از سال‌ها ی دور بی‌توجهی به درمان و مشکلات هنرمندان وجود داشته و به همین دلیل است که خود هنرمندان برای انجام کارهای خیر پیش قدم می‌شوند ؛ هرچند این قدم‌ها نباید از مسئولیت مدیران و دست‌اندرکاران رأس کار بکاهد. در این گزارش نگاهی داریم به قدم‌های خیری که هنرمندان برای کمک به هم‌نوعان خود برداشته‌اند.
هنرمند خیر پیشتاز
هنرمندان عرصه‌های مختلف همواره در امور خیریه پیشتاز بوده‌اند، این حضور را می‌توان در سال‌های خیلی قبل جست. غلامحسین درویش، نوازنده معروف تار و سه‌تار، در سال ۱۲۵۱ هجری خورشیدی در تهران‌زاده شد. او را می‌توان از نخستین هنرمندان خیر دانست چرا که کـنسرت‌های مختلفی را برای جمع‌آوری کمک برای قحطی‌زدگان روسیه، ایجاد مدرسه فرهنگ، کمک به حریق زدگان آمل، بازسازی خرابی‌های آتش‌سوزی بازار و کمک به غارت‌شدگان ارومیه برپا کرد.
بنیادی برای هنرمندان تئاتر
بیماری‌های خاص برخی از هنرمندان تئاتر بار دیگر لزوم تشکیل بنیاد حمایت از هنرمندان بیمار را گوشزد کرد. به‌دنبال بیماری مجید بهرامی، بازیگر جوان تئاتر بود که اعلام شد برای بهبود وضعیت درمان این هنرمندان، بنیادی با نام بنیاد حمایت از هنرمندان بیمار در وزارت ارشاد تشکیل می‌شود؛ بنیادی که در آستانه تشکیل شدن است.
محمود استادمحمد، حسین محب‌اهری، نادیا گلچین، مصطفی عبداللهی و... این روزها در بستر بیماری هستند؛ هنرمندانی که هرگز دست یاری سوی مسئولان دراز نکردند. با این حال هنرمندان تئاتر خواستار شدند تا با تشکیل بنیاد حمایت از هنرمندان بیمار، شکل کمک کردن به این هنرمندان در شأن آنها بشود.
مسکن و شغل ، دغدغه اصلی دولت
مرگ غریبانه هنرمندان موسیقی محلی در کمبود امکانات سال گذشته به‌شدت چشمگیر بود. برخلاف وعده‌های مسئولان مبنی بر حمایت موسیقی محلی نه تنها حمایتی از هنرمندان صورت نگرفت بلکه برخلاف وعده‌های قبلی به تولید آلبوم‌های موسیقی نواحی هر استانی هم نینجامید. با این حال لطف‌الله فروزنده، معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور در گفت‌وگو با میراث فرهنگی و در حاشیه جشنواره موسیقی فجر، با اشاره به اینکه دولت بر آن است تا مشکلات هنرمندان را به حداقل برساند، گفت: مسکن و شغل، 2دغدغه اصلی دولت هستند و تلاش ما براین است که بتوانیم همه هنرمندان به‌ویژه هنرمندان موسیقی بومی را بیمه کنیم و حداقل حقوق ماهانه را برایشان درنظر بگیریم.
او وزارت ارشاد را مسئول پیگیری بیمه و حقوق ماهانه هنرمندان دانست و افزود: من در جریان جزئیات نیستم اما می‌دانم مسئولان ارشاد پیگیر این مسئله هستند و جهت‌گیری کلی دولت به سوی موسیقی بومی است چراکه در تاریخ و فرهنگ سرزمینمان ریشه دوانده است.
زلزله‌ای که قلب‌ها را تکان داد
زمانی که زلزله، بم را لرزاند، هنرمندان زیادی به این منطقه رفتند تا به کمک اهالی داغدار منطقه بپردازند. در این میان اهالی موسیقی به‌دلیل از دست دادن ایرج بسطامی، خواننده موسیقی سنتی در بم، سهم بیشتری را ادا کردند. محمدرضا شجریان به بم رفت و طرح مجموعه فرهنگی-هنری بم را پایه‌ریزی کرد و برای همین کنسرت‌هایی به نفع این مجموعه برپا کرد. قرار بود باغ هنر بم در زمینی به مساحت 13/7 هکتار ساخته شود که در آن مدرسه موسیقی، کتابخانه، گالری، سالن اجتماعات، آمفی‌تئاتر، آمفی‌تئاتر سرباز و یک باغ ایرانی که شامل 7بوستان است ساخته شود که متأسفانه این طرح نیمه‌تمام ماند. همچنین سودابه سالم، مدرس و کارشناس موسیقی کودک، به کودکان بم، موسیقی آموخت. او هدف از این‌کار را ایجاد امید و انگیزه در کودکان بم دانست.
موسیقی درمانی
زمانی که مجید بهرامی در بستر بیماری بود، هنرمندان زیادی برای حمایت‌های معنوی و مادی اعلام آمادگی کردند. اهالی موسیقی هم به کمک هنرمندان بیمار آمدند. آبان ماه امسال زمانی که خبر بیماری مجید بهرامی منتشر شد، محسن یگانه، رضا صادقی و بنیامین بهادری دست به کار شدند و 3شب کنسرت خیریه برای این هنرمند برگزار کردند و درآمد 500میلیونی حاصل از آن را برای بهبود مجید بهرامی صرف کردند. کمک‌های هنرمندان موسیقی باعث شد که بهرامی در بدو ورود خود به ایران از حمایت‌های این هنرمندان تشکرکند و به پایگاه خبری موسیقی ما بگوید: اصلا باورم نمی‌شد که چنین اتفاقی بیفتد و زمانی که این اتفاق افتاد بسیار شوکه شدم. به نحوی می‌خواستم همان لحظه ببینم‌شان و به خاطر این لطف زیاد، از آنها تشکر کنم و به آنها بگویم تلاشی که کردید و زحمتی که کشیدید، ثمرش این رهایی از بیماری است.اهالی تجسمی هم با نخستین اکسپوی عکس تئاتر ایران در خانه هنرمندان به کمک مجید بهرامی آمدند. در راهروهای خانه هنرمندان ایران 30 قطعه عکس به نمایش و فروش گذاشته شد و در تالار انتظامی نیز 15 قطعه عکس از مهمانان شرکت‌کننده در این اکسپو روی دیوار رفت. 3قطعه از این تابلوعکس‌ها به شکل نفیس و با امضای هنرمندان مختلف سینما، تئاتر و عکاسی به فروش گذاشته شد. فروش این آثار به‌صورت همت عالی بود و تمامی عواید حاصل از فروش این عکس‌ها صرف درمان مجید بهرامی شد. این اکسپو از سوی انجمن عکاسان خانه تئاتر و با همکاری خانه تئاتر و خانه هنرمندان ایران به دبیری ابراهیم حسینی برپا شد.اهالی تئاتر هم بیکار ننشستند و در این میان درآمد اجراهای خود را به درمان این هنرمند جوان اختصاص دادند.
رنگ‌ها شادی می‌آفریند
بی‌تردید هنرمندان تجسمی از هنرمندانی هستند که همواره در راه‌های خیر پیشگام هستند. پیش‌از این هنرمندان ایرانی با هدیه آثار به حراج‌های خیریه همدلی خود را آشکار کنند. آیدین آغداشلو در نمایشگاه نخستین حراج آثار هنرهای تجسمی تاکید کرد که هنرمندان ایرانی با هدیه آثار به حراج‌های خیریه می‌توانند همدلی خود را آشکار کنند. هنرمندان تجسمی در نخستین حراج آثار هنرهای تجسمی شرکت کردند.این مراسم در مهرماه سال گذشته به همت بنیاد خیریه بهنام دهش‌پور و گالری شیرین به‌منظور حمایت از بیماران سرطانی تحت حمایت بنیاد دهش‌پور برپا شد.
در میان هنرمندانی که در این نمایشگاه و حراج خیریه شرکت کرده‌اند، چهره‌های برجسته هنرهای تجسمی ایران ازقبیل منیر فرمانفرمایان، نصرالله افجه‌ای، مسعود عرب شاهی، پرویز کلانتری، فرح اصولی، وحید چمانی، بیتا وکیلی، مرتضی دره باغی، بیتا فیاضی، حسین خسروجردی، داریوش قره‌زاد، شادی قدیریان و علیرضا فانی که در حراجی‌های منطقه آثارشان به قیمت بالایی چکش می‌خورد، حضور داشتند.
تنها کمک هزینه ناقابل
اگر پیگیری اهالی رسانه نباشد، شاید خیلی از دردهای هنرمندان به گوش مسئولان نرسد و این موضوع باعث شود که درمان و رفع مشکلات هنرمندان زمان بیشتری را طلب کند. پروین غلامشاهی، یکی از خوانندگان گروه «امید بم» است که اگر پیگیری های خبرنگار میراث فرهنگی نبود شاید اسمش هرگز به گوش کسی نمی‌رسید. زمانی که بم ویران شد او خانه‌اش را از دست داد، همسرش سلامت عقلش را از دست داد، کارگری کرد تا بچه‌هایش را در چادر بزرگ کند. او که با آداب و رسوم مردم زادگاهش آشناست و موسیقی محلی شهرش را به‌خوبی می‌شناسد با این حال باید بعد از گذشت 9سال همچنان در چادر زندگی کند. گزارش‌های میراث فرهنگی باعث شد که صدای تنهایی این زن به گوش مسئولان برسد، به‌طوری که نماینده مردم مبارکه و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، از فراهم آوردن تسهیلاتی برای پروین غلامشاهی خبر‌دهد؛ وعده‌ای که در حد حرف باقی ماند. با این حال دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کمک هزینه‌ای به این هنرمند محلی اهدا کرد.
هنرمندان پیشتاز
گروه سی و یک‌ساله شمس به سرپرستی کیخسرو پورناظری هم جزو گروه‌هایی است که در کارهای خیریه زیادی شرکت کرده است. این گروه در آخرین اجرای خود در سال گذشته بلیت‌های ردیف دوم که فروشی نیست به همت عالی فروختند تا به امور خیریه اختصاص دهند.
تهمورس پورناظری، آهنگساز و نوازنده گروه شمس این حرکت را براساس سیاست همدلی گروه شمس با مردمان سرزمین مادری‌اش درطول عمر سی ساله خود دانست و افزود: «در هر اتفاق ناگواری که برای مردمان سرزمینمان افتاده پورناظری‌ها چه به تنهایی و چه با همراهی گروه شمس در حد توان خود همیاری مادی و معنوی داشته‌اند که از آن جمله می‌توان به اهدای کل درآمد تور کانادا به زلزله‌زدگان رودبار، اجرای کنسرت همت عالی در آسایشگاه کهریزک، اجرای کنسرت در تالار وحدت، جزیره‌کیش و کنسرت‌های سوئیس به نفع زلزله‌زدگان بم اشاره کرد.
مدافع حقوق موسیقی محلی
بی‌اغراق نیست که محمدرضا درویشی را مدافع سرسخت هنرمندان موسیقی محلی بدانیم. زمانی که سیل، خانه و زندگی شیرمحمد اسپندار، تنها دونلی نواز برجسته بلوچستان را برد او به یاری موسیقی‌دانان و فعالان حوزه موسیقی به کمک او شتافت. او با رسانه‌ای کردن این موضوع اعلام کرد که این هنرمند- که در آن زمان 80 ساله بود- در چادر زندگی می‌کرد.
به همت و تلاش او محمدرضا درویشی 2شب کنسرت در یکی از سالن‌های شمال شهر تهران برپا شد که درآمد حاصل از این کنسرت به این هنرمند تعلق گرفت و یاری رسانی ارشاد تنها به یک کمک 200 هزارتومانی ختم شد.
همدلی با هنرمندان بیمار
موافقت مرکز هنرهای نمایشی با طرح اختصاص فروش یک اجرای گروه‌های متقاضی نمایشی به هنرمندان بیمار، یکی از طرح‌هایی است که نشانه‌ای برای همدلی و همراهی هنرمندان تئاتری با یکدیگر است.ایرج راد درباره راهکار پیشنهادی خانه تئاتر برای حمایت از هنرمندان بیمار به خبرنگار مهر گفت: سال گذشته ما به کانون کارگردانان پیشنهاد دادیم که درصورت تمایل، فروش یک اجرای آثار نمایشی خود را برای حمایت از هنرمندان بیمار اختصاص دهند. حتی در این خصوص صحبتی هم با معاون هنری وزیر ارشاد داشتیم که معاون هنری نیز با این پیشنهاد موافق بود.البته این طرح چندان از نظر مالی به ضرر گروه‌های نمایشی نیست چرا که به گفته ایرج راد، بنا به توافق با اداره کل هنرهای نمایشی، گروه‌هایی که مایل هستند فروش یک اجرای خود را به حمایت از هنرمندان بیمار اختصاص دهند، قراردادشان به جای 30 اجرا، برای 31 اجرا منعقد می‌شود.
حرکت‌های انسان‌دوستانه تئاتری‌ها
زمانی که طرح خانه تئاتر برای حمایت از هنرمندان تئاتری تنها مطرح شده و به تصویب هم نرسیده بود، خیلی از گروه‌های تئاتری به کمک دوستان خود آمدند و آنها را در شرایط سخت بیماری تنها نگذاشتند. گروه‌هایی هم حتی پیش از مطرح شدن این مسئله از سوی خانه تئاتر قدم در این راه گذاشتند. به‌نظر می‌رسد که اگر از سوی مرکز هنرهای نمایشی طرح خانه تئاتر تصویب هم نمی‌شد باز هنرمندان تئاتری به کمک یکدیگر می‌رفتند. با وجود اینکه قرارداد نمایش‌ها با هنرمندان از طریق گیشه است و درآمد یک گروه وابسته به گیشه است اما به‌نظر می‌رسد همدلی مهم‌ترین اصل بین هنرمندان باشد.نمونه این حرکت را می‌توان در روند درمان محمود استاد محمد دانست. هزینه‌های بالای درمان این هنرمند نزدیک به 7میلیون تومان در ماه است. هنرمندان او را تنها نگذاشتند؛ چه با اختصاص درآمد از فروش اجرای خود یا به دیدار او آمدند. ایرج راد، مدیرعامل خانه تئاتر برای پیگیری این موضوع 2نامه به اداره کل هنرهای نمایشی و خانه هنرمندان ارائه کرده‌است اما تا‌کنون فقط 5میلیون تومان از طریق صندوق حمایت از هنرمندان دریافت شده است. پیش از این هنرمندان تئاتر کمک‌های خود را به کودکان سرطانی و بیماری‌های خاص اهدا کرده بودند.
اگر کمک نکنی سوسک می‌شی
سینماگران زیادی خصوصا بازیگران در برنامه‌های خیریه شرکت می‌کنند. کلیپ« اگر کمک نکنی سوسک می‌شی» که این روزها دراینترنت پخش شده با حضور بازیگران سینمایی و تئاتری برای بنیاد کودک ساخته شده‌است؛ کلیپی که با زبان طنز به کودکان بااستعداد اما بی‌بضاعت می‌پردازد و هنرمندان از مردم می‌خواهند که به یاری این کودکان بیایند و در انتها از بینندگان می‌خواهند که لینک ویدئو را به ۵ نفر از دوستان خودشان ای‌میل کنند.
بیمارستانی برای هنرمندان
اسفند ماه سال گذشته وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرد که در پی رایزنی‌های صورت گرفته با وزیر بهداشت، به‌زودی یک بیمارستان و یا یک مرکز درمانی به هنرمندان کشور اختصاص می‌یابد. سیدمحمدحسینی ضمن بیان مطلب فوق افزود: با مذاکرات صورت گرفته، مقرر شد یک بیمارستان یا مرکز درمانی خاص در تهران درنظر گرفته شود تا هر هنرمندی که به آنجا مراجعه می‌کند، کارهای درمانی او در آن مرکز انجام شود.اما در این میان نباید فراموش کرد که مشکل هنرمندان بیش از داشتن یک بیمارستان اختصاصی است. اگر مشکل بیمه هنرمندان به سرعت حل شود و آنان از بیمه تکمیلی مناسبی برخوردار شوند در این صورت تمام بیمارستان‌های ایران متعلق به آنان خواهد بود.
دیدار از هنرمندان
استاد جلیل شهناز، پیشکسوت موسیقی و نوازنده مطرح تار مدتی است که بر اثربیماری خانه‌نشین شده است. سال گذشته به همت داوود گنجه‌ای، عضو هیأت‌مدیره خانه موسیقی و علی مرادخانی، مدیر موزه موسیقی دیداری با این هنرمند صورت گرفت.
در این دیدار که معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیرکل دفتر موسیقی و مدیرعامل انجمن موسیقی شرکت داشتند، همه سخن از نقش این هنرمند در ارتقای موسیقی گفتند. حمید شاه آبادی، سید محمد میرزمانی و علی ترابی مشکلات این بزرگمرد موسیقی را شنیدند و قول مساعد دادند که مشکلات مردی که برای موسیقی ایران افتخار آفریده است را حل کنند. البته این دیدارها همیشه از سوی مدیران حوزه‌های مختلف هنری صورت می‌گیرد. در آن جلسه سخنانی برای رفع مشکلات مطرح می‌شود و گاهی این مسائل حل شده و گاهی هم به دست فراموشی سپرده می‌شود. باید امیدوار بود که این دیدارها تنها به روزهای آخر سال ختم نشود و از همه مهم‌تر مشکلات مطرح شده از سوی هنرمندان مرتفع شود.
برای کودکان
لوریس چکناواریان یکی دیگر از هنرمندان خیری است که سال‌های با خیریه محک همکاری می‌کند. او در سومین دوره فستیوال محک که در سال 1389 برگزار شد باحضور اردشیر و اردوان کامکار در سالن محک روی صحنه رفت.برنامه‌ای که با استقبال خوب مردم مواجه شد به طوری که این برنامه با حضور کامکارها برای چند شب دیگر تمدید شد. البته هنرمندان زیادی به شکل خودجوش به کمک کودکان سرطانی محک می‌آیند چه با اجرای تئاتر، کنسرت موسیقی و برگزاری نمایشگاه‌های تجسمی یا هر روش دیگری که در توانشان باشد.