تاریخ انتشار: ۱۹ شهریور ۱۳۹۱ - ۱۵:۰۳

اخیرا روزنامه همشهری در گزارشی اعلام کرد که ایران به فناوری باران مصنوعی دست یافته است.

این فناوری تفاوت اساسی با فناوری بارورسازی ابرها دارد. در فناوری باران مصنوعی، با تزریق موادی به لایه‌هایی از جو، باران مصنوعی تولید می‌شود بدون اینکه ابری در آن منطقه وجود داشته باشد اما در فناوری بارورسازی ابرها، شرایط ابرها بررسی شده و با تزریق موادی اقدام به بارورسازی ابرها کرده و باران ایجاد می‌شود. قرار است فناوری باران مصنوعی در منطقه ارومیه به‌کار گرفته شود. پیش‌تر نیز با دستیابی ایران به فناوری بارورسازی ابرها، اقداماتی در این زمینه انجام شده بود. با این حال برخی از کارشناسان معتقدند بارورسازی ابرها تعادل اقلیم‌ها و محیط‌زیست کره زمین را به هم می‌زند و به همین دلیل با آن مخالفت می‌ورزند.

دکتر رسول زرگر، مشاور وزیر نیرو در امور آب و آبفا در پاسخ به این سؤال خبرنگار همشهری که آیا در هر نقطه‌ای می‌توان اقدام به بارورسازی ابرها کرد می‌گوید: اولا باید توجه داشت درصورتی از این شیوه استفاده می‌شود که اولا ابری وجود داشته باشد که باران‌زا باشد و فقط فاقد یکی دو مولفه شروع بارش باشد.

بنابراین در هر جا و برای هر ابری نمی‌توان از این روش استفاده کرد. همچنین در کشور ما دوره ابرناکی از اواخر دی‌ تا اواخر اردیبهشت‌ماه طول می‌کشد بنابراین عمل بارورسازی ابرها معمولا در این دوره امکان‌پذیر است، در ضمن ابرهایی که بارور می‌شوند باید دارای مشخصات و ویژگی‌های خاصی باشند که برای این منظور از سیستم‌های راداری هواشناسی یا سیستم‌هایی که در پنج نقطه کشور نصب شده استفاده می‌شود تا ابرها پس از رصد و شناسایی ابرهای باران‌زا توسط هواپیما یا شلیک از زمین بارور شوند. از طرف دیگر لازم به ذکر است در کشور ما هم ابرهای سرد و هم گرم وجود دارند که سیستم بارورسازی‌ای که در اختیار داریم می‌توانند ابرهای سرد را بارور سازند بنابراین در جنوب کشور که ابرهای گرم وجود دارند این کار امکان‌پذیر نیست.

اما محمد درویش، عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در پاسخ به این سؤال همشهری که بارورسازی ابرها تا چه حد می‌تواند در تغییر شرایط آب و هوایی یک منطقه تأثیر داشته باشد می‌گوید: برخلاف تبلیغات انجام شده و براساس تجربیاتی که در دنیا در این باره وجود دارد عملا بارورسازی هرگز نتوانسته میانگین ریزش‌های آسمانی را در هیچ منطقه‌ای به‌صورت معنی‌داری تغییر دهد. گفته می‌شود در بهترین حالت بین 10تا 15درصد بر میزان بارندگی سالانه می‌افزاید که عملا میزان قابل توجهی نیست. حتی اگر وضعیت کنونی آمریکا را درنظر بگیرید که در طول دو سال گذشته شاهد سخت‌ترین خشکسالی در 50سال اخیر است و یک سوم آلاسکا دچار خشکسالی است ولی هر گز نتوانسته‌اند از این روش برای بهبود وضعیت بارندگی بهره ببرند.

مسئله مهم دیگر این است که اگر ملاحظات محیط‌زیستی را درنظر بگیریم مشاهده می‌کنیم که به‌دست خودمان مواد بسیار سمی مثل یدور نقره را در محیط‌زیست پخش می‌کنیم.درویش در این زمینه که میزان یدور نقره استفاده‌شده کمتر از حدی است که برای محیط‌زیست خطرناک محسوب شود اظهار می‌دارد: بله چون این روش هنوز خیلی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد ولی اگر قرار باشد به‌عنوان مثال تمام کشورهای همسایه که به‌نحوی با خشکسالی روبه‌رو هستند مثل عراق، ترکیه، آذربایجان، ترکمنستان، پاکستان و افغانستان از این روش استفاده کنند فاجعه به بار خواهد آمد.

نکته مورد توجه دیگر این است که میزان آب موجود در کره‌زمین ثابت است بنابراین اگر ما با روش‌های مصنوعی تلاش کنیم در جایی بارندگی را بیشتر از توانمندی بوم‌شناختی آن منطقه افزایش دهیم بدین معنی خواهد بود که در جای دیگری این نزولات آسمانی کاهش خواهد یافت؛ یعنی ما به‌دست خودمان تنش‌های اقلیمی و جغرافیایی را افزایش می‌دهیم. به‌عبارت بهتر به کارگیری مکرر این روش توسط روسیه در آینده می‌تواند مانع ورود جریان‌های مرطوب سیبری به ایران شود که برای محیط‌زیست ما خطر محسوب می‌شود. به سه دلیلی که گفته شد فعالان محیط‌زیست بارور‌سازی‌ ابرها را توصیه نمی‌کنند.

طاهره ساعدی

 

منبع: همشهری آنلاین