این مصوبه بیش از هر چیز یادآور طرح آبپاشی تهران است؛ طرحی که سال گذشته از سوی برخی مقامات مسئول مطرح شدو تا مدتها یکی از سوژههای طنز محافل زیستمحیطی بود. برخلاف معاون استانداری تهران که استفاده از مهپاش را در کاهش آلودگی هوا مؤثر میداند کارشناسان معتقدند کاهش آلودگی هوا نیازمند کارکارشناسی و تصمیمات علمی وفنی است و با آبپاشی و مه پاشی نمیتوان آلودگی هوا را کاهش داد.
طرحی عجولانه و غیرعلمی
دکتر سعید متصدی، متخصص آلودگی هوا و استاد دانشگاه شهید بهشتی دراین باره به همشهری گفت: برای مبارزه با یک آلاینده و کنترل آن، ضروری است ابتدا با ریشه یابی مشخص شود آلاینده در چه سطحی و محدودهای وجود دارد تا براساس این یافتهها، شیوههای کاهش و کنترل آن تعیین و اجرا شود.
وی با اشاره به اینکه منشا بخش عمده ریزگردها خارج از کشور است، افزود: منشا ریزگردهایی که از غرب و جنوب وارد کشور میشود، عراق، اردن و عربستان است که ناشی از پدیده جهانی تغییر اقلیم است. البته برخی نیز معتقدند فعالیتهای انسانی بهویژه سدسازی در ترکیه منجر به خشکشدن بخشهایی از اراضی تالابی و بروز ریزگردها شده است. این عضو هیأت علمی دانشگاه تصریح کرد: ریزگردها بهدلیل کوچک بودن قطر و معلقبودن وارد کشور میشوند و شهرهای کشور را درگیر میکنند. بهترین شیوه برای مقابله با ریزگردها کاهش این پدیده است زیرا بدون کاهش ریزگردها حتی اگر مدرنترین سیستمهای کنترل را در اختیار داشته باشیم نمیتوانیم این پدیده را کنترل کنیم. براین اساس، نخستین گام و اولویت اول، کاهش منبع ریزگردهاست. این کار از طریق کنوانسیونهای بینالمللی نظیر کنوانسیون حفاظت از تالابها(کنوانسیون رامسر) و کنوانسیون مقابله با بیابانزایی با حمایتهای جهانی امکانپذیراست.
متصدی با اشاره به اینکه مهپاشی، فیلترها، صافیها و تجهیزات الکترواستاتیک برای مقابله با گرد وغبار و کاهش آلودگی در مقیاسهای پایین و محدودی نظیر محوطه معادن میتواند کارساز باشد، خاطرنشان کرد: استفاده از شیوه مهپاشی برای مقابله با آلودگی هوا و ریزگردها در تهران که 800کیلومترمربع وسعت دارد، عملی نیست و فقط هدر دادن سرمایهای عظیم است. در واقع این طرح مشابه طرح آبپاشی و اقدامی عجولانه و غیرعلمی است که درصورت اجرا شدن پاسخگو نخواهد بود.
به جای مهپاشی طرح جامع اجرا شود
مهندس هادی حیدرزاده، رئیس ستاد توسعه پایدار محیطزیست شهرداری تهران هم در واکنش به اجرای طرح مهپاش در تهران و شهرهای با بیش از 100هزار نفر جمعیت به همشهری گفت: به جای پرداختن به چنین طرحهایی بهتر است کمیته کاهش آلودگی هوا برنامه جامع کاهش آلودگی هوا را محور اقدامات اجرایی قرار بدهد. متأسفانه در حال حاضر، برنامه جامع کاهش آلودگی هوا فراموش شده و هر روز طرح جدیدی مطرح میشود که جز اتلاف وقت و هدر رفتن انرژی مدیران و کارشناسان پیامد دیگری ندارد.
وی با اشاره به اینکه طرح جامع کاهش آلودگی، طرحی است که پشتوانه علمی و کارشناسی دارد و میتواند بهعنوان مرجعی برای کاهش آلودگی هوا کارساز باشد، افزود: ما امروز فقط در بخش نظارت و اجرای محورهای طرح جامع کاهش آلودگی هوا مشکل داریم؛ در نتیجه شایسته آن است که کمیته کاهش آلودگی هوا به جای پرداختن به طرحهایی نظیر مهپاش، محورهای مطرح شده در طرح جامع کاهش آلودگی نظیر طرح خارج کردن خودروهای فرسوده از چرخه ترافیک و استانداردهای مربوط به سوخت را پیگیری کند. متأسفانه کمیته اجرایی به جای پیگیری محورهای اصلی و رصد کردن مشکلات اعتباری طرح جامع کاهش آلودگی هوا، دو ساعت از وقت خود را صرف طرح مهپاش میکند، طرحی که فقط میتواند برای شستوشوی گرد وغبار منطقهای و در محدودهای با مقیاس کوچک کارساز باشد.
حیدرزاده در ادامه تأکید کرد: مادامی که برنامه محور نباشیم و مسئولان به محورهای جامع کاهش آلودگی هوا بیتوجه باشند نباید انتظار داشته باشیم تغییری در وضعیت موجود ایجاد شود زیرا با تصمیمات خلق الساعه نظیر آبپاشی و مهپاشی و اجرای آنها نمیتوان کاری از پیش برد.
خطر بروز باران اسیدی براثر مهپاشی
معاون توسعه و پیشبینی سازمان هواشناسی هم نسبت به مصوبه کارگروه کاهش آلودگی هوا واکنش نشان داد و گفت: برای شستوشوی گردوغبار در شهری به وسعت تهران به 20میلیون مترمکعب آب نیاز است، براین اساس اجرای این طرح غیرممکن است. به گفته این مقام مسئول در هواشناسی به فرض تأمین آب و اجرای این طرح(طرح مهپاش) خطر تولید باران اسیدی وجود دارد.
محمد تقی زمانیان با اشاره به اینکه برای ایجاد مه بهصورت مصنوعی جهت شستوشوی گردوغبار حدود پنج میلیمتر بارندگی نیاز است به مهر گفت: این میزان آب تقریباً معادل یک سوم مصرف ماهانه آب شرب در تهران است و مهیاکردن آن غیرممکن است ضمن اینکه با توجه بهوجود آلایندههایی مانند مونواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن و گوگرد در هوا درصورتی که این آب تأمین شود خطر ایجاد باران اسیدی وجود دارد.
وی با اشاره به ادعاهای معاون عمرانی استاندار تهران مبنی بر تأثیر مهپاشی و کاهش شرایط اینورژن در فصل زمستان تأکید کرد: از آنجایی که علت ایجاد پدیده اینورژن یا وارونگی هوا، دمای پایین و شبهای طولانیتر در فصل زمستان و در نتیجه سرد شدن سطح زمین و هوای اطراف سطح زمین تا ارتفاع حدود 20متر است ، مهپاشی با خنکتر کردن سطح زمین و هوای اطراف آن شرایط اینورژن را مضاعف میکند.