چطور سیل می‌آید؟

یکی از آنها سیل است که سالانه جان بسیاری از افراد را می‌گیرد. پدیده طبیعی که کشتار توسط آن از هر بلای طبیعی دیگری بیشتر است.  برای درک بیشتر این پدیده بهتر است به آن کارشناسانه‌تر نگاه کنیم:

آب‌ها از کجا تامین می‌شوند؟ ‌

مقدار آبی که روی کره زمین وجود دارد در قرن‌های متمادی، متفاوت بوده است. گاهی اوقات گرمای بیش از حد هوا موجب بخار شدن آن می شود. اما با این حال چرخه آب در  زندگی بشر همچنان ثابت مانده است. این چرخه به صورت زیر ادامه می‌یابد:

۱- آفتاب آب موجود در دریا و اقیانوس را گرم می‌کند
۲- آبها بر اثر حرارت بخار شده و به آسمان فرستاده می‌شوند.
۳- آب موجود در آسمان خنک شده و در طی مراحلی به ابر تبدیل می‌شود.
۴- زمانی که ابرها به اندازه کافی سنگین شدند باران‌ها پدید می‌آیند.
۵- باران بار دیگر به زمین رفته و جذب دریاها و اقیانوس‌ها می شود.

این چرخه قرن‌هاست که به همین شکل ادامه یافته و به همین علت است که مقدار آب موجود در زمین همواره به شکلی نسبتا ثابت باقی مانده است.

اما آنچه که باعث به هم خوردن این چرخه و در نتیجه جمع شدن بیش از حد آب روی زمین می‌شود تغییرات جوی ناگهانی هواست که سیل را پدید می آورد.

تغییرات جوی:

جمع شدن بیش از حد آب روی سطح زمین سیل را پدید می‌آورد که دانشمندان دلیل آن را ریزش باران بیش از حد در مدت زمان کوتاه عنوان می‌کنند. در این هنگام رودها وظیفه ریختن این آبها به داخل دریاها و اقیانوسها را بر عهده دارند و وقتی مقدار آب بیش از حد باشد امکان طغیان آنها وجود دارد.

آنچه که در تغییرات جوی زمین اتفاق می افتد در فصل‌های مختلف متفاوت است. به عنوان مثال در طول زمستان از آنجایی که آب اقیانوس‌ها گرم‌تر از هوای زمین است باعث وزیدن باد از خاک به سمت اقیانوس می‌شود.

اما در تابستان هوای روی زمین گرم می‌شود و از آنجایی که از هوای بالای جو اقیانوس‌ها سردتر است باعث وزیدن باد در جهت مخالف زمستان می‌شود به این خاطر آب بیشتری از اقیانوس‌ها بلند شده به سمت زمین می‌آیند.

این بادها که به "موسمی" مشهورند می توانند بارانهای بسیار سنگین را پدید آورند که با آب شدن برف‌ها نیز مطمئناً سیل را رقم خواهند زد.

یک مثال بسیار خوب از باران‌ها موسمی بسیار شدید در دنیا در مصر است. پر آبی رودخانه نیل که معمولا به خرابی نمی انجامد از این مثال‌هاست. اما آب‌ها در این منطقه در زیرزمین ذخیره شده و باعث حاصلخیزی بیشتر خاک‌ها برای کشاورزان می‌شوند.

علت دیگری که می‌تواند به جز باران‌های شدید موجب به راه افتادن سیل شود، جاری شدن آب اقیانوسها به محل‌های مسکونی است. این اتفاق ممکن است به خاطر وزش بادهای خاص باشد و یا آنکه سونامی  که همان زمین لرزه زیر آب اقیانوسها و باعث بوجود آمدن موج‌های بلند است، باشد.

جلوگیری از سیل:
ساخت سدها از جمله کارهایی است که بشر برای کنترل کردن مقدار آب روی زمین می‌تواند انجام دهد. سدها می توانند تعیین کنند که چه مقدار آب به داخل رودخانه‌ها جریان یابد و در عین حال نیروی برق نیز از طریق آنها تولید می‌شود.

اما شکسته شدن سدها هم می‌تواند سیل بسیار مخربی را پدید آورد. زمانی که سد شکسته می‌شود دیواری از آب به سمت خشکی روانه می شود که می تواند فاجعه ای را رقم بزند. همان طور که در سال ۱۸۸۹ در پنیسلوانیای آمریکا شکسته شدن سد در عرض تنها چند دقیقه با وجود هشدارها قبلی جان ۲۰۰۰ تن را گرفت.

اما اینکه چطور آبهای روان شده روی زمین تبدیل به سیلاب شوند بستگی به آن دارد که خاک منطقه چقدر توان و تحمل آبهای جاری شده را برای جذب کردن به زمین دارد و یا رودخانه های آن تا چه حد گنجایش دارند.

به عنوان مثال خاک جنگلها به راحتی آب را جذب می‌کنند اما اگر منطقه ای از سنگلاخ باشد جذب آب در سنگ به سختی صورت می‌گیرد که ساخت کانالها در شهر می تواند به جاری نشدن سیل‌ها کمک بسیاری کند.   زمانی که شهرها ساخته می شوند و خاک را لایه‌هایی از مواد ساختمانی فرا می‌گیرد و قسمت اعظمی از "اسفنج طبیعی" زمین که آب را به زمین جذب می کند از بین رفته است  بنابراین باید راهی برای هدایت آب پیدا شود ...

دیوارهایی هم که در کناره رودخانه‌ها ساخته می شوند گرچه می توانند تا مسیری مشخص آب را درست هدایت کنند اما مشکل دیگری که دارند آن است که دقیقا همان منطقه ای که دیوار پایان می یابد آب کناره های بیشتری را از آن خود می کند و به مرور زمان اگر مقدار آب رودخانه زیاد شود سیل را در مناطق بدون دیوار پدید می‌آید.

سیل:
سیل‌ها می‌توانند بسیار خطرناکتر از طغیان رودخانه‌ها عمل کنند زیرا فشار بسیار بیشتری دارند و می توانند بسیار قدرتمند باشند. سنگینی آب جریان یافته، بسیارخطرناک است و از آنجایی که عمیق به نظر نمی رسد می‌تواند بشر را به اشتباه بیندازد زیرا با اینکه آب در اقیانوسها بسیار مقدار بیشتری دارد اما فشار بیش از حد آب هنگام به راه افتادن سیل است که بیشترین تخریب را به همراه خود دارد و می‌تواند به راحتی اتومبیلها را حرکت داده و خانه‌ها را تخریب کند. به همین علت است که شما می‌توانید درآب اقیانوس و دریا شنا کنید اما به سختی می‌توانید از سیل جان سالم به در ببرید حتی اگر شناگر ماهری باشید.

خطرناک‌ترین انواع سیلاب‌ها همان سیل‌های ناگهانی هستند که مرگبارند زیرا شهروندان از وقوع آنها کاملا بی‌خبرند و به طور ناگهانی با آنها مواجه می‌شوند که قدرت فراوانی هم دارند. این سیلهای ناگهانی معمولا بر اثر بارندگی بسیار زیاد در کوهستانها اتفاق می‌افتد که طی آنها تمامی آبهای جذب نشده به زمین به طور ناگهانی و با فشار روانه شهر می‌شوند و همه چیز را با خود می‌برند.

تجربه نشان داده است که زمانی که در منطقه‌ای سیل به وقوع می‌پیوندد ممکن است هر فردی با رفتن به طبقات بالای ساختمان بتواند خود را از خطر غرق شدن نجات دهد اما این آب پر فشار خسارات فراوانی به بار آورده است که مهمترین آنها گل و لایی است که با خود به داخل خانه ها می آورد که حتی اگر آبها هم به مرور زمان خشک شوند اما بقایای گل و لای همچنان باقی می‌ماند.

یکی دیگر از فجایعی که سیل‌ها با خود به همراه می‌آورند بیماری‌هایی است که معمولا جان انسانها را به خطر می‌اندازد. زیرا معمولا انواع بیماری‌ها از طریق آبی که مانند رودخانه‌ای در شهر جریان یافته است به راحتی منتقل می شوند و به همین علت شیوع بیماری در هنگام سیل بیداد می کند.

بشر تاکنون با وجود پیشرفت‌های بی شماری که در علم شهرسازی و جلوگیری از بلایای طبیعی داشته است هنوز نتوانسته است راه حل مناسب و کارآمدی برای جلوگیری از این واقعه طبیعی پیدا کند.