یاسر هدایتی: معرفت تاریخی و حکمی به قیام حسین نشان می‌دهد عاشورا از عصر روز دهم آغاز می‌شود آنجا که مردانی رفته‌اند و دیگرانی حتی در کسوت یک زن، مردانه در میدان حقیقت‌جویی پاسخگوی هل من ناصر ینصرنی امامشان هستند؛ جایی که بانوی اسوه و صبر راست‌قامت در بارگاه جبار زمان خود فریاد برآورد؛ فکذکیدک، واسع سعیک، و ناصب جهدک فوالله لا‌تمعون ذکرنا، و لا‌تمیت وحینا، و لا‌تددک امرنا، و لا‌ترحض عنک عارها، و هل رایک الافندا و ایامک الاعددا، و جمعک الا بددا، یوم ینادی المناد، الا لعنه‌‌الله علی الظالمین؛ ای یزید!

هر کید و مکری که داری بکن، هر کوشش که خواهی بنمای، هر جهد که داری به‌کار گیر، به خدا سوگند هرگز نتوانی نام و یاد ما را محو کنی، وحی ما را نتوانی از بین ببری، به نهایت ما نتوانی رسید، هرگز ننگ این ستم را از خود نتوانی زدود، رأی توست و روزهای قدرت تو اندک و جمعیت تو رو به پراکندگی است، ‌در روزی که منادی حق ندا کند که لعنت خدا بر ستمکاران باد و امام علی‌بن‌الحسین نیز اگرچه اسیر و بسته به زنجیر اما آزاد‌تر از هر آزاده‌ای دستگاه اموی را که از هیچ ظلم و خونریزی‌ ای رویگردان نبود اینگونه مورد عتاب قرار می‌دهد: أَنَا ابْنُ... أَوَّلِ السَّابِقِینَ وَ قَاصِمِ الْمُعْتَدِینَ وَ مُبِیدِ الْمُشْرِکینَ وَ سَهْمٍ مِنْ مَرَامِی‌الله عَلَی الْمُنَافِقِینَ وَ لِسَانِ حِکمَه الْعَابِدِینَ وَ نَاصِرِ دِینِ‌الله وَ وَلِی أَمْرِ‌الله وَ بُسْتَانِ حِکمَه‌‌الله وَ عَیبَه عِلْمِهِ؛ من پسر اول سبقت گیرنده در ایمان و شکننده کمر متجاوزان و از میان‌برنده مشرکانم؛ من فرزند آنم که به مثابه تیری رها شده از تیرهای خدا برای منافقان بوده و زبان حکمت عباد خداوند و یاری‌کننده دین خدا و ولی امر او و بوستان حکمت خدا و حامل علم الهی بود... .

با این همه اما درباره تاریخ و چگونگی نحوه حرکت کاروان بازماندگان واقعه طف که نه کاروان اسیران بلکه باید کاروان آزادگان حسینی نامید، در تواریخ مختلف شاهد اختلافات جزئی و کلی هستیم؛ اختلافی که البته منشأ های گوناگونی دارد. نقشه حاضر بازنمایی‌ای است از نقل‌قول‌های مختلف مسیر تاریخی این حرکت.

درباره حرکت کاروان اسرا دو نظر مطرح است ، نظر اول که بیشتر کتب رجالی و تاریخی نیز موید آن است مسیر حرکت کاروان حسینی را ، راه سلطانی می‌دانند که در این نقشه با رنگ قرمز مشخص شده است. از محدثان متاخر کسانی چون میرزای نوری و شیخ‌عباس قمی نیز بر این نظر هستند. اما به نظر برخی دیگر مانند سیدمحسن امین و محمد جعفر طبسی، مسیر کاروان آزادگان حسینی راه عقیل بوده؛ مسیری که در این نقشه با رنگ سبز مشخص شده است.


شهر حلب یکی از مشهورترین مراکزی است که منقول است مشهد راس‌الحسین در آنجا قرار گرفته است. در زمان حکومت حمدانیان در این شهر بنای زیبا و باشکوهی نیز بر این مشهد ساخته شده که تا اکنون به‌عنوان محلی شیعه‌نشین زیارتگاه افراد بوده است.


برخی تواریخ می‌گویند مردم کفرطالب از پذیرش سپاه یزید سر باز زدند.