به گزارش همشهری آنلاین، «شهر پایدار» شهری است که به چند نیاز اساسی جامعه بشری شامل نیازهای روحی، روانی و عاطفی و همچنین برخورداری از شبکه‌های وسیع ارتباطی به منظور کنش‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، زیست محیطی یا مورفولوژی، ویژگی‌های اکولوژیکی و نیازهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهرنشینان پاسخ دهد.
دکتر محمدباقر قالیباف عضو هیئت علمی دانشگاه تهران به همراهی دکتر حسنعلی غفاری عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد در استخراج شاخص‌های ارزیابی شهرهای پایدار، این شاخص‌ها را معیارهای مناسبی برای شناسایی نقاط ضعف و بهبود شهرهای پایدار دانسته‌اند.
در این پژوهش از سلامت شهری، محیط زیست پایدار، میزان خرسندی و شادمانی، ساختار آموزشی و سیستم‌های دولتی مطلوب به عنوان پنج شاخص ریشه‌ای ارزیابی شهرهای پایدار نام برده شده و وضعیت اقتصادی، سطح رفاه جامعه، زیرساخت‌های مناسب، ایمنی، تحصیلات و آموزش، بهداشت فردی و اجتماعی، انضباط اجتماعی، منابع طبیعی، مدیریت محیط زیست، کنترل آلودگی‌ها، هویت شهری، فعالیتهای اجتماعی، اخلاق اجتماعی، سرزندگی در فضای شهری، منابع انسانی، سطح آگاهی عموم جامعه، نظام آموزشی، تکنولوژی آموزشی، ارزیابی و پایش، کفایت و کارآمدی، شفافیت اطلاعات، میزان مشارکت، میزان پاسخگویی، تعهد به اخلاقیات و عدالت به عنوان شاخص‌های اصلی ارزیابی شهرهای پایدار مدنظر قرار گرفته‌اند.
جدول شاخص‌های ریشه‌ای، اصلی و زیرشاخص‌های ارزیابی شهرهای پایدار
| شاخص ریشه‌ای ارزیابی شهرهای پایدار |
شاخص اصلی |
زیرشاخص |
| سلامت شهری |
وضعیت اقتصادی |
خوداتکایی |
| تقویت کردن اقتصاد شهر |
||
| کارآفرینی |
||
| پشتیبانی از اقتصاد خانواده |
||
| سطح رفاه جامعه |
ارگان ها و مکانیزم های رفاهی |
|
| حفاظت حقوق شهروندی |
||
| زیرساخت های مناسب |
خدمات اولیه و پایه ای |
|
| توسعه زیرساختها |
||
| ایمنی |
پیشگیری از خطرات |
|
| کاهش حوادث ترافیکی |
||
| امنیت جانی و مالی |
||
| حل شدن مسئله مواد مخدر |
||
| مسکن قابل خرید |
||
| تحصیلات و آموزش |
پشتیبانی از مدارس |
|
| پشتیبانی از سازمانهای مستقل |
||
| آگاهی عمومی و تکنولوژی |
||
| تحصیل برای محرومان و ستضعفان |
||
| بهداشت فردی و اجتماعی |
بهداشت مناسب برای همه |
|
| حمایت از مصرف کننده |
||
| کنترل سازمانها و موسسات |
||
| کنترل بیماریها |
||
| خدمات بهداشتی |
||
| درمان بیماران |
||
| انضباط اجتماعی |
مسئولیت برقراری نظم در شهر |
|
| تشویق برای پاکیزه نگاه داشتن شهر |
||
| نقشه شهر |
||
| اطلاع رسانی و استفاده شفاف از نقشه شهر |
||
| محیط زیست پایدار |
منابع طبیعی |
حفاظت از تنوع زیستی |
| تامین دانش کافی |
||
| گزارش مخاطرات زیست محیطی |
||
| استفاده از الکتریسیته |
||
| تامین انرژی های جایگزین |
||
| مدیریت محیط زیست |
بهبود آگاهی عمومی |
|
| تامین فضای سبز |
||
| اماکن میزاث فرهنگی و زیستی |
||
| کنترل آلودگی ها |
وضع کنترل های قانونی |
|
| کاهش زباله های خانگی |
||
| بازیافت زباله ها |
||
| بازیافت فاضلاب ها |
||
| زباله های خطرناک |
||
| آگاهی عمومی / تکنولوژی مورد استفاده |
||
| محصولات سازگار با محیط زیست |
||
| میزان خرسندی و شادمانی |
هویت شهری |
احساس تعلق |
| هویت فیزیکی شهر |
||
| فعالیت های اجتماعی |
گروههای اجتماعی |
|
| اخلاق اجتماعی |
محبت و خیرخواهی |
|
| پشتیبانی از بنیان خانواده |
||
| پشتیبانی از اصول اخلاقی |
||
| بهبود روابط شهروندان |
||
| سرزندگی در فضای شهری |
پشتیبانی از فعالیتهای اجتماعی |
|
| تامین فضای مناسب برای فعالیت های اجتماعی |
||
| ساختار آموزشی |
منابع انسانی |
رشد بیکاری |
| بکارگیری نتایج توسعه در مشاغل |
||
| سطح آگاهی عمومی جامعه |
القاء یکپارچگی |
|
| القاء ارزشهای اخلاقی |
||
| خدمتگرایی |
||
| میزان تشویق |
||
| ساختار فرهنگی |
||
| نظام آموزشی |
میزان مشارکت |
|
| تکنولوژی آموزشی |
ذخیره سازی مناسب اطلاعات |
|
| ارتباطات داخلی |
||
| تکنولوژی مناسب |
||
| ارزیابی و پایش |
ابزارهای بکار گرفته شده |
|
| سیستم های دولتی مطلوب |
کفایت و کارآمدی |
نظم اقتصادی |
| بودجه بندی سالانه |
||
| بهبود خدمات |
||
| مدیریت پروژه ها |
||
| ارزیابی توسط شهروندان |
||
| بکارگیری سود حاصل از فعالیتها |
||
| شفافیت اطلاعات |
مسیرهای اطلاعاتی |
|
| انتشار و اطلاع رسانی اطلاعات و اخبار |
||
| ارائه وضعیت های اقتصادی |
||
| میزان مشارکت |
طرح ها و برنامه های مشارکتی |
|
| مشارکت در فعالیت های شهرداری |
||
| همکاری با نهادهای محلی |
||
| میزان پاسخگویی |
مسیرهای انتقال بازخورد |
|
| میزان بکارگیری بازخوردها |
||
| سیستم های پاسخگویی فوریتی |
||
| تعهد به اخلاقیات |
مبارزه با فساد و انحراف |
|
| آمادگی برای ممیزی و بازرسی |
||
| عدم وجود فساد مالی |
||
| عدالت |
قانونگذاری موثر |
طراحان جدول شاخص‌های ریشه‌ای، اصلی و زیرشاخص‌های ارزیابی شهرهای پایدار، در قسمت بحث و نتیجه‌گیری این پژوهش که مقاله «نقش و تأثیر فرهنگ و مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست در دستیابی به شهرهای پایدار» محصول این پژوهش است، خاطرنشان کرده‌اند که 47 شاخص از میان 82 شاخص شهرهای پایدار به طور مستقیم متأثر از پیاده‌سازی صحیح مدیریت در شهر است و در صورت برآورده شدن این 47 شاخص، به میزان 57.32 درصد از مسیر به پایداری شهری طی خواهد شد.
بر اساس پژوهش مشترک دکتر قالیباف و دکتر غفاری، 49 شاخص ارزیابی شهرهای پایدار که صرفاً تحت تأثیر وجود فرهنگ‌سازی مثبت و موثر در بعد اجتماعی حاصل خواهند شد که در مجموع برابر 59.76 درصد کل شاخص‌های پایداری را تشکیل می‌دهد.
دکتر محمدباقر قالیباف و دکتر حسنعلی غفاری در این پژوهش تأکید کرده‌اند در صورت تحقق هر 82 زیرشاخصی که در جدول ذکر شده است به شهر پایدار دست خواهیم یافت.