این روزها در آمریکا پخش یک فیلم هالیوودی دستمایه جدیدی برای رویارویی دو حزب دمکرات و جمهوریخواه و بحث‌های رسانه‌ها درباره فعالیت سیا و جنگ با ترور و القاعده شده ‌است. این فیلم «30دقیقه بامداد» نام دارد و به عملیات ردگیری و کشتن اسامه‌بن‌لادن می‌پردازد.


جمهوریخواهان، دولت اوباما و سازمان سیا را متهم کرده‌اند که به سازندگان فیلم اجازه دسترسی به اسناد محرمانه را داده‌اند. این ادعاها در زمان انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر در آمریکا بسیار شایع بود اما دولت اوباما، سیا و سازندگان فیلم همگی این اتهام را رد می‌کنند.

قسمتی طولانی از فیلم به شکنجه و اعتراف‌گیری برای یافتن اطلاعاتی درباره بن‌لادن می‌پردازد. شاید این جنجال‌برانگیز‌ترین بخش از این فیلم باشد. گلن گرینوالد که در زمینه امور سیاسی به روزنامه‌نگاری و تالیف مشغول است موضع فیلم را در حمایت از شکنجه می‌داند. او می‌گوید که فیلم بازتاب‌دهنده نظرات طرفداران شکنجه در سازمان سیا است که آن را کاری کثیف اما لازم برای حفاظت از آمریکا می‌دانند. جورج‌میشل که به‌کار نویسندگی می‌پردازد معتقد است که بیننده در پایان فیلم نقش شکنجه را در کشف و کشتن بن‌لادن کلیدی می‌یابد. سناتور دیانا فینستین، رئیس کمیته اطلاعات سنا و سناتور کارل لوین، رئیس کمیته نظامی سنا، معتقدند این ادعا که اطلاعات به‌دست آمده در اثر شکنجه مهم بوده‌اند بی‌اساس است. پیتر برگن، کارشناس مسائل امنیت ملی که نسخه پیش از نمایش عمومی این فیلم را به‌عنوان مشاور دیده است به سازندگان گفته است که صحنه‌های شکنجه در فیلم اغراق‌‌آمیز هستند. مارک بول، فیلمنامه‌نویس فیلم هم پس از آن گفت که از شدت این صحنه‌های آزاردهنده در نسخه نهایی فیلم، کاسته است. او اتهامات وارده به فیلم مبنی بر طرفداری از شکنجه را نامعقول می‌داند و می‌گوید: این برداشت که فیلم، شکنجه را باعث کشف محل بن‌لادن معرفی می‌کند نادرست است. کاترین بیگلو، کارگردان فیلم هم ی‌گوید: ‌ای کاش شکنجه بخشی از تاریخ نبود اما اینگونه است.

شکنجه‌های مخفیانه در آمریکا

موریس دیویس 54ساله یکی از منتقدان این فیلم است. او از سپتامبر 2005 تا اکتبر 2007 دادستان‌کل در گوانتانامو بوده است. او مخالف شکنجه بود و به تیم حقوقی‌ و دادگاه اجازه نمی‌داد به شهادت‌هایی که از طریق شکنجه به‌دست آمده بود استناد کنند. دیویس در اعتراض به روش‌های مشکوک که مورد استفاده دادگاه‌های نظامی گوانتانامو برای شکنجه قرار می‌گرفت، سرانجام استعفا کرد. او هم‌اکنون در دانشکده حقوق دانشگاه هاروارد در واشنگتن به تدریس مشغول است. فیلم 30دقیقه بامداد از چهارشنبه، 19دسامبر در سینماهای ممتاز آمریکا به نمایش در آمده است. اما ممکن است این فیلم شکنجه را درنظر مردم آمریکا وسیله‌ای کارآمد جلوه دهد. دیویس می‌گوید: هم‌اکنون زمان آن رسیده است که نحوه اعتراف زندانیان گوانتانامو و گزارش جدید کنگره درخصوص روش‌های بازجویی دوران بوش علنی شود.

باراک اوباما، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در آوریل 2009یعنی کمتر از سه‌ماه پس از آغاز زمامداری‌اش به وزارت دادگستری دستور داد چهار سند شکنجه دوران بوش را منتشر کند. هدف این فرمان قانونمندسازی دسترسی به روش‌های بازجویی فنی بود. در بازجویی از زندانیان گوانتانامو، از القای خفگی استفاده می‌شد. سندهای افشاشده اذعان می‌کنند که با این روش فرد گمان می‌کند در شرف مرگی زودهنگام بر اثر خفگی در آب قرار دارد. اگر اینگونه اسناد همچنان محرمانه بمانند حقایقی که مدت‌هاست میان مردم رسوخ کرده کتمان شده و زمینه توصیف نادرست گذشته فراهم می‌شود. حفظ این شرایط همچنین به نگرش‌های نادرست و تحریک‌‌آمیز درخصوص اقدامات آمریکا دامن خواهد زد.

هم‌اکنون مجموعه‌ای از وقایع، توجه‌ها را به شکنجه‌های مظنونان حادثه 11سپتامبر 2001جلب کرده است؛ یک محاکمه، یک گزارش کنگره و یک فیلم. آیا این موارد به توصیفی دقیق از دهه گذشته خواهد انجامید یا فقط به گمان‌ها و تفسیرهای نادرست دامن خواهد زد؟ گذر زمان همه‌‌چیز را روشن خواهد کرد.

سرهنگ جیمز پل، قاضی دادگاه نظامی خالد شیخ‌محمد و چهار متهم دیگر حملات 11سپتامبر 2001، در شش دسامبر 2012 دستور داد تمام حرف‌های متهمان در دادگاه در مورد آنچه هنگام بازداشت بر سرشان آمده محرمانه بماند و برای عموم افشا نشود. جالب است بدانید که شعار دادگاه‌های نظامی «انصاف، شفافیت و عدالت» است.

سرهنگ پل ادعا می‌کند که دستیابی عموم مردم به نحوه برخورد با مظنونان منابع و روش‌های مورد استفاده آمریکا در مبارزه با تروریسم افشا و امنیت ملی را تهدید خواهد کرد. ادعای او به دو دلیل اشتباه است؛ اول اینکه شرح روش‌های به‌کار رفته برای اعتراف‌گیری از خالد شیخ محمد در اسناد شکنجه‌ای که در آوریل 2009 منتشر شد، آمده است.

دوم اینکه اوباما در دومین روز از ریاست‌جمهوری خود طی فرمانی به کارگیری روش‌های بازجویی مغایر با کنوانسیون ژنو و دیگر تعهدات و قوانین آمریکا را ممنوع اعلام کرد. چگونه ممکن است بحث در مورد روش‌های بازجویی که آمریکا تقریبا چهار سال پیش آنها را ممنوع کرده اسرار دفاع در برابر تروریسم را برملا کند و امنیت ملی آمریکا را در آینده با خطر مواجه سازد؟

اوباما در دسامبر 2009فرمانی را با عنوان اطلاعات محرمانه امنیت ملی صادر کرد. براساس این فرمان نمی‌توان برای پنهان‌سازی تخلف از قانون و همچنین جلوگیری از رسوایی شخص یا سازمانی، اطلاعات را محرمانه اعلام کرد.

خالد شیخ محمد و دیگر مظنونان مهم، بیش از شش سال پیش از برنامه بازجویی سیا خارج شده و به وزارت دفاع تحویل داده شدند. آنچه بیش از شش سال پیش طی به کارگیری روش‌های بازجویی بر سر آنها آمده، آن هم روش‌هایی که چهار سال است ممنوع شده، امنیت ملی ایالات متحده را تهدید نخواهد کرد. البته افشای این موارد ممکن است تخلف از قوانین را برملا کرده و آبروی آمریکا را بر باد دهد؛ آن هم کشوری که داعیه رهبری دنیا را دارد و خود را الگویی برای جهانیان می‌داند.

شرح شکنجه‌های سیا

چندی پیش، کمیته اطلاعات سنا گزارشی انتقادی را درخصوص برنامه بازداشت پنهانی و بازجویی فنی سیا در دوران بوش مورد تایید قرار داد. این گزارش حاصل تحقیقی سه ساله و دارای 6000صفحه است و از نحوه برخورد با هر زندانی شرحی اختصاصی ارائه می‌کند؛ البته این گزارش هم محرمانه ماند.

سناتور جان مک‌کین که هنگام جنگ ویتنام در ویتنام شمالی اسیر و شکنجه شده می‌گوید: این گزارش آنچه را که همواره به آن باور و اصرار داشته‌ام تایید می‌کند؛ اینکه رفتار خشونت‌آمیز، غیرانسانی و توهین‌آمیز با زندانیان نه‌تنها به لحاظ اصولی اشتباه و لکه ننگی بر وجدان کشورمان است بلکه برای جمع‌آوری اطلاعات هم ناکارآمد و بی‌اعتبار است. مک‌کین معتقد است که گزارش کنگره باید علنی شده و در اختیار مردم قرار گیرد. او می‌گوید که با این گزارش می‌توان یک‌بار برای همیشه موضوع را شفاف و از گمانه‌زنی‌های بیهوده جلوگیری کرد.

فیلم جدید کاترین بیگلو به روند کشف مخفیگاه بن‌لادن و مرگ او به‌دست نیروهای ویژه آمریکا می‌پردازد. بخشی طولانی از فیلم به شکنجه زندانیان اختصاص پیدا کرده و به بیننده القا می‌کند که اطلاعات به‌دست آمده از این طریق به کشف محل بن‌لادن انجامیده است.

صحنه‌های من‌درآوردی شکنجه باعث انحراف افکار عمومی در موضوعی حساس می‌شود. این فیلم به اشتباه نشان می‌دهد که نیروهای سیا بدون دلیل به خشونت مبادرت می‌ورزند و اینکه شکنجه راهی سریع و کارآمد برای دستیابی به اطلاعات ارزشمند است. اگرچه کارشناسان می‌گویند که 30دقیقه بامداد فقط یک فیلم است اما میلیون‌ها بیننده آن را منطبق بر واقعیت می‌دانند.

باراک اوباما و جان مک‌کین هر دو معتقدند که نحوه برخورد با زندانیان گوانتانامو باید برای مردم افشا شده تا از توصیفات نادرست جلوگیری و موضوع شفاف شود. اما هم‌اکنون تنها اطلاعاتی که در اختیار مردم قرار می‌گیرد توصیفات نادرست از شکنجه در یک فیلم هالیوودی است.

اشپیگل
ترجمه: احسان شریف روحانی