دهمین جشنواره تئاتر دانشگاهی طی مراسمی در فضای باز تئاتر شهر فعالیت خود را آغاز کرد.
این جشنواره در طول 9 روز برپایی 33 نمایش را در بخش‌های مختلف به صحنه خواهد برد. در بخش نمایشنامه‌خوانی جشنواره نیز 22 نمایش ایرانی و خارجی روخوانی می‌شود. جنگ هزار ساله اثر فرناندو آرابال، از خاکستر به خاکستر نوشته هارولد پینتر، شازده کوچولو اثر آنتوان دوسنت اگزوپری و ننه دلاور اثر برتولت برشت از جمله این نمایشنامه‌هاست.
برگزاری چند کارگاه آموزشی، برپایی نمایشگاه عکس، پوستر و ماکت تئاتر، انتشار دو کتاب پژوهشی از دیگر فعالیت‌های این دوره از جشنواره است. نسرین قاسم‌زاده از کشور هلند، کارگاه آموزشی مشترک ایران و هلند و فرناندو آرابال نمایشنامه‌نویس فرانسوی نیز کارگاه نمایشنامه‌نویسی خلاق را برگزار می‌کند.
گذشته از تالار مولوی، خانه نمایش، خانه هنرمندان، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد میزبان نمایش‌های جشنواره خواهند بود. نمایش‌های خیابانی جشنواره غیر از بوستان‌ها و فرهنگسراها برای نخستین بار در فرودگاه مهرآباد نیز به اجرا در می‌آید.
در مراسم پایانی جشنواره که در سالن اصلی تئاتر شهر برگزار می‌شود بهترین‌های جشنواره انتخاب و 10 اثر برگزیده بخش مسابقه نمایشنامه‌نویسی معرفی خواهند شد. بهترین‌های این بخش جایزه ویژه «اکبر رادی» را دریافت خواهند کرد.دکتر محمود عزیزی، دکتر تاجبخش فناییان و دکتر سعید کشن فلاح اساتیدی هستند که بازبینی و داوری بخشی از آثار جشنواره را برعهده دارند.
با عباس اقسامی دبیر دهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی درباره ویژگی‌های این جشنواره به گفت‌وگو پرداختیم.
- تئاتر دانشگاهی چه تعریفی دارد و تفاوت آن با تئاتر دانشجویی از یک سو و دیگر تئاترهای مرسوم رایج چیست؟
تئاتر دانشگاهی به لحاظ واژه، ترجمهUniversity Theatre شامل تمامی فعالیت‌های نمایشی حوزه دانشگاه می‌شود و به قولی تمامی فعالیت‌های تئاتری که در حوزه دانشگاه و به واسطه استادان، دانشجویان و کارشناسان انجام می‌شود را شامل می‌شود.
به نوعی تئاتر دانشگاهی حوزه‌ای کلان را در برمی‌گیرد که تئاتر دانشجویی زیرمجموعه آن محسوب می‌شود. لذا در وهله اول تعریف تئاتر دانشگاهی جغرافیا را شامل می‌شود و هرگونه فعالیتی که در فضای آکادمیک و با پشتوانه علمی و تخصصی و توسط استادان و دانشجویان و تعامل این دو انجام می‌شود، در حوزه تئاتر دانشگاهی جای می‌گیرد.
- تئاتر دانشگاهی تئاتری جسور، پرشور و پویاست اما در طول این سالها و برگزاری 9 جشنواره، تئاتر دانشگاهی هر سال کم‌رنگ‌تر و منفعل‌تر از قبل به صحنه آمده است. دلیل این ایستایی یا انفعال را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سالهاست که تئاتر با افول روبه‌رو شده، اما تئاتر دانشگاهی در چند سال اخیر دست به گرته‌برداری از تئاتر رایج زده در صورتی که این تئاتر رایج و مرسوم است که باید از تئاتر دانشگاهی تغذیه کند و تئاتر دانشگاهی است که باید به تئاتر خوراک فکری و تکمیلی دهد. اما وقتی رابطه نسبت عکس می‌یابد، هر دو دچار افت می‌شوند و خود به خود تئاتر دانشجویی نیز مانندتئاتر رایج به انفعال می‌رسد.
اما حرکتی در تئاتر دانشجویی اخیراً شروع شده که بسیار امیدوارکننده است و تمام این مناسبات به هم ریخته، چرا که دوباره تئاتر دانشجویی هویت خود را یافته و حرکتی روبه رشد یافته است.
- در کشورهای دیگر تئاتر دانشگاهی یکی از عوامل نوآوری در عرصه نمایش است، اما در ایران این جایگاه را از دست داده و به تقلید از تئاتر حرفه‌ای پرداخته. این مشکل به نظر شما از کجا ریشه می‌گیرد؟
دلایل بسیار زیاد و متفاوت‌اند. این مشکل ریشه در روند اجتماعی کشور، روند آموزشی، پژوهشی و فکری جامعه دارد. وقتی اندیشه از تئاتر خصوصاً تئاتر دانشگاهی حذف شود، خودبه‌خود این جریان عظیم نابود می‌شود و اما این تفکر نیاز به آموزش، پژوهش و نوشدن دارد، اما در بستر اجتماعی مناسب و در صورتی که همه این شرایط فراهم باشد، تئاتر دانشگاهی نیز به کمال می‌رسد.
- جشنواره سال گذشته به خصوص در مراسم پایانی با اعتراضاتی از سوی دانشجویان همراه شد. جشنواره امسال با چه ویژگی‌هایی برگزار می‌شود و چه تفاوتی با دوره‌های پیشین دارد؟
رویکرد آموزشی- پژوهشی در جشنواره نهایی و فعالیت‌های جنبی دبیرخانه تفاوت بارز این جشنواره است. اعزام کارشناس به مناطق جهت آموزش و اصلاح آثار شهرستان تا برگزاری اولین سمینار تئاتر دانشگاهی، برگزاری کارگاه‌های کاملاً تخصصی در ایام جشنواره و معرفی شیوه‌های جدید در تئاتر روز دنیا ویژگی‌های جشنواره دهم محسوب می‌شود.
در جشنواره امسال 17 نمایش صحنه‌ای و 9 نمایش خیابانی حضور دارند. در بخش بین‌الملل نیز کارگروهی ایران و هلند بر صحنه می‌آید. دو گروه از مکزیک و آلمان و «فرناندو آرابال» از دیگر میهمانان خارجی جشنواره‌اند.
البته گروه‌های بیشتری قرار بود در جشنواره شرکت کنند اما به دلیل کمبود بودجه و بالا بودن هزینه گروه‌های خارجی و مناسب نبودن برخی نمایش‌ها با موازین فرهنگی ما، بسیاری از آنها نتوانستند در جشنواره تئاتر دانشگاهی امسال شرکت کنند.گذشته از کمبود امکانات، آموزش و پژوهش از مشکلات اصلی تئاتر دانشگاهی است.
- جشنواره در حل این مشکلات چه نقشی برعهده دارد؟
تئاتر دانشگاهی علاوه بر آموزش به پژوهش نیز نیاز دارد؛ پژوهش‌های کاملاً علمی و تخصصی. یکی از مشکلات این است که به تئاتر به عنوان یک علم نگاه نمی‌شود در صورتی که تئاتر نیز مانند فیزیک، شیمی و ... علمی است کاملاً تخصصی و نیاز به برخورد فنی دارد. از طرفی مسئله حمایت نیز مهم است.
تئاتر دانشگاهی نیاز به حمایت کلیه ارگان‌های فرهنگی دارد و بیشتر از همه حمایت مالی را می‌طلبد. تئاتر دانشگاهی نیازمند امکانات اجرایی است و نیاز به بستری دارد تا دانشجویان بتوانند آثار خود را عرضه کنند.
- سال پیش جشنواره تئاتر دانشگاهی از سوی تماشاگران چندان مورد استقبال قرار نگرفت. فروش بلیت و بهای بالا یکی از دلایل این امر بود. در جشنواره امسال برای جذب بیشتر مخاطب چه تمهیدی اندیشیده‌اید؟
امیدواریم طبق برنامه‌‌ریزی‌هایی که از طرف دبیرخانه انجام شده و تخفیفی که برای دانشجویان در نظر گرفته شده از طرفی و رشد کیفی آثار از طرفی دیگر و اطلاع‌رسانی انجام شده، بتوانیم با سطح وسیع و گسترده‌ای از مخاطبین روبه‌رو باشیم تا بتوانیم هر چه بیشتر در جهت ایجاد ارتباط بین این جریان عظیم فرهنگی دانشجویی و مخاطبین موفق باشیم.