نسبت به اجرای مصوبه مجلس شورای اسلامی‌تردید وجود دارد، چرا که از یک سو علاوه بر اینکه فراهم کردن سازوکارهای فنی اجرای سهمیه‌بندی با مشکلاتی روبرو است، فرهنگ‌سازی لازم برای پذیرش سهمیه‌بندی نیز با مشکلات خاص خود همراه خواهد بود.
در همین زمینه با علی‌اکبر آقایی رئیس کمیسیون عمران مجلس گفت‌وگو کرده‌ایم.
***
- با توجه به شرایط فعلی، آیا پیش‌زمینه‌های اجرای مصوبه مجلس در مورد بنزین در بودجه 86 فراهم خواهد شد؟
من معتقدم مصوبه مجلس در مورد بنزین در سال‌جاری عملی نیست. آنچه که در مجلس تصویب شد و هم قیمت بنزین را افزایش داد و هم دولت را مکلف به سهمیه‌بندی بنزین کرد، برای اجرا با مشکلاتی روبرو است.
این مصوبه، دولت را مکلف کرده که مصرف بنزین در کشور را در سطح تولیدات داخلی و 5/2 میلیارد دلار یارانه بنزین کنترل کند و سال 86 را به پایان برساند. باید توجه کرد که در سال 85 حدود 5 میلیارد دلار یارانه برای بنزین دولت در نظر گرفته شد و معتقدم مصوبه مجلس عملی نخواهد بود.
- نرخ دوم قیمت بنزین هنوز از سوی دولت تعیین نشده است. از دیدگاه شما این نرخ دوم در چه سطحی خواهد بود؟
محاسبات نشان می‌دهد دولت برای اینکه تولیدات داخلی را با قیمت 100 تومان عرضه کند و برای الباقی بنزین مصرفی برای آن که بتواند کل مصرف را پوشش دهد و از حساب ذخیره ارزی نیز یارانه‌ای دریافت نکند و فقط به همان 5/2 میلیارد دلار تخصیصی بودجه، اکتفا کند باید نرخ دوم بنزین را حدودا 325 تومان تعیین کند.
یعنی بنزین سهمیه‌بندی 100 تومان و برای جبران کمبود یارانه مازاد بر سهمیه را 325 تومان به فروش برساند که بر اساس اصول اقتصادی، نرخ بالاتر بر قیمت‌ها اثر خواهد گذاشت و آثار تورمی‌منفی به دنبال خواهد داشت.
هنوز هم معتقدم که پیشنهادی که ما سال گذشته در کمیسیون عمران یعنی افزایش قیمت بنزین به 150 تومان بدون سهمیه‌بندی داشتیم، از طرح فعلی مطلوب‌تر است.
زیرا از فروش بنزین به قیمت 150 تومان و گازوئیل به 45 تومان رقم بین 5/2 تا 3 میلیارد دلار کسب درآمد می‌شد و با 5/2 میلیارد دلار یارانه در نظر گرفته شده در بودجه جمعا 5/5 میلیارد دلار اعتبار برای دولت حاصل می‌شد تا افزایش قیمت بنزین به 150 تومان را پوشش دهد.
- آیا دو نرخی کردن قیمت بنزین می‌تواند رشد بی‌رویه مصرف بنزین در کشور را کنترل کند؟
نکته مهم در این باره، این است که یک شبه نمی‌توان مصرف بنزین را کنترل کرد، مگر اینکه هر ساله در بودجه الزاماتی را مصوب کنیم تا به تدریج و طی چند سال به جایی برسیم که مصرف را کم کنیم و یارانه را صفر کنیم. شرایط فعلی جامعه نه پذیرای دونرخی شدن بنزین است و نه سهمیه‌بندی آن.
دو نرخی کردن بنزین آثار تورمی‌خواهد داشت و سهمیه‌بندی نیز دارای پیامدهای اجتماعی شاید مهمتر از پیامدهای اقتصادی آن باشد.
در شرایطی که سومین تولیدکننده بزرگ نفت جهان هستیم، نمی‌توان با مردم از سهمیه‌بندی سخن گفت. دو نرخی‌شدن، سهمیه‌بندی، مفاسد و هزینه‌هایی در بر خواهد داشت.