کشمکش میان پارلمان و دولت در کویت چند سالی است که باعث بی‌ثباتی سیاسی در این کشور شده‌است. پارلمان خواستار اختیارات بیشتر و کاهش اختیارات سلطنت است و در مقابل دولت نیازی به این کار نمی‌بیند. کویت در میان کشورهای عربی نیرومندترین پارلمان را دارد که از بیشترین اختیارات برخوردار است. آزادی‌های سیاسی و رسانه‌ای در کویت نیز در میان کشورهای عربی بی‌سابقه است. با این حال مخالفان سیاسی در این کشور که طیفی گسترده از سلفی‌های تندرو تا لیبرال‌ها را شامل می‌شوند، خواستار اختیارات بیشتر پارلمان هستند. در نتیجه انتخابات پارلمانی هفته گذشته کویت که مخالفان آن را تحریم کردند، شیعیان بیشترین آرا را به‌دست آوردند. این نخستین پیروزی بزرگ شیعیان در کویت است.درباره آخرین تحولات سیاسی کویت با خالد الشطی از نامزدهای پیروز شیعیان در انتخابات پارلمانی هفته گذشته کویت گفت‌وگو کرده‌ایم.
- علل اصلی اعتراضات مخالفان در کویت چیست و آیا می‌توان آن را در همان اعتراض به اصلاح قانون اساسی منحصر کرد؟
این اعتراضات در چارچوب به تعطیلی کشاندن حیات پارلمانی و قانون اساسی است و به‌نظرم این اعتراضات به نتیجه‌ای نخواهد رسید؛ چرا که فرایند عمل دمکراتیک در کشور یک گام رو به جلو گذاشته است و این اعتراضات هرگز نخواهد توانست این حرکت رو به جلو را متوقف سازد.
- به‌نظر شما مخالفان در چه احزاب و گروه‌هایی نمود می‌یابند و میزان تأیید این مخالفان در میان افکار عمومی تا چه اندازه است؟
تأیید مردمی مخالفان بسیار پایین است و آنها در میان توده‌های مردمی جایگاهی ندارند. آنها صرفا صدایشان قوی است و در گروه‌هایی وابسته به اخوان‌المسلمین و برخی از قبایل نمود می‌یابند. علت قوی بودن صدای آنها هم ضعف دولت بوده و امیدواریم که در مرحله آتی، دولتی ملی و تکنوکرات تشکیل شود که قانون را درباره همگان اجرا کند. اما در باب ضعف دولت هم باید بگویم که عملکرد وزرای آن دچار مشکل بوده و امیدوارم که عملکرد وزرای آن قوی و متمایز باشد و در چارچوب قانون حرکت و رفتار کرده و هرگونه نقض قوانین و قانون اساسی از سوی هر کدام از گروه‌های طرفدار و مخالف را به دستگاه قضا احاله کنند.
- نتایج انتخابات را چگونه ارزیابی می‌کنید و به نظر شما ترکیب پارلمان جدید چگونه خواهد بود؟
نتایج این انتخابات واقعیت ترکیب جامعه کویت را ازطریق سیستم جدید یک رأی برای یک شهروند و تقسیم کشور به پنج حوزه انتخابیه نشان داد. از این رو است که می‌توانیم بگوییم تمامی طبقات و اقشار جامعه کویت در این پارلمان نماینده دارند.
- ویژگی‌های خاص کویت که آن را از دیگر کشورهای عربی در حوزه ترکیب سیاسی و آزادی‌ها متمایز می‌کند چیست؟
در کویت موزاییک جمعیتی کاملی وجود دارد که نماینده بسیاری از طیف‌ها و مذاهب نظیر شیعیان، اهل سنت، شهرنشینان و گروه‌های قبیله‌ای است و همگی ترکیب جامعه کویت را شکل می‌دهند و از طریق این مجموعه از الگوهای بشری می‌توانیم جامعه‌ای متمدن و دمکراتیک ایجاد کنیم و بی‌تردید کویت از کشورهای پیشگام در زمینه عمل دمکراتیک و پارلمانی است، زیرا ملت کویت از سال‌ها قبل تجربه دمکراسی و فعالیت‌های پارلمانی دارند و این تجربه جدیدی برای آنها نیست.
- با توجه به اینکه شیعیان توانستند 34درصد کرسی‌های پارلمان را به‌دست آورند به‌نظر شما شیعیان در دولت آتی نقشی خواهند داشت؟
این میزان از کرسی‌های پارلمان، بازتابی از وزن واقعی شیعیان کویت بود و طبعا نمایندگانی در دولت آتی خواهند داشت. ما در این موضوع به شیوه‌ای ملی، قانونی و شفاف و از طریق عمل پارلمانی و وزارتی فعالیت می‌کنیم و رئوس برنامه‌های ما ملی (کاملا کویتی) و قانونی است؛ زیرا شیعیان و اهل سنت فرزندان این کشورند و از طریق این آمیختگی مذهبی است که وحدت ملی خود را محقق می‌سازیم.
- تا چه اندازه می‌توان به موفقیت پارلمان جدید امیدوار بود، خاصه اینکه مخالفان گفته‌اند این پارلمان را تحریم خواهند کرد.
این حق آنهاست که پارلمان را تحریم کنند. آنها پیش ازاین هم انتخابات را تحریم کردند ولی انتخابات برگزار شد و این صفحه‌ای در سیاست کویت بود که بسته شد و امروز پارلمان و نمایندگانش باید به مصالح کویت بیندیشند و دستاوردهایی واقعی در عرصه کویت رقم بزنند.
- اکنون گزینه‌های فراروی مخالفان چیست؟ آیا به تظاهرات بسنده خواهند کرد یا برای شکایت به دستگاه قضایی روی خواهند آورد؟
هر گزینه‌ای در چارچوب قانون اساسی و قانون حقی تضمین شده برای آنهاست و درباره قانون باید هرگونه خروج از قانون و قانون اساسی پیاده شود. این حق مخالفان است که اعتراض کرده و از آزادی‌ای که در کشور وجود دارد استفاده کنند. اما این حقوق در چارچوب قانون برای آنها تضمین شده و اگر از این چارچوب خارج شوند، بازخواست می‌شوند.
- برخی از دخالت‌های خارجی در امور داخلی کویت سخن می‌گویند؛ نظیر دخالت قطر. تا چه اندازه می‌توان درباره دخالت‌های خارجی سخن گفت و آیا اساسا چنین مسئله‌ای درست است؟
ما با هرگونه دخالت خارجی از هر طرف و کشوری، برخورد خواهیم کرد. اما اینکه عملا دخالت خارجی در کشور هست یا خیر را باید از دستگاه‌های امنیتی پرسید.
- ساختار نظام سیاسی در کویت چگونه است؟
ترکیب نظام سیاسی در کویت به این صورت است که نظام براساس قانون اساسی و قانون بوده و امیر کویت عنصری مهم و فعال در قانون اساسی است؛ احکام قضایی تحت نام وی صادر می‌شود و وی در صدور قوانین با قوه مقننه شریک است و مسئول قوه مجریه هم هست. از این رو نظام حاکم در کویت، نظامی «پارلمانی اورلیانی» است و این نظام از نظام‌های دمکراتیک موجود در فقه حقوقی قانون اساسی است.
- به نظر شما بادهای تغییر یا آنچه بهار عربی نامیده می‌شود به سوی کویت خواهد وزید یا اینکه رخدادهای کویت صرفا یک رویارویی میان مخالفان و طرفداران دولت است؟
جدا از عوامل محرکه بادهای بهار عربی و عوامل سهیم در آن و رهبری‌کننده و جهت‌دهنده آن، باید به شرایط داخلی کویت بپردازم. شرایط در کشور چندان غیردمکراتیک نیست و کویت از ثروتی نفتی برخوردار است که شهروندان از آن بهره کافی را می‌برند. این ثروت بر شرایط مادی شهروندان تأثیر گذاشته و در نتیجه فقر و سرکوب سیاسی در کویت دیده نمی‌شود. در نتیجه چنین وضعیتی، شهروندان کویتی در شرایطی بهتر نسبت به دیگر کشورهای عربی زندگی می‌کنند و از این رو عوامل قوام‌بخش بهار عربی که در برخی از کشورهای عربی وجود دارد در کویت وجود ندارد و بر همین اساس، نمی‌توانیم این رخدادها را وزش بادهای بهارعربی تلقی کنیم. این وقایع صرفا بحرانی داخلی است که هرچند مخالفان هرازگاهی از عناوین و عباراتی نظیر بهار عربی برای آن استفاده می‌کنند اما عملا چنین مسئله‌ای درباره کویت صدق نمی‌کند.
کویت در یک نگاه
کویت از معدود کشورهای حوزه خلیج‌فارس است که دارای نظامی پارلمانی است و در ساختار سیاسی این کشور سه میلیون نفری، با وجود گستردگی محدوده اختیارات امیر، پارلمان نیز نقشی قابل‌توجه دارد. پارلمان که در کویت مجلس امت نامیده می‌شود، برای یک دوره چهار ساله انتخاب می‌شود و اختیاراتی نظیر تدوین قوانین، استیضاح وزرا و اعطای رأی اعتماد به وزرا را دارد. در سال 1999امیر وقت کویت، تصمیماتی نظیر اعطای حقوق سیاسی به زنان، آزادی تجارت و اعطای تابعیت به هر فرد شایسته آن را صادر کرد اما پارلمان تمامی این تصمیمات را رد کرد. این کشور که به مانند دیگر کشورهای حوزه خلیج‌فارس، اقتصادی تک محصولی و بر پایه نفت دارد، به‌علت بی‌اعتمادی میان دو قوه مجریه و مقننه و قوی بودن نقش قبایل، از سال 2006تاکنون دچار بحران سیاسی‌ای است که باعث شده در شش سال گذشته، دست‌کم پنج بار، پارلمان منحل و انتخابات زودهنگام برگزار شود. طی سال گذشته میلادی به‌علت برخی اتهامات به نمایندگان، دادگاه قانون اساسی پارلمان را منحل کرد و پارلمان سال 2009را جانشین آن کرد اما این پارلمان هم به‌علت تحریم شدن از سوی طرفداران و مخالفان دولت عملا تعطیل بود و حتی یک جلسه آن هم برگزار نشد. طرفداران دولت علت تحریم را نبود هیچ تضمینی از سوی دولت برای منع انحلال آن می‌دانستند و مخالفان هم غیرقانونی بودن پارلمان را علت تحریم آن می‌دانستند تا اینکه در کمتر از سه‌ماه گذشته امیر کویت، پارلمان را منحل و حکم اصلاح قانون انتخابات را صادر کرد. این دومین باری است که انتخابات در یک سال گذشته آن هم در سایه اصلاح قانون انتخابات و تحریم‌های مخالفان برگزار می‌شود. کویت رسما احزاب سیاسی ندارد اما با وجود این، احزاب و گروه‌هایی سیاسی با اندیشه‌های لیبرالی و اسلامگرای وابسته به اخوان‌المسلمین در این کشور فعالیت می‌کنند که تا پیش از این انتخابات، نقشی قابل‌توجه در حیات پارلمانی کویت داشتند اما انتخابات کنونی را تحریم کردند. در این کشور، ترکیب جمعیتی میان شیعیان، اهل سنت و گروه‌های قبیله‌ای توزیع شده و شیعیان 30درصد ترکیب جمعیتی را تشکیل می‌دهند.