به گزارش ایسنا، برنامه تلویزیونی آسمان شب که از شبکه چهار سیما پخش شد با حضور دکتر ابراهیمی، رییس و دکتر رضا کلانتری‌نژاد، عضو هیات علمی پژوهشکده سامانه‌های فضانوردی سازمان فضایی و شهرام یزدان‌پناه، کارشناس فضایی و روزنامه نگار علمی به نمایش و تحلیل فیلمی حدودا یک ساعت و نیمه از کل مراحل ماموریت پرتاب کاوشگر پیشگام تا زمان بازیابی میمون فضانورد پرداخت.
کاوشگر پیشگام (کاوشگر 5) حامل میمونی سه ساله از نژاد رزئوس دوشنبه نهم بهمن ماه به ارتفاع 120 کیلومتری از زمین پرتاب شد.
اعلام خبر موفقیت ایران در پرتاب و بازیابی کاوشگر حامل موجود زنده بازتاب وسیعی در رسانه‌های جهان داشت.
به رغم اعلام و انتشار خبر پرتاب ماهواره در بعدازظهر دوشنبه، نخستین تصاویر ارسالی از مراحل پرتاب کاوشگر، همراه چند عکس از مراحل آماده‌سازی میمون فضانورد، ساعت‌ها بعد در اختیار خبرگزاریهای کشور که در زمان پرتاب کاوشگر حضورنداشتند، قرار گرفت.
تصاویر پرتاب کاوشگر «پیشگام» با موجود زنده به فضا
عصر چهارشنبه، سازمان فضایی نشست خبری ویژه‌ای را در خصوص این ماموریت برگزار کرد و طی آن میمون فضانورد را که اسم رسمی آن پیشگام بوده و در پروتکل‌های بیمارستانی و نگهداری، آفتاب نامیده می‌شود، در حضور نمایندگان رسانه‌های خبری به نمایش گذاشت.
پس از انتشار تصاویر گرفته شده از آفتاب در این نشست، که به وضوح با میمونی که در تصاویر منتشره در روز سه‌شنبه تفاوت داشت، شایعاتی در مورد جابه‌جایی میمون فضانورد و احتمال مرگ آن در جریان ماموریت در برخی رسانه‌های خارجی و فضای مجازی منتشر شد و طی روزهای بعد به برخی سایت‌های داخل هم کشیده شد.
به محض انتشار این شایعات، خبرنگار ایسنا در تماس با مسوولان سازمان فضایی ایران، علت تفاوت میمون به نمایش درآمده در تصاویر اولیه و میمون به نمایش درآمده نشست خبری را جویا شد که عنوان شد تصاویر پرتاب کاوشگر، تصاویر آرشیوی مراحل آماده‌سازی میمون‌ها در مانورهای تمرینی بوده که در اختیار رسانه‌ها قرار گرفته بود.
با ادامه یافتن شایعات و تاخیر سازمان فضایی در شفاف‌سازی و ارائه مستندات و نیز بسنده شدن اظهار نظرها به متهم کردن رسانه‌ها به استفاده از تصاویر آرشیوی، در نهایت نمایش تصاویر مستند و لحظه به لحظه از 16 دقیقه ماموریت فضایی و حدود یک ساعت انتظار میمون فضانورد در کپسول فضایی تا رسیدن تیم بازیابی و مراحل مختلف بازیابی که توسط دوربین‌های نصب شده در کپسول حامل میمون و دوربین‌های غیر حرفه‌یی تیم بازیابی ضبط شده در برنامه آسمان شب ، مهر پایانی بر تمامی شایعات و تردیدها زد.
دکتر کلانتری‌نژاد در برنامه آسمان شب با ترسیم شمایی از مراحل پرواز میمون فضانورد گفت: راکت کاوشگر تا ارتفاع 120 کیلومتری زمین صعود کرد ولی این راکت‌ها تا ارتفاع 800 کیلومتر هم در صورت استفاده از ساز و کار چند مرحله‌یی قابل پرتابند.
ابراهیمی نیز اضافه کرد: کاوشگر پیشگام قادر بود تا ارتفاع 150 کیلومتری زمین صعود کند ولی با وزنه‌هایی ارتفاع پرواز تا 120 کیلومتر محدود شد.
وی با بیان این که به دلیل تمهیدات اندیشیده شده، میمون پیشگام در طول ماموریت و حتی هنگام فرود با سرعت 8 متر درثانیه استرس و ضربه چندانی را متحمل نشده و هیچ گونه حالت غیر طبیعی در طول ماموریت بروز نداده است، درباره زمان بازیابی کپسول حاوی میمون فضانورد گفت: خوشبختانه در همان دقایق اول متوجه محل فرود شدیم و حدود یک ساعت طول کشید تا بالگرد حامل کارشناسان سازمان به محل محموله رسید.
ابراهیمی در پاسخ به سوالی درباره تفاوت میمون‌های به نمایش درآمده در تصاویر رسانه‌ها گفت: چیزی که معیار است فیلم پرتاب میمون است که نشان می‌دهد میمون فضانورد تمام فرآیند پرواز را به سلامت طی کرده است.
وی خاطرنشان کرد: میمون‌های متعددی در مانورهای تمرینی و مراحل آموزشی حضور داشته‌اند و حتی پای راکت هم سه میمون آورده شدند که نهایت یکی که سرحال‌تر و آماده‌تر بود داخل کپسول قرار گرفت.
ابراهیمی همچنین روز گذشته در جمع خبرنگاران بدون اشاره به منبع اصلی ارائه کننده عکس‌های آرشیوی به رسانه‌ها، چنین اظهار نظر کرد که رسانه ها بلافاصله پس از اعلام خبر پرتاب موفق پیشگام، تصاویری را از میمون های دیگر این پژوهشکده به عنوان گزارش تصویری از میمون پیشگام منتشر کرده‌اند.
ابراهیمی با اشاره به اینکه این پژوهشکده برای انجام مأموریت های خود میمون‌های زیادی را آموزش داده است، گفت: این میمون‌ها ممکن است در مراحل مختلف مانورها، عملیات و آموزش‌ها عکس‌های متفاوتی داشته باشند اما آنچه که قابل استناد است تصاویر میمونی است که در محفظه کپسول قرار دارد و از آن خارج می شود.
رییس پژوهشکده سامانه های فضانوردی درباره میمونی که تصویر آن در رسانه‌ها منتشر شده و پیشانی آسیب‌دیده دارد، خاطرنشان کرد: نام این میمون پانی است که یک میمون ماده است و عکس های آن در حین آموزش شتاب و لرزش گرفته شده است. پانی با کمی شیطنت خود را زخمی کرده بود که پس از آن نیز بهبود یافت؛ برخلاف ادعاها هیچ یک از میمون‌ها آموزش دیده پژوهشکده، خال گوشتی ندارند.
وی رسانه‌ها را متهم به عجله زیاد در انتشار عکس‌ها کرد و گفت: بعضی از این عکس‌ها پیش از آنکه گروه از محل پرتاب کاوشگر بازگردد و احتمالا به دلیل آنکه از نظر هنری عکس‌های بهتری بوده‌اند، منتشر شده است. این در حالیست که گروه تا آن لحظه هیچ عکسی از میمون فضانورد را آپلود نکرده بود.
ابراهیمی تأکید کرد: تصایر میمون فضانورد پیشگام کاملا روشن است و جای هیچ گونه بحثی ندارد؛ چنانچه میان میمونی که درون محفظه قرار دارد و از آن خارج می شود نه تفاوت رنگی هست و نه بریدگی وجود دارد.
حاشیه‌ها
ویژه برنامه آسمان شب که به پخش تصاویر بی‌نظیر از ماموریت تاریخی پیشگام اختصاص داشت از حدود ساعت 12 شب آغاز شد و تا حدود ساعت 1 بامداد ادامه داشت که زمان چندان مناسبی برای پخش چنین برنامه‌ای به نظر نمی‌رسد.
یزدان‌پناه در صحبت‌های خود به شدت از آنچه بی‌مبالاتی در انتشار تصاویر آرشیوی از میمون‌های فضانورد به جای تصاویر اصلی و کم کردن از شیرینی این موفقیت فضایی برای برنده شدن در رقابت خبررسانی خواند، انتقاد کرد حال آن که خبرگزاریهای کشور صرفا تصاویری را که از منبع واحدی در اختیار آنها قرار گرفته منتشر کرده‌اند و هیچ اطلاعی از آرشیوی بودن آنها نداشته‌اند. ضمن آن که باید پرسید چگونه ممکن است سه خبرگزاری، تصمیم به انتشار عکس‌های آرشیوی یکسان در یک زمان واحد گرفته باشند؟