ضمن آنکه نفت به عنوان مهم‌ترین عامل تهیه انرژی در دنیا، تبدیل به ابزار فشار سیاسی دولت‌ها بر یکدیگر شده‌است و متوسط قیمت آن در دو، سه ساله اخیر نشان می‌دهد که وقت آن رسیده که صنایع برای تامین انرژی خود آرام‌آرام به سمت دیگر منابع حرکت کنند.
نفت، هنوز مهم‌ترین ماده خامی است که برای تولید الکتریسیته و گرما و سوخت استفاده می‌شود. اما هر آغازی را پایانی است و نفت را جای گزینی باید! کدام سوخت و کدام فناوری خواهد توانست جایگزین نفت باشد؟ و از آن مهم‌تر، تا چه زمان نفت سوخت اول دنیا خواهد بود؟
یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان نفت، موتور خودروها هستند. پس خودروها هم به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی باید به سمت استفاده از این راه بروند.
در کشورمان هم پژوهشکده شهید رضایی وابسته به دانشگاه صنعتی شریف با همکاری استادان دانشکده مهندسی مکانیک، برای اولین بار مسابقه‌ای را برای طراحی خودروهای الکتریکی برگزار می‌کند.
مرحله اول این مسابقه طراحی مفهومی است و سپس مرحله دوم یا طراحی اجزا و در انتها مرحله سوم یا ساخت و آزمایش خودرو است. این مسابقه برای کشف و ایجاد امکان بروز استعدادهای دانشجویان در زمینه مهارت‌های مربوط به طراحی اجزای ماشین و تقویت همکاری میان صنعت و دانشگاه برای طراحی خودروهای پاک در کشور برگزار می‌شود.
ارزیابی در دو مرحله طراحی مفهومی و طراحی اجزا شامل بررسی طرح‌های پیشنهادی و اجزای سیستم‌های انتقال قدرت، فرمان پذیری، کنترل و تعلیق، مشخصات ظاهری، اجزای بدنه و جانمایی خودرو است.
در مرحله سوم یعنی ساخت و آزمایش خودرو امتیاز دهی در دو قسمت اصول ساخت و آزمون‌های عملی انجام می‌پذیرد. همچنین در هر مرحله شرکت‌کنندگان از نظر قدرت پیاده‌سازی و به‌کارگیری سیستم‌های شناخته شده یا ابداعات و طرح‌های جدید، مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
مشخصات خودروی طراحی شده در این مسابقه عرض کمتر از ۷۰سانتیمتر، وزن کمتر از ۱۷۰کیلوگرم، داشتن صندلی و اتاقکی برای راننده، دنده جلو و عقب، قابلیت شیب روی و رانندگی در شب است.
تنها منبع تغذیه خودرو نیز حداکثر ۱۲باتری الکتروشیمیایی ۱۲ولت است. گفتگوی ما با مهندس آرام، عضو کمیته علمی این مسابقات را بخوانید.
***
- ایده راه‌اندازی مسابقه ملی طراحی ماشین از کجا آمد؟
قسمت اصلی این مسابقه، طراحی اجزاست. کسانی که مهندسی مکانیک می‌خوانند، می‌دانند که در طراحی اجزا، چیزهایی که در درس‌های مختلف می‌خوانند، را به کار می‌گیرند تا یک ماشین یا یک دستگاه را طراحی کنند.
این ماشین ممکن است که ساده‌باشد و چند جزء کوچک داشته باشد و یا این که ممکن است یک هواپیمای بزرگ باشد. همه این‌ها از دانش طراحی اجزا استفاده می‌کنند.
در این درس، معمولاً استادان پروژه‌های بزرگی برای رقابت دانشجویان در طراحی می‌دهند اما چون این پروژه‌ها در حد درس هستند، تنها شامل طراحی می‌شوند و دیگر شامل ساخت نمی‌شود.
این ایده اولیه طراحی مسابقه طراحی ماشین بود. این مسابقه طوری برنامه‌ریزی شده که بر کارگروهی تاکید داشته‌باشد و توان طراحی و ساخت دانشجویان را افزایش دهد و چیزهایی را که در درس‌ها یادمی‌گیرند را به‌کار بگیرند. دانشجویان ما این سال‌ها از ساخت دور افتاده‌اند.
چون متاسفانه مدت زمان بین فارغ‌التحصیلی تا تبدیل‌شدن به یک مهندس خوب، طولانی شده است. دانشی انباشته شده و تا به مرحله عمل برسد، بی‌مصرف می‌ماند. همه این‌ها جزو ایده‌های ما برای این مسابقه ملی شد.
- چرا رفتید سراغ خودروهای الکتریکی؟
طرح‌مان این است که هر سال سراغ یک ایده جدید برویم. با خودروهای الکتریکی شروع کردیم، به چند دلیل. یکی این که موضوع خودرو و صنعت حمل‌ونقل در کشور ما و به‌خصوص در تهران یک موضوع جدی است. هم مشکل حرکت داریم، هم جای پارک و هم آلودگی هوا. این‌ها کار روی خودروهای الکتریکی را موجه می‌کند.
از طرف دیگر آینده صنعت خودروسازی هم به این سمت گرایش دارد. کشور ما چه درست و چه غلط، به‌هرحال وارد صنعت خودروسازی شده و قصد دارد که خودروساز هم بماند.
اگر این را در نظر بگیریم، باید در داخل کشور، چشم‌اندازهای جهانی این صنعت را هم در نظر داشته‌باشیم؛ مثل خودروهای هیبریدی، خودروهای پیل‌سوختی و خودروهای الکتریکی و... در این بین، خودروهای الکتریکی خیلی مطرح هستند.
- خودروهای پیل‌سوختی هم با برق کار می‌کنند. پس منظور شما در این مسابقه تنها خودروهایی هست که با باتری کار می‌کنند؟
بله. خودرو الکتریکی الان در دنیا برای مصارف شهری استفاده نمی‌شود و تنها کاربردهای معدودی دارد، مثلا در انبارهای سرپوشیده یا در مسابقات ورزشی و .... به خاطر محدودیت‌هایی که این خودرو دارد مثل وزن و باتری‌ها و سایر مشکلاتش، هنوز استفاده عام پیدا نکرده‌است و قابل تولید انبوه نیست. اصولا در این نوع مسابقات، چشم‌انداز جلوتری را در نظر می‌گیرند.
اگر بخواهیم در کشور در آینده سراغ خودروهای هیبریدی، خودروهای پیل‌سوختی یا خودروهای خورشیدی برویم، توان علمی نیاز داریم که در خودرو الکتریکی هست.
یعنی اگر کسی بتواند خودرو الکتریکی را خوب بشناسد و اجزا آن را خوب با هم هماهنگ کند، قابلیت این را پیدا می‌کند که در زمینه‌هایی که شاید 10سال دیگر نیاز کشور باشد مثل خودروهای هیبریدی، قدرت تحلیل خواهد داشت.
- خب حالا راجع به این مسابقه ملی بگویید. تا کی وقت هست و چه کارهایی باید انجام شود؟
با توجه به این که دانشجویان هدف ما هستند و دوست داریم که سطح علمی آنها بالا برود، تاکید داریم که دانشجویان در آن شرکت کنند و نه مهندسی که 10 سال است وارد صنعت شده و با این دانش آشنا هست.
قصد ما این است که ورودی به صنعت را قوی کنیم و نه خود صنعت را. برای همین تعداد غیر دانشجویان را محدود به 20درصد تعداد اعضا کرده‌ایم. برای این که دوباره کاری‌ها انجام نشود یا به عبارت بهتر، چرخ دوباره اختراع نشود، پیشنهاد دادیم که تیم‌ها می‌توانند از استادان مشاور استفاده کنند. تاکید ما بر روی دانشجویان کارشناسی است.
برای همین حداکثر 2 دانشجوی ارشد و یک دانشجوی دکترا می‌تواند با هر تیم باشد. تا پایان فروردین ماه برای ورود به مسابقه وقت هست. البته مرحله طراحی مفهومی تمام شده و اگر تیمی بخواهد وارد مسابقه شود باید از مرحله دوم وارد شود.
در همه مراحل طراحی مفهومی و طراحی اجزا و ساخت، داوری انجام می‌شود و در پایان مسابقه که در اوایل پاییز هست، بین این خودروها یک مسابقه هم برگزار می‌شود.
- تا حالا چند تا تیم وارد مسابقه شده‌اند؟
تا امروز 17 تیم وارد فاز اول شده‌اند و چند تا تیم هم از مرحله دوم وارد مسابقه خواهند شد. تعداد تیم‌هایی که همه اعضایشان از یک دانشگاه باشد، خیلی کم است و اکثر تیم‌ها ترکیبی هستند.
حتی یک تیم هم دانشجویی دارد که در خارج از کشور در این مسابقات حاضر شده. از سراسر کشور و از اکثر دانشگاه‌ها در این مسابقه شرکت‌کننده هست.