به گزارش همشهری آنلاین به نقل از فارس، حضور مستمر مقامات جمهوری اسلامی ایران در اجلاس‌های سران جنبش عدم تعهد در حالی است که در زمان رژیم شاهنشاهی به دلیل حضور ایران در پیمان نظامی سنتو، ارتش ایران در چارچوب نظام امنیتی غرب قرار داشت و پیشنهاد حضور ایران در اجلاس سران جنبش عدم تعهد در سال 1961 در بلگراد یوگسلاوی عملاً رد شد.
پس از پیروزی انقلاب و خروج نظام جمهوری اسلامی ایران از پیمان سنتو و فروپاشی این پیمان نظامی، ایران به سرعت حضور در جمع اعضای این جنبش را در دستور کار سیاست‌خارجی خود قرار داد.
* ابراهیم یزدی اولین مقام ایرانی در اجلاس سران جنبش عدم‌تعهد
اولین تجربه حضور ایران در اجلاس سران جنبش عدم تعهد مربوط به ششمین دوره از اجلاس سران این جنبش در هاوانا پایتخت کوبا بود که در تابستان سال 1358 و تنها چند ماه از پیروزی انقلاب اسلامی ایران صورت گرفت. در این اجلاس مراحل نهایی عضویت ایران در جنبش عدم تعهد پایان یافت و به نمایندگی از ایران «ابراهیم یزدی» وزیر امور خارجه دولت موقت در این اجلاس حضور پیدا کرد و به سخنرانی پرداخت.
* تهدید امنیتی حضور رئیس جمهور را لغو کرد
در اجلاس بعدی جنبش عدم تعهد که در کشور هند برگزار شد قرار بود تا رئیس‌جمهور وقت ایران، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان سخنران حضور پیدا کند اما پس از اینکه در آخرین روز اعلام شد که یک گروه معاند ایرانی نزدیک به 50 پوند مواد منفجره را وارد دهلی نو کرده است حضرت امام (ره) با حضور رئیس‌جمهور در این اجلاس مخالفت کردند و در نهایت «میرحسین موسوی» نخست‌وزیر وقت در این اجلاس شرکت کرد.
هفتمین دوره اجلاس جنبش عدم تعهد که قرار بود در عراق برگزار شود اما به دلیل مسائل امنیتی در دهلی نو برگزار شد، مهمترین مسائل منطقه‌ای و جهانی مورد بررسی قرار داد.
* حضرت آیت الله خامنه‌ای، اولین رییس جمهور ایرانی در اجلاس سران غیر متعهدها
اجلاس هشتم سران جنبش عدم تعهد در شهر حراره پایتخت زیمباوه با حضور نزدیک به 110کشور آغاز به کار کرد، در این اجلاس مقام معظم رهبری که در آن زمان رییس جمهور بودند در جلسه افتتاحیه به سخنرانی پرداخته و نقطه‌نظرات جمهوری اسلامی ایران را مطرح کردند؛ این اولین حضور ایران در سطح ریاست جمهوری در اجلاس فوق بود.
* ولایتی به بلگراد می‌رود
شهر بلگراد در یوگسلاوی سابق میزبان دور بعدی اجلاس سران جنبش غیر متعهدها بود. نهمین دوره این اجلاس با تحولات عمده در نظام دو قطبی جهان و از میان رفتن جنگ سرد همراه بود. در این اجلاس تلاش‌های فراوانی در خصوص گسترش همکاری‌ها با کشورهای توسعه یافته انجام شد و بحث‌هایی نیز پیرامون تغییر ماهیت این جنبش مطرح شد.«علی‌اکبر ولایتی» معاون وزیر امور خارجه وقت ایران در افتتاحیه این اجلاس به سخنرانی پرداخت.
* هاشمی هم اجلاس سران غیر متعهدها را تجربه می‌کند
دهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد، 1 الی 6 سپتامبر 1992 در جاکارتا پایتخت اندونزی با حضور 108 کشور آغاز به کار کرد. از جمهوری اسلامی ایران «علی اکبر هاشمی رفسنجانی » رییس جمهور وقت کشورمان در راس هیاتی بلند پایه در این اجلاس شرکت کرد.
مهمترین موضوع بحث در این دوره از اجلاس، موضوع تغییر نظام حاکم بر روابط بین‌الملل و چگونگی برخورد جنبش با آن بود. نتیجه مباحث مذکور حاکی از آن بود که جنبش عدم تعهد نه تنها موفق به حفظ هویت و ماهیت خویش گردیده بلکه با گذار از این دوره بحرانی آماده رویارویی و مواجهه با چالش‌های جدید در جهان شده است. از این نظر اجلاس دهم را می‌توان یک مقطع مهم در تاریخ جنبش عدم تعهد به حساب آورد چرا که جنبش به دلیل اجماع نظر میان کشورهای عضو در خصوص ضرورت تداوم حیات خود و ارتقاء نقش آن در عرصه بین‌المللی، هویت وجودی خود را در دوران پس از جنگ سرد بازیافت.
* حضور دوباره ولایتی در یازدهمین اجلاس نم
یازدهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد از تاریخ 18 تا 20 اکتبر 1995 در شهر کارتاهنا در کلمبیا برگزار شد. این اجلاس در پایان کار خود علاوه بربیانیه پایانی یک بیانیه جداگانه در خصوص آنکتاد(کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل) و یونیدو(سازمان توسعهٔ صنعتی سازمان ملل متحد) صادر کرد. در طول اجلاس مسائل متعددی مورد بررسی قرار گرفت که مهمترین آنها تجدید ساختار سازمان ملل، خاتمه دوران جنگ سرد،مشکلات اقتصادی و اجتماعی موجود در جهان سوم، خلع سلاح جهان و امنیت بین‌المللی و همکاری بین المللی برای توسعه بود.
* کمال خرازی به دوربان می رود
دوازدهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد در سپتامبر 1998در شهر دوربان آفریقای جنوبی برگزار شد. در این اجلاس ریاست هیئت ایرانی با «کمال خرازی» وزیر امور خارجه ایران و ریاست کمیته سیاسی اجلاس به عهده «محمدجواد ظریف» معاون امور بین‌الملل وزارت خارجه کشورمان بود.
گفت‌وگوی میان تمدن‌ها، تجدید ساختار سازمان ملل، بدهی‌های خارجی و محیط زیست از جمله مهمترین بندهای بیانیه نهایی این اجلاس بود.
* خاتمی به کوالالامپور می‌رود
شهر کوالامپور مالزی میزبان دور بعدی این اجلاس بود که با حضور «سید محمدخاتمی» رئیس جمهور وقت کشورمان در رأس این هیأت ایرانی برگزار شد. سیزدهمین دوره از این اجلاس، نخستین دوره بعد از واقعه یازدهم سپتامبر بود و لذا مبحث تروریسم یکی از مباحث عمده در این اجلاس بود.
* اولین حضور احمدی‌نژاد در اجلاس سران غیر متعهدها
اجلاس چهاردهمین سران جنبش عدم تعهد در سپتامبر سال 2006 در هاوانا،پایتخت کوبا با حضور 58 کشور در سطح سران برگزار شد. «محمود احمدی‌نژاد» رئیس‌جمهور اسلامی کشورمان در این اجلاس حضور پیدا کرد و قطعنامه مرتبط با حمایت از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران به تصویب رسید.
* متکی میزبانی نم را برای ایران به ارمغان می‌آورد
اجلاس پانزدهم سران جنبش عدم تعهد، 11 الی 16 جولای 2009 مطابق با 20 الی 25 تیرماه 1388 در شرم الشیخ مصر با حضور 107 کشور از 118 کشور عضو و 7 سازمان بین‌المللی و منطقه‌ای به عنوان ناظر و 29 کشور و 14 سازمان بین‌المللی و منطقه‌ای به عنوان میهمان برگزار شد.
از این میان 40 کشور در سطح رئیس کشور و نخست وزیر و معاون رئیس جمهور شرکت نمودند و از ایران نیز منوچهر متکی به عنوان وزیر امورخارجه در این اجلاس شرکت کرد.
اجلاس پانزدهم سران پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران برای میزبانی شانزدهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد در سال 1391 مطابق با 2012 میلادی را به تصویب رساند. بر این اساس جمهوری اسلامی ایران به مدت 9 سال تا سال 1397 مطابق با 2018 میلادی، عضو تروئیکای جنبش خواهد بود و از سال 1391 لغایت 1394 ریاست دوره‌ای جنبش عدم تعهد را بر عهده خواهد داشت.