«ما مطمئنیم که مقام می‌آوریم ولی بعدش چی؟» دو سال قبل از آن هم همین سؤال را از تیم اعزامی روباتیک دانشگاه امیرکبیر پرسیدیم جالب است که آنها هم گفتند: «یا اول می‌شویم یا دوم ولی بعدش چی؟» هر دو تیم هم مقام آوردند ولی بعد از آن ما هم یادمان رفت که از آنها بپرسیم بعدش چی شد.
همه می‌دانند که ایران پر از استعداد است، اما آیا از این استعدادها استفاده صحیح می‌شود؟ برای اثبات گوشه‌ای از این استعدادها بیایید تنها نگاهی به کلکسیون زیبای یکی از دانشگاههای ایران در مسابقات جهانی روبوکاپ بیندازیم. قهرمان جهانی در مسابقات روبوکاپ آلمان 2006 (تیم روبات امدادگر)، قهرمان جهان در مسابقات آلمان 2006 (تیم شبیه‌ساز مربی)، نایب قهرمانی در آلمان سال 2006 (تیم روباتهای فوتبالیست)، قهرمانی جهان در مسابقات آزاد آلمان 2005 (تیم روبات امدادگر)، قهرمانی جهان در مسابقات روبوکاپ پرتغال 2004 (تیم شبیه‌ساز مربی فوتبال)، نایب قهرمانی جهان در مسابقات نیوزیلند 2004 (تیم شبیه‌ساز امدادگر)، مقام سوم جهانی در مسابقات روبوکاپ ایتالیا 2003 (تیم شبیه‌ساز فوتبال)، مقام چهارم جهانی در مسابقات روبوکاپ ژاپن 2005 (تیم شبیه‌ساز امدادگر)، مقام چهارم جهانی در مسابقات روبوکاپ ژاپن 2004 (تیم شبیه‌ساز امدادگر)، مقام پنجم در مسابقات روبوکاپ ژاپن 2005 (تیم روبات امدادگر). بله این مقام‌ها فقط برای دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین است و اگر لیست مقام‌های جهانی دانشگاههای دیگر هم به آن اضافه شود شاید بتوان ایران را از پرافتخارترین تیم‌های روبوکاپ دنیا دانست.
دانشجویان ایرانی با وجود تمامی مشکلات و امکانات محدودی که دارند همواره در صدر مقام‌های جهانی هستند و همه آنها گله‌مند از صاحبان صنعت در ایران. آنها می‌خواهند به ایران خدمت کنند و دانش و استعدادشان را در اختیار ملت‌شان بگذارند، ولی هیچ سازمان یا ارگانی نیست که دست آنها را در دست صنعت بگذارد. پاسخ دانشجویان و گفتن «بعدش چی» هم به همین خاطر است.
بسیاری از مدال‌آوران ایرانی در مسابقات علمی جهان جذب دانشگاههای خارج از کشور می‌شوند و ضرب‌المثل به نام ایران و به کام ... به‌وضوح محقق می‌شود و ما هنوز پس از سال‌ها به دنبال دلیل فرار مغزها هستیم.
یکی دیگر از نکاتی که در مقام‌های جهانی ایرانیان دیده می‌شود، رتبه‌های متعدد آنها در لیگ‌های شبیه‌سازی است. می‌دانید چرا؟ زیرا شرکت در لیگ‌های شبیه‌سازی بسیار کم‌هزینه است و تیم‌های دانشجویی و یا دانش‌آموزی ما که هیچ حامی مالی و یا حتی توانایی خرید قطعات را هم ندارند، بهترین راهشان شرکت در کم‌هزینه‌ترین لیگ است و یا بهتر است بگوییم انتخاب دیگری به‌جز شرکت در چنین لیگ‌هایی ندارند.
برای یافتن جواب سؤال «بعدش چی» دانشجویان و دلیل عدم حضور شرکت‌ها به عنوان اسپانسر تیم‌ها به دکتر موسی خانی رئیس دومین دوره مسابقات بین‌المللی آزاد ربوکاپ ایران رجوع کردیم تا شاید مدخلی برای کم کردن فاصله و یا پیوند هرچه بیشتر صنعت و دانشگاه پیدا کنیم.
***
- مسابقات آزاد روبوکاپ امسال را نسبت به مسابقات سال گذشته چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مسابقات امسال از نظر کیفی و کمی نسبت به سال گذشته پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته؛ به صورتی که ما 400 درصد رشد در تعداد شرکت کنندگان داشتیم و اصولاً وقتی تعداد تیم‌ها بیشتر شوند کیفیت مسابقات نیز بالاتر می‌رود.
خوشبختانه امسال در بخش سخت‌افزاری نیز با وجود تمامی موانع و مشکلاتی که برای ورود قطعات و غیره در کشور داریم، مشاهده می‌کنیم که هم در بخش روباتهای انسان‌نما، روباتهای فوتبالیست، روباتهای امدادگر و روباتهای خانگی تیم‌های خوبی شرکت کرده و در کل کیفیت مسابقات را ناظران خارجی که در اینجا حضور دارند بسیار خوب ارزیابی کرده‌اند.
- در سال 1384 و سال پیش با تیم‌های روباتیک اعزامی به مسابقات خارج از کشور مصاحبه‌ای داشتیم که هر دو از یک مساله گله می‌کردند که شاید در یک نگاه کلان، بتوان این نگرانی را از فاصله میان صنعت و دانشگاه دانست.
بگذارید سؤال را این‌گونه بیان کنیم که برای افراد برتر این نمایشگاه به‌جز کسب مدال و لوح، برنامه دیگر یا دعوت به همکاری در یک پروژه صنعتی می‌شود؟
این امر رسالتی را به دوش مطبوعات و صدا و سیما می‌گذارد. در هر صورت اینجا مکانی برای عرضه فناوری‌هاست و برای خودش یک بازار تکنولوژی(Techno Market) است به شرطی که صاحبان صنعت در آن حضور یابند و ببینند و به دانشجویان ما اعتماد بکنند.
فارغ‌التحصیلانی که از دانشگاههای ما در مسابقات خارجی شرکت می‌کنند، شرکت‌هایی مانند فیلیپس، هوندا و ... آنها را به سرعت جذب می‌کنند و این مساله نشان می‌دهد که توانایی‌های بسیاری در ایران هست و آنها می‌دانند که چه چیزی را باید شکار کنند. ما هم همواره از طریق رسانه‌ها از گروه‌های تحقیقاتی و صنعتی دعوت کرده‌ایم تا در مسابقات حضور داشته باشند و نتایج کار جوانان ایرانی را از نزدیک ببینند.
- چرا مسئولان سازمانی تشکیل نمی‌دهند تا تیم‌ها و یا دانشجویان برگزیده و با استعداد را به بخش‌های گسترش و توسعه صنعتی (R&D) معرفی کنند؟
پیشنهاد خوبی است، البته دفاتر ارتباط با صنایع دانشگاه‌ها این نقش را به عهده دارند و می‌توان گفت که در واقع پلی بین دانشگاه و صنعت هستند.
ما پیشنهاد تأسیس کلینیک‌های صنعتی را عنوان کرده‌ایم؛ به این صورت که در شهرک‌های صنعتی، کلینیک‌هایی باشند تا صنعت مشکلاتش را در آنجا طرح کند و این کلینیک‌ها که اداره کردنشان به عهده دانشگاه‌هاست با استفاده از دانشجویان به رفع این مشکلات بپردازند تا صنعت و دانشگاه به یکدیگر نزدیک‌تر شوند و بسیاری از کارها را به صورت تعاملی انجام دهند.
- مشکل دیگری که تیم‌های روباتیک در ایران داشته‌اند عدم وجود حامی مالی (اسپانسر) بوده و شاید به همین دلیل است که بیشترین مقام‌های جهانی ایران در گروه‌های شبیه‌سازی بوده زیرا تیم‌های شبیه‌سازی بسیار کم‌هزینه‌تر از تیم‌های ساخت روبات است؟
مساله اسپانسرشیپ یا حمایت‌های مالی مساله بسیار مهمی است. من در مراسم افتتاحیه هم به این موضوع اشاره کردم و از مسئولان کشوری و صاحبان صنایع خواستم تا به کار این فرهیختگان اعتماد و از آنها حمایت کنند.
به هر ترتیب صنعتی که میلیاردها تومان برای اداره خودش هزینه می‌کند من فکر نمی‌کنم که حمایت از یک تیم دانشجویی و یا دانش‌آموزی آن هم در رقم‌های بسیار پایین برایشان کار سختی باشد و قطعاً نتیجه آن را هم خود صنعت بهره‌برداری می‌کند.
بسیاری از دانشگاههای خارج از کشور را کارخانه‌ها و شرکت‌های بزرگ حمایت می‌کنند. در ایران نیز شرکت‌های بزرگی وجود دارند که از عهده این کار برمی‌آیند و بعد از آن هم خودشان سود می‌برند و می‌توانند از این استعدادها استفاده کنند گرچه این مساله از نقش حمایتی دولت و مسئولان کم نمی‌کند.
هم‌اکنون تمام شرکت‌های بزرگ ما حامی تیم‌های ورزشی هستند و میلیاردها تومان هزینه می‌کنند و قراردادهای چند صد میلیون تومانی با بازیکنان می‌بندند، چرا از دانشگاه‌ها و یا متخصصان حمایت نمی‌کنند.
- رقم‌های حمایت‌های علمی هم احتمالاً بسیار پایین‌تر از حمایت‌های ورزشی است؟
بله. بسیار پایین‌تر. الآن ارزان‌ترین کالای ایران علم است. در دانشگاههای ما با ساعتی 5 هزار تومان علم به فروش می‌رود. شما چه کالایی را ارزان‌تر از این سراغ دارید؟
- باز هم اقامه به صحبت‌هایی که با تیم‌های ملی روباتیک ایران داشتیم؛ اظهار می‌کردند که پیوستگی در بین تیم‌ها و دانشجویان ایرانی وجود ندارد.
به عنوان مثال در سال گذشته یک تیم در مسابقات جهانی شرکت کرده بود که از سه کشور اسپانیا، ایتالیا و سوئد تشکیل شده بود.
در صورتی که تیم‌های دانشگاههای ایران که در مسابقات شرکت می‌کنند یکدیگر را نمی‌شناسند و نمی‌توانند از تجربیات هم بهره‌مند شوند. این مشکل را به چه صورت می‌توان حل کرد؟
یکی از اهداف برگزاری این مسابقات آشنا شدن این تیم‌ها با یکدیگر است و ایجاد یک رقابت سالم میان آنها و نتیجه آن هم محسوس است و ما می‌بینیم که بسیاری از گروه‌‌ها در تعاملات علمی مختلف به یکدیگر کمک می‌کنند.
- ایران پیشنهاد میزبانی مسابقات جهانی ربوکاپ را به فدراسیون جهانی داده است. شما پتانسیل ایران را برای برگزاری مسابقات چگونه می‌بینید؟
ما پیش‌برنامه‌ای را برای فدراسیون جهانی تهیه و ارسال کردیم که آنها شرط میزبانی را منوط به برگزاری مسابقات آزاد ربوکاپ در ایران با کیفیت بالا قرار داده‌اند و به همین خاطر ناظرانی را فرستاده‌اند تا گزارشی تهیه کرده و تحویل فدراسون دهند و اگر توانمندی ما را تأیید کنند ما می‌توانیم برای سال 2010 یا 2011 میزبانی مسابقات جهانی ربوکاپ را داشته باشیم.
***
ما هم امیدواریم که ایران میزبان مسابقات جهانی ربوکاپ سال 2010 باشد و دیگر از دانشجویان ایرانی سخن «ما مطمئنیم که مقام می‌آوریم ولی بعدش چی» را نشنویم و مطمئن به ادامه راه مقدسشان در ایران باشیم.
پیشینه سالیانه مسابقات ربوکاپ
1992: گروهی از محققین ژاپنی کارگاه آموزشی را در زمینه هوش و موضوعات هوش مصنوعی در توکیو تشکیل دادند.
1993: همان گروه تصمیم گرفتند تا مسابقات روباتیکی راه بیندازند که به صورت آزمایشی آن را leage-robot j نامیدند.
1995: اطلاعیه‌ای مبنی بر تشکیل اولین کنفرانس‌ها و مسابقات جهانی فوتبال روباتها در جریان کنفرانس مشترک بین‌المللی هوش مصنوعی منتشر شد.
1997: اولین مسابقات و کنفرانس جهانی ربوکاپ در شهر ناگویا ژاپن برگزار شد. در این دوره 40 تیم از 11 کشور شرکت کردند.
1998: دومین دوره مسابقات جهانی ربوکاپ در شهر پاریس برگزار شد. در این دوره 81 تیم از 19 کشور شرکت داشتند.
1999: سومین دوره مسابقات جهانی ربوکاپ در شهر استکهلم سوئد برگزار شد. در این دوره 85 تیم از 23 کشور شرکت داشتند.
2000: چهارمین دوره مسابقات جهانی ربوکاپ در شهر ملبورن استرالیا برگزار شد. در این دوره 110 تیم از 19 کشور حضور داشتند.
2001: پنجمین دوره مسابقات جهانی ربوکاپ در شهر سیاتل آمریکا برگزار شد. در این دوره 138 تیم از 22 کشور حضور داشتند.
2002: ششمین دوره مسابقات جهانی ربوکاپ در شهر فوکواکا و بوسان ژاپن و کره جنوبی برگزار شد.
2003: هفتمین دوره مسابقات جهانی ربوکاپ در شهر پادوا ایتالیا برگزار شد. در این دوره 227 تیم از 34 کشور حضور داشتند.
2004: هشتمین دوره مسابقات جهانی ربوکاپ در شهر لیسبون پرتغال برگزار شد. در این دوره 359 تیم از 35 کشور حضور داشتند.
2005: نهمین دوره مسابقات جهانی ربوکاپ در شهر ازاکا ژاپن برگزار شد. در این دوره 419 تیم از 35 کشور حضور داشتند.
2006: دهمین دوره مسابقات جهانی ربوکاپ در شهر برمن آلمان برگزار شد. در این دوره 440 تیم از 35 کشور حضور داشتند.