز جونیور، دفاع چپ این تیم که بازی در جامجهانی را هم تجربه کرده بود . تیم ما در شرایطی به پیروزی رسید که مجید حلوایی تک گل ایران را بهثمر رساند.
ایران در یکی دیگر از بازیهایش در این دوره از مسابقات با نتیجه 5 بر صفر مقابل دانمارک شکست خورد. تیم ملی در نهایت نتوانست موفقیت قابل توجهی بهدست آورد و در بازی با مجارستان هم با نتیجه 4 بر صفر شکست خورد.
صادقی: پایکوبی نکردیم
محمد صادقی یکی از بازیکنانی بود که با پیراهن تیم ملی مقابل برزیل قرار گرفت. او میگوید: «وقتی برزیل را بردیم اصلا جشن و پایکوبی نداشتیم. ایران تیم خیلی خوبی داشت و فرق ما با برزیل خیلی زیاد نبود. مشکل اینجا بود که آن زمان زیاد تبلیغات نداشتیم و مثل الان رسانهها زیاد نبودند که همه اخبار را در همان لحظه منتشر کنند. خیلیها اصلا متوجه نمیشدند تیم ملی چه نتیجهای گرفته است».صادقی در مورد ترکیب ایران و برزیل در آن سال میگوید: « برزیل تیم دومش را آورده بود و ایران هم با تیم المپیکش رفته بود. آن زمان تیم المپیک کشورها، تیم حرفهای آنها بهحساب نمیآمد. روند تیمها به این شکل بود که بازیکنان درجه 2 را به تیم المپیک میدادند. اگر آنها خودشان را نشان میدادند، به تیم ملی دعوت میشدند».
حذف از المپیک مونترال با شکست مقابل شوروی
تیم ملی فوتبال ایران در المپیک1976 هم که در کانادا و در شهر مونترال برگزار شد شرکت کرد. درواقع این آخرین باری بود که فوتبال ایران حضور در المپیک را تجربه کرد و حالا 36سال است که در حسرت حضور در المپیک بهسر میبریم.
ایران با مربیگری حشمت مهاجرانی وارد این بازیها شد. بازی اول ما مقابل کوبا برگزار شد و این تیم را با یک گل شکست دادیم که زننده این گل غلامحسین مظلومی بود.
تیم ملی ایران در بازی بعدی یک جدال حساس و نفسگیر با لهستان داشت که ما در نهایت با نتیجه 3 بر 2 شکست خوردیم. این در حالی بود که در نیمه اول با نتیجه 2بریک از حریف پیش بودیم. لهستان در جامجهانی1974 به مقام سوم رسیده بود و تقریبا با همان تیم پا به المپیک گذاشته بود. در آن زمان لهستان بازیکنان بزرگی مثل یان توماژوفسکی را در اختیار داشت که یک دروازهبان جسور و قابل اعتماد بود. ژارماخ و لاتو هم مهاجمان لهستان بودند که در جامجهانی درخشیدند. کاپیتان تیم ملی لهستان هم دینا بود که بعدها در یک تصادف در ورشو کشته شد. حسن روشن و علی پروین گلهای ایران را در این بازی زدند.
لهستان بهعنوان تیم اول صعود کرد و ما هم بهعنوان تیم دوم راهی مرحله یکهشتم نهایی شدیم. ما در این مرحله در ورزشگاه شربروک به مصاف شوروی رفتیم و با نتیجه 2 بر یک به این تیم باختیم تا از المپیک مونترال حذف شویم.
تیم ملی فوتبال ایران در سال1980 هم در سنگاپور مجوز حضور در المپیک را گرفت. این دوره از بازیها قرار بود در مسکو برگزار شود ولی آن زمان شوروی سابق افغانستان را اشغال کرده بود و دولت وقت ایران بهدلیل اختلافاتی که با شوروی سابق داشت، به نشانه اعتراض حضور در المپیک مسکو را تحریم کرد.