افسانه‌های زیادی درباره‌ی پیدایش بازی‌های المپیک وجود دارد؛ از داستان «هرکول» تا جدال «زئوس» و «کرونوس»، دو خدای سرزمین یونان برای فرمانروایی «المپیا». این مسابقه‌ها بین آزادمردهای یونانی در ورزش‌های پرش، پرتاب دیسک، مشت‌زنی، کشتی، اسب‌دوانی، ارابه‌رانی و... برگزار می‌شده و برده‌ها حق شرکت در این بازی‌ها را نداشتند.
در اواخر قرن نوزدهم میلادی، یک باستان‌شناس آلمانی به نام «کورتیوس» با کاوش در دل تپه‌های خاموش «المپیا» نکات جالبی را درباره‌ی این مسابقه‌های باستانی کشف کرد و سرانجام در سال 1889 میلادی، همایشی در پاریس به مدیریت «پی‌یِر دوکوبِرتین» تشکیل داده شد و اساس بازی‌های جدید المپیک شکل گرفت. هفت سال بعد در سال 1896 میلادی، بازی‌های المپیک تابستانی برای اولین‌بار در شهر آتن در 9 رشته‌ی دو و میدانی،دوچرخه‌سواری، شنا، شمشیرزنی، ژیمناسـتیک، تیراندازی، تنیس، وزنه‌برداری و کشتی برگزار شد.
از آن سال به بعد، این بازی‌ها هر چهارسال یک‌بار، در یکی از شهرهای دنیا برگزار می‌شود؛ هر چند که سه دوره در سال‌های 1916، 1940 و 1944 میلادی به دلیل جنگ‌های اول و دوم جهانی، این بازی‌ها برگزار نشد.
این بازی‌ها با 241 ورزشکار از 14 کشور در سال 1896 میلادی آغاز شد و در بازی‌های المپیک تابستانی 2008 پکن، این عدد به 10 هزار و 500 ورزشکار از 204 کشور جهان رسید.
کشور ما ایران، از سال 1948 و در چهاردهمین دوره‌ی المپیک برای اولین‌بار به طور رسمی، وارد بازی‌های المپیک شد و تا به حال 14 دوره در این بازی‌ها شرکت کرده است. البته در منابعی ذکر شده که در دومین دوره‌ی بازی‌های المپیک در سال 1900، یک ورزشکار ایرانی به نام «فریدون خان‌ملکم» در رشته‌ی شمشیربازی از طرف ایران در مسابقات شرکت کرده و نوزدهم شده است. اما به‌خاطر اختلاف نظر تاریخی، ورود ایران به المپیک از سال 1948 محاسبه می‌شود.
در مجموع این 14 دوره، ورزشکاران ایرانی 48 مدال در این بازی‌ها به دست آورده‌اند که 11تای آن‌ها مدال طلا، 15تا نقره و22تای دیگر برنز بوده‌اند.
بیش‌ترین سهم این مدال‌ها را رشته‌ی کشتی‌آزاد با 30 مدال، شامل پنج مدال طلا، 11 نقره و 14 برنز داشته است. بعد از کشتی آزاد، وزنه‌برداری با 12 مدال، شامل چهار طلا، سه نقره و پنج برنز پیشتاز است و شش مدال باقی مانده ایران در رشته‌های تکواندو (دو مدال طلا و دو مدال برنز) و کشتی‌فرنگی (یک مدال نقره و یک مدال برنز) به دست آمده است.
در مجموع مدال‌های جهانی، کشور آمریکا با 2296 مدال در المپیک‌های تابستانی بیش‌تر از همه مدال گرفته و بعد از آن، شوروی سابق با 1010 مدال، آلمان با 851 مدال، بریتانیا با 715 مدال، فرانسه با 636 مدال و ایتالیا با 522 مدال قرار دارند.
امسال و بعد از 64 سال، کاروان ورزشی ایران با 54 ورزشکار برای دومین‌بار به لندن قدم می‌گذارد، به امید این‌که بتوانند در سی‌امین دوره‌ی بازی‌های المپیک، شمار مدال‌های کشورمان را از عدد 50 بالاتر ببرند.
در این صفحه، نگاهی جامع اما خلاصه به حضور ایران در بازی‌های المپیک است. اتفاقات هر دوره‌ی المپیک جداگانه بررسی شده و برای هر دوره از پوستر، مدال و عکس‌های مخصوص آن دوره استفاده است.
- 1948-لندن-انگلیس
ایران؛ برای اولین‌بار...
نتایج کاروان ورزشی ایران: تیم بسکتبال ایران با سه شکست و یک پیروزی، در میان 23 کشور در جایگاه چهاردهم ایستاد. در کشتی آزاد، منصور رئیسی چهارم شد، عباس زندی به طور مشترک هفتم شد، ابوالقاسم سخدری پنجم شد و تیم کشتی آزاد در بخش تیمی در رده‌ی نهم قرار گرفت. در وزنه‌برداری جعفر سلماسی اولین مدال ایران را در تاریخ المپیک دریافت کرد و محمود نامجو با این‌که رکورد دوضرب جهان را شکست، در رده‌ی پنجم قرار گرفت.
رتبه‌ی کشوری: ایران با همان یک مدال برنز در وزنه‌برداری به کار خودش در چهاردهمین دوره‌ی المپیک پایان داد و به همراه برزیل، لهستان و پورتوریکو در رده‌ی آخر کشورهای دریافت‌کننده‌ی مدال قرار گرفت و سی و چهارم شد.
- 1952-هلسینکی-فنلاند
ایران، نقره‌ای می‌شود
در دومین دوره‌ی حضور ایران در المپیک، ورزشکاران ایران در کاروانی کوچک‌تر، با 22 ورزشکار به «هلسینکی» سفر کردند. هشت نفر در کشتی آزاد، هفت نفر در وزنه‌برداری، شش نفر در مشت‌زنی و یک نفر در دو و میدانی. اما به‌رغم تعداد کم ورزشکاران، این دوره یکی از درخشان‌ترین دوره‌های حضور ایران در المپیک به شمار می‌رود.
نتایج کاروان ورزشی ایران: در کشتی آزاد، ناصر گیوه‌چی و غلامرضا تختی اولین مدال‌های نقره‌ی کشتی آزاد را برای ایران به ارمغان آوردند. محمود ملاقاسمی، جهانبخت توفیق و عبدالله مجتبوی هم مدال برنز گرفتند و برای اولین‌بار ایران در رده‌بندی تیمی به مقام سوم کشتی آزاد دست پیدا کرد. هر چند که این مقام سومی در سال‌های 1956 و 1992 هم برای کاروان کشتی آزاد ایران تکرار شد، اما این رتبه بهترین رتبه‌ی تاریخ کشتی ایران در المپیک است. در وزنه‌برداری محمود نامجو اولین مدال نقره‌ی وزنه‌برداری ایران را کسب کرد، علی میرزایی برنز گرفت و تیم وزنه‌برداری ایران هم در رده‌ی سوم تیمی قرار گرفت. این رتبه هم بهترین رتبه‌ی تیم وزنه‌برداری ایران در تاریخ المپیک است.
رتبه‌ی کشوری: ایران این‌بار با دریافت سه مدال نقره و چهار مدال برنز در رده‌ی سی‌ام ایستاد.
- 1956-ملبورن-استرالیا
در سومین دوره‌ی حضور ایران در المپیک، یکی از کوچک‌ترین کاروان‌های ورزشی ایران با 17 ورزشکار به ملبورن استرالیا سفر کرد؛ هشت نفر در کشتی آزاد، هفت نفر در وزنه‌برداری و دو نفر در دو و میدانی. اما همین کاروان کوچک پرافتخارترین کاروان ایران لقب گرفت و اولین مدال‌های طلای ایران را به ارمغان آورد.
نتایج کاروان ورزشی ایران: در کشتی آزاد، امامعلی حبیبی و غلامرضا تختی اولین مدال‌های طلای تاریخ ایران را در المپیک به دست آوردند و شگفتی‌ساز شدند. محمدعلی خجسته‌پور و مهدی یعقوبی هم نقره گرفتند و تیم کشتی آزاد ایران به مقام سوم تیمی دست پیدا کرد. در وزنه‌برداری باز هم محمود نامجو خوش درخشید و این‌بار به مدال برنز رسید و تیم وزنه‌برداری ایران در مجموع تیمی سوم شد.
رتبه‌ی کشوری: ایران با دو مدال طلا، دو نقره و یک برنز توانست در رده‌بندی نهایی بین 38 کشور صاحب مدال چهاردهم شود. این رتبه بالاترین رتبه‌ی تاریخ حضور ایران در المپیک است.
- 1960-رم-ایتالیا
اولین حضور کشتی فرنگی و مدال برنز
این‌بار کاروان ورزشی ایران با 25 نفر به رم رسید. هشت نفر در کشتی آزاد، هفت نفر در وزنه‌برداری، چهارنفر در کشتی فرنگی، چهارنفر در مشت‌زنی، یک نفر در تیراندازی و یک نفر در دو و میدانی. این اولین‌بار بود که ایران در رشته‌ی کشتی فرنگی هم در المپیک حضور داشت.
نتایج کاروان ورزشی ایران: در کشتی آزاد، غلامرضا تختی که مدال طلای دوره‌ی پیش را در اختیار داشت، این‌بار نقره گرفت و محمدابراهیم سیف‌پور هم به مدال برنز دست یافت و تیم ایران در رده‌ی پنجم قرار گرفت. در کشتی فرنگی، محمد پذیرایی اولین مدال برنز ایران را در کشتی فرنگی به دست آورد و در وزنه‌برداری هم اسماعیل علم‌خواه موفق شد به مدال برنز دست پیدا کند.
رتبه‌ی کشوری: در این دوره، ایران با کسب یک مدال نقره و سه مدال برنز در رده‌ی بیست و هفتم جای گرفت.
- 1964-توکیو-ژاپن
در المپیک 1964، کاروان ورزشی ایران با 58 ورزشکار وارد توکیو شد. این بیش‌ترین تعداد ورزشکار ایرانی در رقابت‌های المپیک تا این سال بود. 18 نفر در فوتبال، هشت نفر در دو و میدانی، هفت نفر در کشتی آزاد، پنج نفر در کشتی فرنگی، چهار نفر در تیراندازی، دوچرخه‌سواری و شمشیربازی، دو نفر در ژیمناستیک و در شیرجه، شنا و مشت‌زنی هم هر کدام یک نفر.
نتایج کاروان ورزشی ایران: در کشتی آزاد، اکبر حیدری و محمدعلی صنعتکاران موفق شدند مدال برنز بگیرند و بزرگمرد عالم کشتی، غلامرضا تختی به همراه منصور مهدی‌زاده چهارم شدند و تیم ایران در مجموع تیمی پنجم شد.
رتبه‌ی کشوری: هر چند تعداد ورزشکاران ایران در این دوره بیش‌تر بود، اما با دریافت تنها دو مدال برنز در رده‌بندی نهایی، سی و چهارم شد.
- 1968-مکزیکو-مکزیک
وزنه‌برداری هم طلایی شد
در ششمین دوره‌ی حضور ایران در المپیک، کوچک‌ترین کاروان ورزشی ایران با 14 ورزشکار به مکزیک اعزام شد؛ با هشت نفر در کشتی آزاد، چهار نفر در وزنه‌برداری، یک نفر در کشتی فرنگی و یک نفر هم در دو و میدانی.
نتایج کاروان ورزشی ایران: این‌بار هم کاروان کم‌تعداد ورزشکاران ایرانی، یکی از بهترین دوره‌های حضور ایران را در المپیک رقم زدند. در کشتی آزاد، عبدالله موحد مدال طلا گرفت و ابوطالب طالبی و شمس‌الدین سید‌عباسی هم برنز گرفتند و تیم کشتی به مقام ششم تیمی رسید. در وزنه‌برداری هم محمد نصیری اولین طلای وزنه‌برداری تاریخ ایران را در المپیک گرفت و پرویز جلایر هم مدال نقره به دست آورد و تیم ایران در در رده‌بندی تیمی چهارم شد.
رتبه‌ی کشوری: ایران با کسب دو مدال طلا، یک نقره و دو برنز در رده بندی نهایی در بین 44 کشور صاحب مدال، نوزدهم شد. این رتبه بعد از رتبه‌ی چهاردهمی در المپیک 1956 ملبورن، بهترین رتبه‌ی ایران در المپیک به شمار می‌رود.
- 1972-مونیخ-آلمان غربی
در بیستمین دوره‌ی بازی‌های المپیک در شهر مونیخ، 51 ورزشکار ایرانی به مونیخ رسیدند؛ 19 نفر در فوتبال، 10 نفر در کشتی آزاد، پنج نفر در کشتی فرنگی و مشت‌زنی، چهار نفر در دوچرخه‌سواری، سه نفر در وزنه‌برداری و سه نفر در
دو و میدانی و دو نفر در شمشیربازی.
نتایج کاروان ورزشی ایران: در وزنه‌برداری، محمد نصیری تنها مدال‌آور ایران بود و توانست به مدال نقره دست پیدا کند. در کشتی آزاد هم ابراهیم جوادی برنز گرفت و رحیم علی‌آبادی اولین مدال نقره‌ی کشتی فرنگی را برای ایران به دست آورد که آخرین مدال ایران در این رشته‌ی ورزشی هم به شمار می‌رود و دیگر در این 40 سال، تیم کشتی فرنگی ایران صاحب مدال نشده است.
رتبه‌ی کشوری: ایران با دو مدال نقره و یک مدال برنز به کار خود در مونیخ پایان داد و در رده‌ی بیست و هشتم قرار گرفت.
- 1976-مونترال-کانادا
بزرگ‌ترین کاروان ایران با دو مدال
در این دوره، بزرگ‌ترین کاروان تاریخ المپیک ایران با 88 ورزشکار عازم مونترال شد؛ فوتبال با 19 نفر، شمشیربازی با 13 نفر، واترپولو با 11 نفر، دوچرخه‌سواری، وزنه‌برداری و کشتی‌فرنگی هر کدام هفت نفر، مشت‌زنی با شش نفر و تیراندازی و دو و میدانی هر کدام چهارنفر.
نتایج کاروان ورزشی ایران: در کشتی آزاد منصور برزگر تنها مدال نقره‌ی کاروان ایران را به دست آورد و محمد نصیری در وزنه‌برداری برنز گرفت.
رتبه‌ی کشوری: ایران با وجود بزرگ‌ترین کاروان ورزشی‌اش با کسب تنها یک مدال نقره و یک مدال برنز در رده‌بندی نهایی، سی و سوم شد.
- 1988-سئول-کره‌ی جنوبی
بعد از دو دوره که ایران در رقابت‌های المپیک شرکت نکرد، دوباره در المپیک 1988 در سئول با 27 ورزشکار برای نهمین‌بار در این مسابقات حاضر شد؛ کشتی آزاد با هشت نفر، دوچرخه‌سواری و کشتی‌فرنگی هر کدام با هفت نفر و یک نفر در دوی ماراتن و برای اولین‌بار چهارنفر در تکواندو. البته در این دوره تکواندو برای اولین‌بار و به‌صورت غیررسمی به ورزش‌های المپیک اضافه شده بود و دوازده سال بعد در المپیک 2000 سیدنی برای اولین‌بار به‌طور رسمی به‌عنوان یکی از ورزش‌های المپیک به حساب آمد.
نتایج کاروان ورزشی ایران: تنها مدال نقره‌ی این دوره را عسکری محمدیان در کشتی آزاد برای ایران دریافت کرد و تیم کشتی آزاد در رده‌بندی تیمی نهم شد. در واقع عسکری محمدیان اولین مدال ایران را پس از پیروزی انقلاب اسلامی در المپیک به دست آورد.
رتبه‌ی کشوری: کاروان ورزشی ایران با یک مدال نقره به کار خود در این رقابت‌ها پایان داد و همراه با کشورهای کاستاریکا، شیلی، سنگال، جزایر ویرجین، جزایر آنتیل، پرو و اندونزی در رده سی‌وششم قرار گرفت.
- 1992-بارسلونا-اسپانیا
در بیست و پنجمین دوره‌ی بازی‌های المپیک، کاروان ورزشی ایران با 40 ورزشکار به بارسلونا سفر کرد؛ 10 نفر در کشتی آزاد، هفت نفر در دوچرخه‌سواری، شش نفر در کشتی فرنگی، شش نفر در مشت‌زنی، پنج نفر در وزنه‌برداری، سه نفر در تکواندو، دو نفر در دو و میدانی و برای اولین‌بار یک‌نفر در تنیس روی میز.
نتایج کاروان ورزشی ایران: در این دوره تمام مدال‌های ایران در رشته‌ی کشتی آزاد به دست آمد. عسکری محمدیان هم‌چون دوره‌ی گذشته مدال نقره به دست آورد و امیررضا خادم و رسول خادم هم برنز گرفتند و تیم ایران در رده‌ی سوم کشتی آزاد ایستاد.
رتبه‌ی کشوری: در این دوره، ایران با یک مدال نقره و دو برنز به همراه بلژیک و کرواسی در رده‌ی چهل و چهارم قرار گرفت.
- 1996-آتلانتا-آمریکا
خادم، چهارمین طلای کشتی را گرفت
نتایج کاروان ورزشی ایران: بعد از 28 سال رسول خادم چهارمین مدال طلای ایران در تاریخ حضور ایران در المپیک و البته اولین مدال طلای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را برای ایران به دست آورد. عباس جدیدی هم نقره گرفت و امیررضا خادم برای دومین دوره‌ی متوالی مدال برنز را از آن خود کرد.
رتبه‌ی کشوری: تیم ایران با کسب یک مدال طلا، یک نقره و یک برنز به همراه کشور اسلوواکی در رده‌ی چهل‌و‌سوم جدول قرار گرفت.
- 2000-سیدنی-استرالیا
طلایی‌ترین دوره
بیست و هفتمین دوره‌ی بازی‌های المپیک، طلایی‌ترین دوره‌ی حضور ایران در این رقابت‌ها بود، در دوره‌ای که کاروان ورزشی ایران با 35 نفر به این بازی‌های اعزام شد؛ هشت نفر در کشتی آزاد، شش نفر در وزنه‌برداری، پنج نفر در مشت‌زنی، سه نفر در جودو و کشتی فرنگی، دوچرخه‌سواری و تکواندو هر کدام دو نفر و تیراندازی، دو و میدانی، شنا، تنیس روی میز، قایقرانی و سوارکاری هر کدام یک نفر.
نتایج کاروان ورزشی ایران: در این دوره، تیم وزنه‌برداری ایران بسیار خوش درخشید؛ حسین رضازاده و حسین توکلی هر کدام یک مدال طلا بعد از 32 سال برای وزنه‌برداری ایران به دست آوردند. در کشتی آزاد هم علیرضا دبیر موفق شد پنجمین مدال طلای ایران در کشتی آزاد را به دست بیاورد. هادی ساعی هم اولین مدال برنز ایران را بعد از رسمی شدن این ورزش در المپیک به دست آورد.
رتبه‌ی کشوری: در این دوره تیم ایران موفق شد با کسب سه مدال طلا و یک مدال برنز در رده‌بندی نهایی بیست وهفتم شود.
- 2004-آتن-یونان
تکواندو هم طلایی شد
نتایج کاروان ورزشی ایران: حسین رضازاده هم‌چون دوره‌ی گذشته طلای دسته‌ی فوق سنگین را در وزنه‌برداری به دست آورد تا با دو طلای المپیک، طلایی‌ترین مرد ورزش ایران لقب بگیرد. در تکواندو هم تیم ایران خوش درخشید و هادی ساعی که یک برنز از دوره‌ی پیش داشت، طلا گرفت و یوسف کرمی هم توانست مدال برنز را از آن خود کند. در کشتی آزاد هم مسعود مصطفی‌جوکار و علیرضا رضایی به مدال نقره رسیدند و علیرضا حیدری هم برنز گرفت.
رتبه‌ی کشوری: کاوران ورزشی ایران در این دوره با دو مدال طلا، دو نقره و دو برنز به همراه کشور اسلوواکی در رده‌ی بیست و نهم کشوری قرار گرفت.
- 2008-پکن-چین
آخرین دوره،پایین‌ترین رتبه
نتایج کاروان ورزشی ایران: در تکواندو هادی ساعی توانست بعد از مدال برنز 2000 و طلای 2004، این‌بار هم طلا بگیرد تا بالاتر از حسین رضازاده با دو طلا و یک برنز طلایی‌ترین ورزشکار ایرانی در المپیک لقب بگیرد. در کشتی آزاد هم سیدمراد محمدی موفق شد یک مدال برنز را بر سینه بیاویزد.
رتبه‌ی کشوری: تیم ایران با کسب یک مدال طلا و یک مدال برنز به پایین‌ترین رتبه در 14 حضور ایران در المپیک رسید و بین 86 کشور صاحب مدال این دوره، در رده‌ی پنجاه و یکم قرار گرفت.