درحالی‌که مسئولان بورس هرگونه دخالت این سازمان در افزایش احتمالی قیمت کالاها را رد می‌کنند، دست‌اندرکاران بخش صنعت رشد دلال‌بازی در بورس کالا و کاهش عرضه مواداولیه تولید را علت اصلی مشکلات تأمین مواداولیه ، افزایش هزینه تمام‌شده تولید و گرانی برخی کالاها قلمداد می‌کنند. با یدالله صادقی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران گفت‌وگو کرده‌ایم.
- نقش کاهش عرضه مواداولیه در افزایش قیمت کالاهای صنعتی چیست؟
فارغ از اینکه سازوکار کلان عرضه مواداولیه تولید در بورس کالا دارای چه مشکلاتی است ، آنچه مسلم است نتیجه شیوه کنونی عرضه مواداولیه تولید در بورس کالا آن بوده که اکنون واحدهای تولیدی با مشکل تأمین و گرانی این مواد مواجه شده‌اند و این امر بر تداوم روند تولید و عرضه کالاهای صنعتی و تشدید گرانی‌ها تأثیر منفی زیادی داشته است.
- اخیرا کارخانه‌های لبنی با استناد به افزایش قیمت مواداولیه بسته بندی در بورس کالایی درخواست افزایش قیمت‌ها را مطرح کرده‌اند. آیا این امر بیانگر نقش بورس کالا در افزایش قیمت‌هاست؟
هزینه مواداولیه تولید با افزایش قیمت مواد پتروشیمی یا سایر محصولات به‌شدت بالا رفته است. در این زمینه دو اتفاق رخ داده است؛ از یک سو این تولید‌کنندگان به‌دلیل ضعف مالی یا سازوکار عرضه این مواد در بورس و عدم‌تغذیه واحدهای تولیدی کوچک در بورس کالا با مشکل مواجه شده و از سوی دیگر قیمت مواداولیه تولید در بورس کالا افزایش یافته و سیستم عرضه‌کننده این محصولات به هر دلیل موجه یا غیرموجه قیمت‌ها را افزایش داده است. با این شرایط واحدهای مصرف‌کننده مواد پتروشیمی مانند صنایع لبنی با مشکل تأمین این مواد مواجه شده‌اند.
- نقش رانت حاصل از عرضه مواداولیه تولید در بورس کالا با افزایش تصنعی قیمت‌ها در گرانی‌های اخیر چگونه بوده است؟
پیشنهاد تولید‌کنندگان آن است که نیاز تولید با اولویت تأمین شده و قیمت‌گذاری درستی برای مواداولیه مانند پتروشیمی لحاظ شود؛ به این معنا که یا قیمت تمام‌شده مواداولیه به اضافه سود در نرخ‌گذاری این محصولات در بورس کالا مبنا قرار گیرد یا اینکه سازوکار دیگری برای اطمینان از تأمین نیاز همه تولید‌کنندگان که از مواداولیه عرضه شده در بورس کالا استفاده می‌کنند، درنظر گرفته شده و مازاد نیاز این تولید‌کنندگان با قیمت‌های بورس عرضه شود. گرچه تعیین قیمت در بورس بر مبنای نظام عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد اما این سازوکار وقتی کامل است که تعداد زیادی عرضه‌کننده مواداولیه تولید در برابر تعداد زیادی متقاضی وجود داشته و بازار از سیستم رقابت نسبی برخوردار باشد اما متأسفانه در بازار کنونی تعداد زیاد متقاضی در مقابل عرضه محدود کالا را شاهد هستیم و با این شرایط اکنون تعادل بازار مواداولیه به ضرر مصرف‌کنندگان و صنایع پایین دستی به هم خورده است.
- افزایش چندی پیش قیمت آهن‌آلات تا چه حد ناشی از نوسان نرخ ارز و افزایش هزینه مواداولیه وارداتی یا نحوه عرضه این محصولات در بورس کالا بوده است؟
درصورتی که عرضه کالا در بورس با شرایط رقابت نسبی توأم باشد سازوکار خوبی است اما در شرایط فعلی که برای ورود برخی کالاها که درصد وابستگی واردات بسیار بالا‌ست این ساز و‌کار سود عرضه‌کننده را به حداکثر رسانده و میزان تأمین مواداولیه برای صنایع پایین دستی را کاهش می‌دهد و هزینه تأمین این مواد را بالا می‌برد.