علی اکبر صالحی که در چارچوب سفر دوره‌ای خود به مصر روز پنجشنبه وارد قاهره، پایتخت مصر شده بود، در مدت اقامت دو روزه خود در این کشور مذاکرات فشرده‌ای را با چندین مقام مصری و غیرمصری داشت که موضوع بحران سوریه محور تمام این مذاکرات بود. در یکی از مهم‌ترین دیدارهای وزیر امور خارجه کشورمان در قاهره وی به دیدار محمد مرسی، رئیس‌جمهور مصر که حالا دیگر استفاده از واژه «جدید» برای او نیز چندان مناسب به‌نظر نمی‌رسد، رفت و در کاخ ریاست‌جمهوری مصر با وی ملاقات کرد. در جریان این ملاقات صالحی با تأکید بر این موضوع که حل مسئله سوریه تنها از طریق گفت‌وگو ممکن است و در غیراین‌صورت کل منطقه تحت‌تأثیرات منفی آن قرار خواهد گرفت، گروه تماس چهارجانبه را مکانیسم مناسبی برای کمک به حل این مسئله خواند و ابراز امیدواری کرد که در این چارچوب اقدامات سازنده‌ای انجام شود. پیشنهاد تشکیل گروه تماس را نخستین‌بار خود محمد مرسی شهریور‌ماه سال‌جاری در اجلاس کشورهای عضو سازمان تعاون اسلامی (کنفرانس اسلامی سابق) در مکه مطرح کرده بود؛ پیشنهادی که البته خیلی زود با استقبال ترکیه، عربستان و ایران به‌عنوان چهار کشور عضو گروه تماس مواجه شد و نخستین اجلاس آن هم چندی پس از اجلاس مکه و در سطح معاونین وزیران امور خارجه در قاهره مصر برگزار شد. صالحی در این دیدار همچنین از طرف محمود احمدی‌نژاد از محمد مرسی برای سفر به ایران دعوت کرد که رئیس‌جمهور مصر در پاسخ ضمن پذیرش این دعوت، متقابلا از محمود احمدی‌نژاد برای سفر به قاهره دعوت به عمل آورد. مرسی با بیان اینکه «ما و ایران یک روح در دو جسم هستیم» در ارتباط با سوریه تصریح کرد: ما به‌عنوان کشورهای اسلامی باید برای توقف خشونت در سوریه تلاش کنیم. مرسی همچنین تأکید کرد: ما قویاً مخالف دخالت نظامی در سوریه هستیم.
دیدار با اخضر ابراهیمی
صالحی همچنین در دیداری جداگانه با اخضر ابراهیمی، نماینده سازمان ملل در امور سوریه ملاقات کرد. در این ملاقات که در هتل محل اقامت صالحی در قاهره صورت گرفت، وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به شرایط سخت و حساس در سوریه و ضرورت به‌کارگیری اهتمام و تلاش‌های مستمر و فراوان برای حل این مشکل، از تلاش‌های اخضر ابراهیمی تقدیر کرد و آمادگی جمهوری اسلامی ایران را برای همکاری و کمک به حل و فصل این مشکل اعلام داشت. وی با اشاره به مواضع روشن کشورمان نسبت به این مسئله از ابتدای این بحران، راه‌حل سوری - سوری بدون دخالت خارجی و توقف خشونت و انجام گفت‌وگوی ملی را تنها راه برون رفت از این مشکل توصیف کرد.
اخضر ابراهیمی نیز با تقدیر از طرح جمهوری اسلامی ایران برای حل بحران سوریه، تصریح کرد که کشور شما در منطقه مهم است و از جایگاه و نفوذ جمهوری اسلامی ایران در منطقه می‌توان در راستای مصلحت منطقه استفاده کرد. وی تأکید کرد که همه تلاش‌ها و طرح‌ها باید در جهت مصلحت مردم و کشور سوریه باشد. طرفین همچنین در این دیدار بر ضرورت و اهمیت استمرار رایزنی‌های فیمابین تأکید کردند.
وزیر امور خارجه در چارچوب این سفر دو روزه همچنین دیدارهای جداگانه‌ای با عمرو کامل همتای مصری خود، نبیل العربی دبیرکل اتحادیه عرب و نیز شیخ الازهر داشت که موضوع بحران سوریه، مسائل جهان عرب به‌ویژه موضوع فلسطین و نیز وحدت جهان اسلام مهم‌ترین محور‌های این دیدار‌ها را تشکیل می‌داد.
جزئیات آزادی 48 گروگان ایرانی از زبان وزیر امور خارجه
علی اکبر صالحی که اواخر هفته گذشته در چارچوب سفر دوره‌ای خود به آفریقا، به مصر سفر کرده بود، در بازگشت به تهران در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری جزئیات جدیدی را از سفر دوروزه خود به قاهره و نیز آزادی 48زائر ایرانی ارائه داد.
- آقای صالحی در ملاقات شما با آقای اخضر ابراهیمی چه گذشت؟
خب ما یک طرح شش ماده‌ای درباره سوریه داشتیم و آن را اعلام کرده بودیم، آقای بشار اسد هم اخیرا طرح جدیدی را ارائه کردند. خود آقای اخضر ابراهیمی هم نظراتی داشتند و گفتند که قرار است به‌زودی در ژنو مذاکراتی با نمایندگان آمریکا و روسیه داشته باشند که اخبار این جلسه هم منتشر شد و شما در جریان آن هستید. در این دیدار تأکید بر این بود که بحران سوریه راه‌حل نظامی و جنگی ندارد و باید کشتار داخلی متوقف شود و معارضین و دولت با هم بنشینند و خود مردم سوریه راه‌حلی برای خروج از این بحران پیدا کنند و بهترین راه‌حل هم این است که هرچه زودتر این کشتار متوقف شود که خوشبختانه خروجی نشست ژنو هم همین بود.
- آیا برنامه‌ای برای پیگیری نشست‌های گروه چهار‌جانبه‌وجود دارد؟
ما در دیدار با مقامات مصری پیشنهاد دادیم که با توجه به نشست گروه D8که‌ماه گذشته در پاکستان و با حضور سران هشت کشور اسلامی برگزار شد، سه کشور اندونزی، مالزی و پاکستان هم که اعلام علاقه‌مندی کردند به گروه چهارجانبه اضافه شوند. پیش‌تر هم به اعتبار همین اعلام علاقه‌مندی نشستی با حضور کشورهای ایران، ترکیه، مصر، اندونزی وپاکستان در سطح سران و وزرای خارجه در پاکستان برگزار شده بود. لذا ایران به مصر پیشنهاد کرد تا مقدمات تشکیل جلساتی در سطح کارشناسان میان این مجموعه از کشور‌ها را به عمل آورد تا پس از حصول نتیجه مطلوب، سطح جلسات را به سطح وزرا ارتقا داده و پس از آن و با اضافه شدن چین و روسیه و آقای اخضر ابراهیمی بتوان به یک جمع‌بندی جامع و مورد‌پسند جامعه بین‌المللی دست یافت.
- و پاسخ مصر چه بود؟
هنوز پاسخی به این پیشنهاد داده نشده اما قول دادند که به‌زودی نظر خودشان را در این رابطه مطرح کنند.
- نظر اخضر ابراهیمی و مرسی درخصوص طرح بشار اسد چه بود؟
بالاخره تا الان هیچ طرحی وجود نداشته که همه روی آن اجماع داشته باشند و به همین‌خاطر است که ما پیشنهاد دادیم دامنه مشارکت کشورهای تأثیرگذار را بیشتر کنیم تا طرحی که خروجی این گروه خواهد بود جامع‌تر باشد و بتواند نماینده جمع بیشتری از کشورهای نقش‌آفرین در موضوع سوریه باشد تا توافق بر سر آن آسان‌تر صورت بگیرد.
- آزادی 48زائر ایرانی چگونه صورت گرفت؟
در ماجرای 48زائر ایرانی وزارت امور خارجه از همان لحظه‌ای که این اتفاق ناگوار رخ داد مشغول به‌کار شد و از طریق رسانه‌ها اطلاع‌رسانی دقیقی صورت گرفت. اما به هر حال کار به یک جای خطرناکی رسید که ما در آن موقع با نخست‌وزیر قطر تماس گرفتیم و ایشان پیامی را از طریق شبکه الجزیره به گروگانگیرها منتقل کردند و پس از آن با یک گروه ان‌جی‌او در ترکیه و همچنین با خود دولت ترکیه تماس‌هایی داشتیم که البته بخش عمده‌ای از این تلاش‌ها قابل انتشار نیست اما خوشبختانه این رایزنی‌ها در نهایت نتیجه داد و در اینجا جا دارد از نقش مؤثر قطر و ترکیه، اعم از دولت ترکیه و گروه‌های ان‌جی‌او این کشور و خود دولت سوریه تشکر داشته باشیم که بنده بعد از آزادی با هرسه کشور تماس گرفتم و تشکرات لازم را انجام دادم. اما اینکه برخی موضوعات حاشیه‌ای مطرح می‌شود مانند اینکه اینها با چهار خلبان معاوضه شدند که متأسفانه برخی رسانه‌های داخلی هم بلافاصله و بدون بررسی صحت آن، آنها را تیتر کردند، قطعا چنین چیزی نبوده‌است.
- گفته شد آقای مرسی از آقای احمدی‌نژاد برای سفر به مصر دعوت کردند؟
ایشان جهت شرکت در اجلاس سران کشورهای عضو تعاون اسلامی به قاهره دعوت شده‌اند. امیدوارم این سفر تا هفته های آینده انجام شود.