یک‌روز پس از آنکه نخستین گروه گردشگران ایرانی که با گذشت سه دهه از قطع روابط دو کشور به مصر رفته بودند عازم تهران شدند، وزارت دادگستری مصر اعلام کرد که سفر گردشگران ایرانی به مصر تا اواخر خردادماه متوقف شده است.رسانه‌ها گفته‌اند که دلیل این تصمیم وزارت دادگستری مصر اعتراض به سفر ایرانی‌ها به مصر از سوی گروه‌های تندرو بوده است که حتی به حمله به دفتر حافظ منافع ایران در قاهره نیز کشیده است.
این گزارش اما به چرایی این رفتار مصر نمی‌پردازد بلکه در پی پاسخ به این سؤال است که چرا براساس تفاهمنامه گردشگری که میان کانون جهانگردی و اتومبیلرانی کشور و آنطور که رئیس آن کانون می‌گوید با بخش خصوصی مصر، یک گردشگر ایرانی باید برای سفر به مصر هزینه‌ای بیش از آنچه یک گردشگر علاقه‌مند به سفر به مصر از هر کشور دیگری می‌بایست هزینه کند بپردازد. حتی این سؤال نیز مطرح شده است که چرا تفاهمنامه ایران و مصر به‌گونه‌ای بسته شده است که یک گردشگر ایرانی باید نزدیک به دو برابر بیشتر از یک گردشگر دیگر در خارج از ایران برای یک هفته اقامت و گردش در مصر هزینه کند؟
این گزارش پس از آن منتشر می‌شود که برخی فعالان صنعت گردشگری و مالکان شرکت‌های خصوصی حوزه گردشگری و آژانس‌های گردشگری در تماس با روزنامه همشهری از انحصارطلبی دولت در موضوع روابط گردشگری با مصر انتقاد کردند و حتی به گفته برخی از آنها تفاهمنامه گردشگری میان ایران و مصر به‌دلیل نرخ گران پیشنهاد شده برای پکیج‌های گردشگری از مقصد ایران به مصر، عهدنامه ترکمانچایی است در حوزه گردشگری که از سوی کانون جهانگردی و اتومبیلرانی کشور به امضا رسیده است.
سؤال از تور گردشگری مصر
آیا نخستین پرواز 40گردشگر ایرانی به مصر با گذشت بیش از 30 سال از قطع روابط سیاسی میان ایران و مصر که با امضای تفاهمنامه گردشگری تهران میسر شد از رانت دولتی بهره برده است؟ آیا کانون جهانگردی و اتومبیلرانی که زیرمجموعه نهاد ریاست‌جمهوری است و به‌دلیل برخوردار نبودن از ردیف بودجه، رئیس آن مدعی است که یک شرکت خصوصی است، ماجرای گردشگری ایران و مصر را در انحصار خود گرفته است؟ اینها سؤالاتی است که در این گزارش به آن پرداخته می‌شود و حتی قیمت‌های تعیین شده برای پکیج‌های گردشگری به مقصد مصر نیز زیر سؤال برده می‌شود. برخی مالکان آژانس‌های گردشگری معتقدند که کانون جهانگردی و اتومبیلرانی کشور که زیر مجموعه نهاد ریاست‌جمهوری است و گردشگری ایران و مصر را در اختیار گرفته است درصدد ایجاد انحصار در مسیر گردشگری ایران و مصر است که مبلغ پکیج‌ها را برای گردشگران ایرانی به مقصد مصر گران‌تر از دیگر نقاط جهان پذیرفته است.
برخی معتقدند که آن کانون به‌دلیل اطلاعات نادرست از وضعیت گردشگری مصر قرارداد گردشگری ایران و مصر را بسیار ناشیانه پذیرفته است. صنعت گردشگری مصر به‌عنوان درآمدزاترین صنعت آن کشور بیش از دو سال است که به‌دلیل اتفاقات رخ داده در آن کشور به‌طور کامل راکد است. آمارها می‌گویند که ضریب اشغال هتل‌های آن کشور در این مدت تنها 20درصد بوده است و بدین‌ترتیب با کشوری مواجه هستیم که اقتصاد گردشگری آن بیش از دو سال است که با رکود کامل مواجه شده و بنابراین قیمت پذیرفته شده از سوی کانون جهانگردی و اتومبیلرانی ایران برای سفر گردشگران ایرانی به مصر بسیار بیش از آن‌چیزی است که در این کشور بحران زده و در شرایط عادی وجود داشته است.
مصر از آن جمله کشورهایی است که از دو سال گذشته تاکنون گردشگر به‌خود ندیده است و آمار گردشگران آن کشور حتی در شرایط عادی نیز از هشت میلیون گردشگر در سال بیشتر نبوده است. این کشور ولی در برخورد با گردشگران اگرچه نیاز بسیاری به حضور آنها دارد، دچار لغزش‌هایی نیز شده است. آخرین حادثه بد برای گردشگران در مصر به دوران ریاست‌جمهوری حسنی مبارک در آن کشور بازمی گردد که در آن اتوبوس گردشگران ژاپنی مورد حمله تروریستی قرار گرفت.
در چنین شرایطی است که ایران سرمایه‌گذاری بسیاری برای رونق صنعت گردشگری و به تبع آن اقتصاد مصر کرده و گردشگر ایرانی در کشوری که ضریب اشغال هتل‌های آن تنها 20درصد بوده است باید بیش از یک گردشگر اروپایی یا آمریکایی و حتی یک گردشگر آسیایی هزینه کند.
ایرانی ها پول بیشتری می‌دهند
متوسط هزینه یک گردشگر غیرایرانی که به مصر سفر می‌کند در روز 80دلار است و این در حالی است که با امضای تفاهمنامه گردشگری ایران و مصر هزینه هر گردشگر ایرانی در آن کشور روزانه 170دلار یعنی 2.5 برابر یک گردشگر خارجی در مصر برآورد می‌شود. براساس بررسی‌های انجام شده پکیج‌های گردشگری برای سفر به مصر با قیمتی حدود 1600دلار به‌صورت چارتر پروازی و با یک هفته اقامت در هتل پنج ستاره و گشت در مصر تنها در اختیار آژانس‌های ایرانی قرار داده می‌شود که با احتساب سود آژانس‌ها این مبلغ به بیش از دو هزار دلار نیز در وضعیت کنونی قیمت دلار می‌رسد و این در حالی است که یک گردشگر خارجی در برخی کشورهای اروپایی و حتی آمریکا با آن مسافت طولانی پرواز می‌تواند با قیمت 560تا 600دلار برای خرید پکیج یک هفته‌ای سفر به مصر اقدام کند. این در حالی است که به‌دلیل شرایط بحرانی مصر حتی خدمات گردشگری در آن کشور را می‌توان با قیمتی ارزان‌تر تهیه کرد.
نگاهی به برخی سایت‌های گردشگری در آمریکا نشان می‌دهد که مبلغ فروش نهایی قیمت یک تور یک هفته‌ای ویژه با برخورداری از تمامی امکانات بسیار لوکس برای یک گردشگر خارجی که قصد سفر به مصر را از ایالات متحده آمریکا دارد، 1275دلار و امکانات معمولی‌تر برای یک گردشگر از مقصد آمریکا به مصر 1095دلار است.
این در حالی است که به گفته برخی کارشناسان اقتصاد گردشگری در ایران، ارزش پکیجی که از ایران برای سفر به مصر باید از سوی کانون اتومبیلرانی در اختیار آژانس‌ها قرار بگیرد حتی 400دلار هم نیست. بنابراین پکیجی که از آمریکا برای سفر به مصر با امکاناتی بالاتر از آنچه در ایران برای آن درنظر گرفته شده است بسیار ارزان‌تر است.
به گفته این دسته از کارشناسان اقتصاد گردشگری ارزش پکیجی که در ایران فروخته می‌شود درصورتی که مبلغ بلیت هواپیما را از آن کنار بگذاریم در اروپا 500دلار، در ترکیه 200دلار و در آمریکا 800دلار است. درحالی‌که همین پکیج با قیمت 1280دلار در اختیار آژانس‌های گردشگری در ایران قرار داده می‌شود. بدین‌ترتیب هزینه هر روز اقامت گردشگر ایرانی در مصر 180دلار است درحالی‌که یک آمریکایی یا اروپایی و حتی یک گردشگر آسیایی در مصر روزانه 70دلار در مصر هزینه می‌کند. گفته می‌شود حاتمی پور که نخستین تور گردشگری ایران و مصر را با تعداد 40مسافر در یک هواپیما با گنجایش حدود 250مسافر به مصر برده است از سهامداران بانک گردشگری و عضو باشگاه گردشگری ایرانیان است که البته از جانب کانون جهانگردی و اتومبیلرانی نیز حمایت می‌شود. شاید همین موضوع است که فعالان بخش خصوصی را بر آن داشته تا اعلام کنند که نخستین تور گردشگری ایران به مصر با رانت دولتی برگزار شده است.
فاجعه گردشگری؟
به گفته منتقدان ماجرای گردشگری ایران و مصر اتفاقی که اکنون و در این شرایط در صنعت گردشگری میان ایران و مصر رخ داده فاجعه‌ای توریستی است که ماحصل آن خرید پکیج‌های سفر به مصر با مبلغ 2.5 برابر گران‌تر از عرف موجود در جهان است.
مجید ابوالفتحی رئیس کانون اتومبیلرانی و جهانگردی که طرف اصلی در خرید پکیج‌های گردشگری مصر و معرفی شده از سوی دولت ایران به طرف‌های مصری بوده است ولی در گفت‌وگو با روزنامه همشهری همه انتقادات به کانون اتومبیلرانی و جهانگردی در ایجاد انحصار در موضوع گردشگری میان ایران و مصر را رد می‌کند و می‌گوید: کانون اتومبیلرانی دولتی نیست و ردیف بودجه ندارد. آنجایی دولتی است که از بودجه دولت تأمین شود مانند روزنامه همشهری ولی اینجا (کانون جهانگردی و اتومبیلرانی) شرکت است.
ابوالفتحی این موضوع را که پیشنهاد مبلغ تعیین شده برای تورهای مصر از مقصد ایران از سوی ایران به آن کشور ارائه شده است را تکذیب می‌کند و می‌گوید: قیمت را فروشنده تعیین می‌کند نه خریدار.
دو هزار دلار دروغ است؟
رئیس کانون جهانگردی و اتومبیلرانی اما می‌گوید که مبلغ سفر به مصر که پیش‌تر از سوی حاتمی پور مجری نخستین تور گردشگری به مقصد مصر از ایران اعلام شده بود دو هزار دلار نیست و هرکس این سخن را بگوید دروغ گفته است. به گفته او مبلغی که برای سفر به مصر اعلام شده بسیار کمتر از دو هزار دلار است و براساس برآورد آن کانون قرار بود 1900دلار فروخته شود.
ابوالفتحی افزود: از همان اول هم گفتیم که اعتقادمان بر این است که هزینه‌ای که الان حساب کرده‌اند بالاست و برای همین این پروسه را پیگیری نکردیم تا مصری‌ها فکر نکنند حالا خبری شده است.به گفته ابوالفتحی هیچ پیشنهاد دیگری از سوی طرف مصری مطرح نبوده تا کانون اتومبیلرانی قادر به انتخاب آن باشد، بنابراین تصمیم گرفته شد تا برای جلب اطمینان طرفین فعلا با این مبلغ توافق شود.
آنطور که طرف اصلی قرارداد گردشگری ایران با مصر می‌گوید: وقتی هتل‌های سه ستاره و چهار ستاره نیز به موضوع گردشگری با ایران وارد شوند و برخی خدمات نیز کاهش بیابد هزینه‌ها پایین می‌آید و آن‌وقت قیمت تور مصر نیز ارزان می‌شود. ابوالفتحی می‌گوید: قیمت کنونی سفر به مصر با خدمات پنج ستاره محاسبه شده است.
ابوالفتحی البته اصرار دارد که در جایگاه کانون جهانگردی، منافع توریست و آژانس و مردم را باید درنظر بگیرد و از همان ابتدا نیز قرار نبوده است کانون جهانگردی و اتومبیلرانی تور بفروشد بلکه می‌بایست قرارداد می‌بست تا آژانس‌های گردشگری تورهای سفر به مصر را بفروشند. واقعیت این است که قیمت سفر به مصر در قرارداد کانون اتومبیلرانی و جهانگردی آنطور که رئیس آن کانون نیز تأیید می‌کند گران‌تر از قیمت موجود در بازار جهانی است. بدین‌ترتیب قیمت سفر به مصر برای گردشگر ایرانی حتی اگر با هدف جلب اعتماد طرفین از سوی کانون جهانگردی نیز پذیرفته شده باشد 2/5برابر گران‌تر از میانگین موجود برای سفر به آن کشور در بازار جهانی است. در این معامله آنکه ضرر کرده گردشگر ایرانی است و آنان‌که کفه ترازو را به نفع خود سنگین کرده‌اند فعالان صنعت گردشگری در مصر هستند.