علی ابراهیمی: آخرین ماه سال90 در حالی آغاز شده که امسال متاثر از برخی مسائل اقتصادی و سیاسی تنور خرید شب عید زودتر از سال‌های گذشته گرم شده است.

پس از آنکه نوسان چندی پیش نرخ ارز زمینه‌ساز افزایش تقاضا برای کالاهای مصرفی در بازار شد، برخی واحدهای صنفی با سوءاستفاده نسبت به کاهش عرضه و افزایش خودسرانه قیمت‌ها اقدام کردند. این شرایط وقتی حادتر شد که مصرف‌کنندگان ایرانی در آستانه نوروز91 نیازمند تامین بسیاری از اقلام و مایحتاج شب عید بوده و از سوی دیگر اجرای برخی طرح‌ها مانند نمایشگاه‌های عرضه مستقیم کالا و طرح فروش فوق‌العاده از اسفند ماه کلید می‌خورد. شاید بتوان این شرایط را زمینه‌ساز رونق بیش از پیش حراج‌های فصلی دانست؛ چرا که افزایش تقاضا و انتظارات تورمی، مصرف‌کنندگان را به تامین زودهنگام برخی مایحتاج شب عید ترغیب کرد. این رویکرد در حالی بر بازار عرضه کالا و خدمات حاکم شده است که مسئولان تنظیم بازار با استناد به ذخایر مناسب کالایی و تامین ارز مورد نیاز وارد‌کنندگان و تولید‌کنندگان با نرخ مرجع هرگونه افزایش خودسرانه قیمت‌ها را تخلف قلمداد کرده و از برخورد با متخلفین خبر می‌دهند.

عرضه کالاها به نرخ‌های پایین‌تر از نرخ مصوب در پایان فصل شیوه‌ای است که در همه کشورهای دنیا با افزایش تقاضا برای تامین مایحتاج مردم به کار گرفته می‌شود. در کشورمان نیز حراج‌‌های فصلی فروشگاه‌های بزرگ و برند‌های معروف از چند سال پیش برگزار شده گرچه هنوز در مورد کم و کیف و واقعی یا غیرواقعی بودن اینگونه‌ حراج‌ها تردیدهای بسیاری وجود دارد اما در شرایطی که هنوز حراج‌های خیابانی نوروزی آغاز نشده و اجرای طرح‌ فروش فوق‌العاده و نمایشگاه‌های عرضه مستقیم کالا در آغاز راه است، مردم اقبال بیشتری به حراج‌های فصلی برای خرید پوشاک و سایر مایحتاج فصل‌گذشته نشان می‌دهند. در این شیوه حراج به تشخیص روسای اتحادیه‌ها مجوز عرضه برخی کالاها ازجمله پوشاک زمستانی زودتر از اجرای طرح فروش فوق‌العاده به واحدهای صنفی داده شده تا علاوه بر تامین مایحتاج مردم، کالاها نیز به انبارها منتقل نشده و هزینه انبارداری متوجه واحدهای صنفی نشود.

نکته قابل توجه در برگزاری اینگونه حراج‌ها ضرورت نظارت دستگاه‌های ذی‌ربط بر کیفیت و قیمت کالاهای عرضه شده در چارچوب حراج‌های فصلی است. حراج‌های فصلی شیوه‌ای است که امکان اجرای آن در پایان فصول مختلف سال براساس قانون نظام صنفی فراهم شده است اما اینگونه‌ حراج‌ها بیشتر در پایان فصل زمستان جلوه می‌کند. از سوی دیگر گرچه به‌گفته مسئولان عرضه‌کنندگان کالاهای تولید داخل یا نمایندگی‌های برندهای مشهور خارجی در کشورمان ملزم به دریافت و نصب مجوز برگزاری حراج از دستگاه‌های نظارتی هستند اما در عمل بسیاری از برگزار‌کنندگان اینگونه حراج‌ها چارچوب مشخصی برای استفاده از این شیوه فروش ندارند.

برگزاری حراج‌های فصلی توسط برندهای مشهور خارجی نیز از چندی پیش آغاز شده است گرچه با توجه به قیمت کالاهای عرضه شده در چارچوب این حراج‌ها که حتی پس از تخفیف نیز برای بسیاری از مصرف‌کنندگان مقرون‌به‌صرفه نیست، اینگونه حراج‌ها مشتریان خاص خود را دارند. اما نوسان اخیر نرخ ارز موجب شده تا این عرضه‌کنندگان کالا تخفیف کمتری را برای عرضه محصولات خود درنظر گیرند و برخی مشتریان معتقدند قیمت کالاهای برخی از این برندها حتی پس از اعمال تخفیف نیز همان قیمت‌های پیش از نوسان نرخ ارز است. در روزهای پایانی سال شیوه‌ دیگری از حراج کالاها توسط عرضه‌کنندگان سیار کالا رونق می‌گیرد که در آن کالاهای بی‌کیفیت با قیمت‌های اندک به مشتریان کم‌درآمد عرضه می‌شود. در این شیوه حراج که بیشتر پوشاک، کیف و کفش و برخی دیگر از مایحتاج شب عید به مشتریان عرضه می‌شود مورد تایید دستگاه‌های نظارتی نبوده و در بسیاری از موارد مشتریان اینگونه حراج‌ها پس از خرید کالاهای معیوب با معضل مرجوع کردن یا تعویض اینگونه کالاها مواجه می‌شوند. به‌رغم این مشکلات برپایی حراج‌های شب عید توسط عرضه‌کنندگان سیار کالا به‌عنوان یکی از شیوه‌های تامین مایحتاج مردم در روزهای پایانی سال مطرح است.