همایش گردشگری ادبی که قرار بود سه‌ماه پیش با گستره بین‌المللی در شهر مشهد و همزمان با هفته گردشگری برگزار شود سرانجام با تأخیر چندماهه در تالار ایوان شمس تهران و در حالی برگزار شد که دست‌اندرکاران حوزه گردشگری گلایه‌های خود از بی‌توجهی به گردشگری ادبی را مطرح کردند.


شرکت‌کنندگان و سخنرانان حاضر در این همایش همچنین با تأکید بر لزوم سفر به محل زندگی و مدفن بزرگان ادبیات ایران از آنچه بی‌مهری بخش خصوصی و دولتی به گردشگری ادبی خواندند ابراز تأسف کردند. در نخستین اظهارات اسماعیل قادری، دبیر علمی این همایش،که ایسنا نیز گزارش آن را منتشر کرده است، وضعیت گردشگری کشور را شبیه به یک بیمار لاعلاج خواند که درمان‌پذیر نیست.

مازیار علوی، نماینده شهردار تهران در هیأت امنای اماکن تاریخی، موزه‌ها و میراث فرهنگی نیز که این‌روزها حضور بیشتری در مراسم مرتبط با موضوع میراث فرهنگی و گردشگری دارد در اظهاراتی اعلام کرد که گردشگری همزمان با تاسیس اداره جلب سیاحان در کشور شروع نشده بلکه نخستین اقدام عملی در حوزه گردشگری توسط بلدیه تهران انجام شده است. به گفته علوی، مستندات تاریخی‌ای وجود دارد که اثبات می‌کند آموزش آشپزی برای گردشگران و هتلداری برای نخستین بار از سوی بلدیه تهران برگزار شده است.

بخش دیگری از اظهارات مازیار علوی، مشاور شهردار تهران در موضوع میراث فرهنگی و گردشگری البته به گلایه‌هایی از سازمان میراث فرهنگی و میزان هزینه‌کرد شهرداری تهران در حفاظت و مراقبت از بناهای تاریخی شهر تهران اختصاص داشت. آنطور که علوی از وظایف شهرداری تهران گفته است، شهرداری‌ها فقط وظیفه رسیدگی به امور شهری را دارند. مازیار علوی می‌گوید: وظیفه‌ای را نیز خودمان تعریف کرده‌ایم که اکنون به همین دلیل با سازمان میراث فرهنگی درگیر هستیم.

نماینده شهردار تهران در هیأت امنای اماکن تاریخی، موزه‌ها و میراث فرهنگی با تأکید بر ظرفیت بالای گردشگری و قابلیت این صنعت در بی‌نیاز کردن ایران از منابع و ذخایر نفت و طلا گفت: در واقع، گردشگری ظرفیتی است که با استفاده از آن، «هیچ چیز» می‌فروشیم و پولش را می‌گیریم و درصورت بی‌توجهی به این صنعت متولیان گردشگری خودشان باید پاسخگو باشند.علوی همچنین به میزان هزینه‌کرد شهرداری تهران در موضوع میراث فرهنگی و گردشگری در سال 90 اشاره کرد و گفت: شهرداری تهران در سال 90معادل 123میلیارد تومان در حوزه میراث فرهنگی هزینه کرد.

به گفته او، شهرداری تهران تنها در سال گذشته شش‌میلیارد تومان در برج طغرل هزینه کرده است. مازیار علوی در تکمیل سخنان خود درباره فعالیت‌های شهرداری تهران در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری از سازمان میراث فرهنگی خواست اعلام کند تاکنون چقدر در این حوزه هرینه کرده است.

علوی ادبیات ایران را گسترده‌ای بسیار غنی خواند که مورد بی‌مهری قرار گرفته است. مشاور شهردار تهران البته در سخنان خود در همایش گردشگری ادبی با اشاره به معضلات شهری، درگیری‌های اجتماعی و رفتاری، گفت: اگر این چیزها را می‌بینیم برای این است که ادبیات‌مان را فراموش کرده‌ایم.

آن طور که در گزارش ایسنا آمده است پس از این اظهارات مشاور شهردار تهران، محمدحسین فرمهینی فراهانی، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران، گردشگری ادبی را موجب آشنایی با ادبا، شعرا و سلوک آنها و همچنین مودب‌شدن گردشگران ادبی دانست و با اشاره به قدمت و ظرفیت تهران برای راه‌اندازی تورهای گردشگری ادبی تلاش میراث فرهنگی استان تهران را باعث رونق گردشگری ادبی در این کلانشهر دانست و گفت:‌ باید بر شعرای مؤثر دوران معاصر نیز تمرکز کرد. فراهانی به گورستان ظهیرالدوله تهران اشاره کرد و گفت که این گورستان به‌دلیل آنکه مزار بسیاری از ادبا و شعرای بزرگ ایران است، می‌تواند به‌عنوان یکی از پاتوق‌های بزرگ گردشگری شهر تهران، پذیرای گردشگران علاقه‌مند به ادبیات ایران باشد.

به گفته مدیرکل اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان تهران، تقریبا تمام شعرا و بزرگان شعر و ادب، پایی در تهران داشته‌اند؛ مثلا ملک‌الشعرای بهار در مشهد به دنیا آمد و در تهران آرمید. همچنین سیدحسن تقی‌زاده، دهخدا و میرزاده عشقی نیز همین وضعیت را داشته‌اند. آنطور که فراهانی اشاره ‌کرد، باید برای موفقیت در گردشگری ادبی اهمیت شعر، شاعری، حرف، حدیث، عقل و اندیشه مفاخر را درک کرد.

وی از تمایل اداره میراث فرهنگی استان تهران به شناسایی و خرید خانه‌های شعرای معاصر خبرداد و اعلام کرد که اداره زیرنظر او حتی حاضر است خانه‌های کسانی مانند سیمین دانشور را در تهران بیابد و آنها را به ثبت ملی برساند.به گفته فراهانی، گردشگری ادبی از این جهت دارای اهمیت است که ایران دارای ظرفیت‌های بسیار در حوزه ادب است و تنها نیاز است زیرساخت‌های گردشگری ادبی مهیا شود.

فراهانی با بیان اینکه اداره متبوعش در نخستین فرصت، با شناسایی گورستان‌ها، خانه‌ها و مسیر تردد ادیبان به وظیفه خود به‌عنوان میراث‌بان این مرزوبوم عمل می‌کند از راه‌اندازی موزه مشاهیر در گورستان ابن‌بابویه تهران خبر داد و هدف از این اقدام را شناساندن انسان‌های بزرگی دانست که در این گورستان تاریخی شهر تهران دفن شده‌اند.

اما نکته جالب این همایش سخنان معاون گردشگری کشور بود که به‌عنوان آخرین سخنران از اعلام آمادگی‌اش برای دادن مجوز بند «ب» (خدمات گردشگری) به علاقه‌مندان گردشگری فرهنگی و ادبی به‌منظور راه‌اندازی آژانس مسافرتی در قالب مؤسسه‌های فرهنگی خبر داد.

منوچهر جهانیان با بررسی اهمیت گردشگری فرهنگی و گردشگری ادبی‌گفت: معرفی مسیرها و محورهای تاریخی و ادبی، فرهنگ بومی، صنایع‌دستی، غذا، پوشاک، آیین‌های سنتی و موسیقی موجب معرفی و اطلاع‌رسانی زیبایی‌ها و خوبی‌های کشور در عرصه بین‌الملل شده و همچنین تحکیم کننده روابط میان ملت‌هاست.

آنطور که معاون گردشگری کشور اعلام کرده است، گردشگری ادبی به‌عنوان زیرمجموعه گردشگری فرهنگی می‌تواند شناخت ‌و آگاهی به گردشگران بدهد، چرا که گردشگران به‌دنبال این شناخت و آگاهی و آشنایی با روحیات مردمی که در نقاط مختلف دنیا زندگی می‌کنند به سفر می‌روند.

جهانیان، ادبیات غنی ایران همچون شاهنامه فردوسی را نمادی برای توسعه گردشگری ادبی در ایران اعلام کرد و گفت: باید ارزش و احترام ویژه‌ای نسبت به ادبیات غنی ایران و ادیبان ایرانی قائل شد و چهره‌های ادبی مانند حافظ و سعدی را درنظر داشت.

معاون گردشگری کشور با اشاره به اینکه در جنگ جهانی دوم رباعیات خیام به‌عنوان یک اثر تسکین‌دهنده میان سربازان مورد استفاده قرار می‌گرفت و ابزار روحیه‌بخشی بود، گفت: هنوز هم می‌توان از این آثار بهره‌برداری مثبت کرد.

جهانیان، طراحی مسیرهای تاریخی و ادبی، برگزاری شب شعر همراه با اطلاع‌رسانی گسترده، استفاده از ادبیات و اشعار جهانی، برگزاری جشنواره‌های ادبی و نقالی، شعرخوانی، داستان‌سرایی در سطح ملی و بین‌المللی و اجرای تورهای آشناسازی گردشگران با مشاهیر و ادبا توسط دفاتر خدمات مسافرتی را برای توسعه گردشگری ادبی مفید خواند و این شیوه از گردشگری را به مدیران آژانس‌ها پیشنهاد کرد.