در کشورما میزان تصادفات رانندگی و آسیب‌های جسمی، زیاد و خبرهایی از این دست بسیار خوشحال‌کننده و امید‌بخش است. هر چند پزشک این بیمار از تحقق آرزوی پیوند اعضای پیچیده‌تری مثل صورت بیشتر خوشحال می‌شود. در جراحی پیوند دست از بیمار مرگ مغزی شده دکتر کلانتر، دکتر فیروزی، دکتر آراسته و دکتر یاوری برای رسیدن به این آرزو قدم بزرگی برداشتند. در ادامه گفت‌وگوی همشهری با دکتر فرهاد فیروزی،فوق تخصص جراحی پلاستیک و پیوند اعضا را می‌خوانید.
دکتر فرهاد فیروزی، فوق‌تخصص جراحی پلاستیک درباره جراحی پیوند دست به همشهری گفت: عمل پیوند اعضایی مانند قلب و کلیه به‌دلیل اینکه تک‌بافتی هستند کار سختی نیست ولی در پیوند دست،بافت پوست، استخوان، عضله و تاندون‌ها که اساسا با هم متفاوتند، با دست بیمار جدید پیوند می‌خورد و این، عمل جراحی را پیچیده‌تر می‌کند. پیوند دست از خود بیمار در سال‌های قبل انجام شده است به‌طوری که می‌توان گفت ایران یکی از کشور‌هایی است که بالاترین آمار پیوند دست و انگشت را دارد. این پیوند‌ها جزو دسته‌ای از جراحی‌های پلاستیک محسوب می‌شوند که به آن جراحی میکروسکوپی می‌گویند. برای اینگونه پیوند‌ها بزرگ‌نمایی عروق باید بسیار زیاد باشد. دست نباید بلرزد و با میکروسکوپ‌های بسیار دقیق، نخ‌های بسیار ظریف استفاده شود. در این کار اساتید بسیار خوبی داریم ، به‌طور مثال چند سال پیش دکتر گوشه بالاترین نشان علمی را از دولت فرانسه دریافت کرد. ما شاگرد‌های این افراد هستیم.
وی که حدود 350دست، انگشت دست و پا را پیوند زده است درباره سختی پیوند انگشت گفت: پیوند انگشت به‌دلیل ظرافت آن، به‌مراتب سخت‌تر از پیوند دست است. جراحی پیوند دست در سال گذشته، نخستین موردی بود که دست از فرد مرگ مغزی شده به فردی که نیاز داشت پیوند زده شد. در مواردی که دست خود فرد بیمار پیوند زده می‌شود دیگر نیازی به داروهای تضعیف‌کننده ایمنی نیست ولی در پیوند از بیمار مرگ‌مغزی شده امکان دارد که بافت‌های مختلف دست از پوست ، استخوان و... با فرد اهدا‌کننده تجانس نداشته باشد بنابراین از داروهای تضعیف‌کننده ایمنی استفاده می‌شود. این داروها مانع از پس زدن دست اهدایی می‌شوند ولی در عوض بیمار را مستعد بیماری‌های عفونی و برخی سرطان‌ها می‌کند.
وی با اشاره به اینکه کسانی که عضو اهدا می‌کنند، انسان‌های بزرگی هستند گفت: این افراد روحیه ایثار بالایی دارند و باید در جایگاه آنها قرار گرفت تا احساس آنها را درک کرد. زمانی که ما طرح پیوند اعضای بیرونی بدن را شروع کردیم این کار مجوز شرعی نداشت ولی با استفتائی که در سال 85گرفتیم مراحل کار تحقیقاتی را در بخش دولتی شروع کردیم تا پا به پای پیشرفت‌های این حوزه در دنیا جلو برویم.
وی افزود: پس از استفتا رهبر معظم انقلاب، در زمان وزارت دکتر لنکرانی 200میلیون تومان برای گسترش این تحقیقات و خرید تجهیزات بودجه تعیین شد. دکتر کلانتر رئیس بیمارستان 15خرداد بخشی از بیمارستان را برای چنین جراحی‌هایی تجهیز کرد. از آن سال به بعد بیمارهایی را که نیاز به پیوند دست داشتند و مبتلا به بیماری عفونی خاصی مثل سل یا سرطان نبودند در لیست انتظار ثبت‌نام کردیم تا درصورت وجود گزینه مناسب عمل پیوند روی آنها صورت بگیرد. در آن سال حدود 70-80 نفر ثبت‌نام کردند یکی از آن بیمار‌ها کسی بود که در سال 84دستش از مچ قطع شده بود.
وی با اشاره به اینکه تا مدت‌ها دستی برای اهدا وجود نداشت گفت: تکنیک پیوند دست از خود بیمار یا از بیمار مرگ مغزی یکسان است ولی تیم برای این کار باید آماده می‌شد. حدود یک‌سال روی اجسادی که در پزشکی قانونی وجود داشت با اجازه مراجع ذیصلاح کار کردم. کار جراحی مثل ساختن ساختمان برای معمار است. ساختن یک اتاق یا یک برج با یک تکنیک ساخته می‌شود. بنابراین تکنیک کار کردن روی عروق با میکروسکوپ یکسان است اما اینکه نقشه این کار چطور پیش برود به لطف همکاری پزشکی قانونی امکان پذیر شد. دکتر فرهاد فیروزی تأکید کرد: برای من این عمل مقدمه‌ای برای پیوند‌های پیچیده صورت است. بیمار می‌تواند با یک دست زندگی کند ولی بدون صورت نه مرده است و نه زنده. بسیاری از بیماران، به‌دلیل تصادف، سرطان، اسید‌پاشی یا سوختگی صورت خود را از دست می‌دهند، این جراحی برای آنها شروع یک زندگی تازه است. وی درباره روز جراحی گفت: عصر یک روز زمستانی آقای نجفی صندوقدار بیمارستانی که من در آن کار می‌کنم با من تماس گرفت و گفت یک مورد آماده برای پیوند وجود دارد. این فرد لیسانس روانشناسی دارد و توانسته بود رضایت خانواده بیمار را برای این عمل خیر جلب کند. بلافاصله تیم پیوند به همراه من به‌عنوان جراح و عضو گروه پیوند و دستیار من برای انجام این عمل آماده شدند. دکتر کلانتری رئیس تیم پیوند در بیمارستان بود. دکتر آراسته فوق‌تخصص جراحی دست، دست بیمار متوفی را در بیمارستان مسیح دانشوری فراوری کرد و به بیمارستان 15خرداد آورد. دکتر یاوری معاون درمان دانشگاه شهید بهشتی که فلوشیب جراحی دست است هم در این جراحی همراه ما بود.
دکتر فیروزی با اشاره به اینکه بیمارستان 15خرداد، بیمارستان تک‌تخصصی است به کمک‌های بیمارستان لاله اشاره کرد و گفت: از آنجا که این بیمارستان تجهیزات کافی برای جراحی نداشت، با همکاری بیمارستان لاله حدود 400میلیون تومان تجهیزات ارتوپدی، برای پیوند استخوان بدون چشم‌داشتی در اختیار من قرار گرفت. در این جراحی استخوان، دست را سر جای خود قرار می‌دهد، تاندون‌ها برای حرکت دست، اعصاب برای ایجاد حس و عروق برای جریان خون ضروری هستند. وقتی جراحی انجام شد جریان خون در عروق برقرار شد که نشان‌دهنده زنده بودن دست اهدایی و موفقیت اولیه در پیوند است. اعصاب پس از عمل در بهترین شرایط روزی نیم تا یک میلی‌متر رشد می‌کنند تا این دست پیوندی اعصابش رشد کند، به‌طور متوسط شش ماه زمان نیاز دارد. تاندون‌ها به‌دلیل اتصال به ساعد بیمار حرکت می‌کند و ربطی به گرفتن پیوند ندارد. جریان خون است که نشان می‌دهد دست زنده است یا نه.
فوق‌تخصص جراحی پلاستیک با اشاره به اینکه جراحی پیوند دست جراحی مرسومی در دنیا نیست و تعداد محدودی انجام شده است گفت: بیشترین زمانی که پزشکان توانسته‌اند دست را در بدن بیمار نگه دارند 6ماه بوده است. وی در پایان گفت: پیشرفت ایران در جراحی پیوند دست می‌تواند برای صنعت توریسم سلامت بسیار مفید و مؤثر باشد ضمن اینکه موفقیت‌هایی از این دست می‌تواند عامل جلب سایر پزشکان جراح پلاستیک به این حوزه باشد. امیدوارم جراحان پلاستیک بیشتر در این حوزه وارد شوند و مشکلات واقعی مردم را که ناشی از تصادفات، سوختگی‌ها و... است حل کنند.