به تعبیری بستر بوجود آمدن حروف رمزی، خط، تبادل پیام، زبان، تاریخ، اسطورهها، هنر و فرهنگ از سنگ نگارههاست. عمر بعضی از آنها به چهل هزار سال میرسد و بشر تاکنون موفق به کشف هیچ پدیده تاریخی و هنری بدین قدمت نشده است.
سالیابی سنگ نگارههای ایران از دیدگاه صاحب نظران متفاوت است. به نظر تعدادی از آنها قدمت بعضی از سنگ نگارههای ایران به پنچ تا چهل هزار سال میرسد.
این سال یابیها اکثراً از طریق کارکردهای مقایسهای بوده و از رویکردهای علمی نوین (ریز فرسایش و رادیوکربن) کمتر بهرهگیری شده است.
شعار جهانی سنگ نگارهها:
- هرگز آنها را لمس یا خیس نکنید. بسیار ضربه پذیر هستند.
- هرگز روی آنها اثر نگذارید و چیزی اضافه نکنید.
- روی آنها راه نروید.
- همان طور که هستند بگذارید بمانند.
- فقط از آنها عکس بگیرید.
سنگ نوشته:
سنگ نبشته، سنگ نوشته یا کتیبه به تخته سنگ، کاشیکاری یا سطح دیگری گفته میشود که معمولاً واقعهای تاریخی روی آن کندهکاری یا نوشته شده باشد.
معمولاً کتیبه بهنوشتهای اطلاق میشود که روی سنگ، در حاشیه سردر ساختمانها؛ یا گوشههای پارچههای خاص نظیر پرده، سفره، و بیرق؛ و یا بر صفحههای کتاب نگارش مییابد.
نقشبرجسته:
نقشبرجسته حجمی است از یک سو بسته و محدود که در آن اشیاء کم و بیش به صورت برآمده از سطح نمایش داده شوند.
نقشبرجسته حالتی میان مجسمهسازی و نقاشی دارد؛ که معمولاً بدون رنگپردازی ساخته میشوند.
در مجله پیش رو به نقشبرجستهها، کتیبهها، سنگ نوشتهها و اینگونه آثار تاریخی ایران پرداخته شده است.