شاید زمانی که فیلم تهران 1500 در سی‌امین جشنواره فیلم فجر به اکران درآمد و بازخورد نسبتا خوبی داشت، بهرام عظیمی، کارگردان این فیلم، تصورش را هم نمی‌کرد که نخستین تجربه‌اش در ساخت انیمیشن بلند سینمایی در اکران عمومی، اینچنین مورد استقبال قرار بگیرد و فروش چشمگیری داشته باشد. خالق سیا ساکتی که همیشه کارهایش مورد توجه مردم بوده این بار نیز مورد حمایت علاقه‌مندان به کارهایش قرار گرفت و آنها این انگیزه را به او دادند تا راهش را در این مسیر با قدرت بیشتری ادامه دهد. به بهانه اکران تهران 1500، گفت‌وگویی داشتیم با بهرام عظیمی که متنش را پیش رو دارید.
- قصه تهران 1500 از کجا شکل گرفت؟
من قبل از تهران 1500، 16سال کار انیمیشن کوتاه انجام می‌دادم و بلندترین کاری که در این مدت انجام داده بودم، 12 دقیقه بود. سریال‌های چند قسمتی هم برای کودکان ساخته بودم اما همیشه به‌دنبال ساخت یک انیمیشن بلند بودم. زمانی که استارت کار تهران 1500 را زدیم من مدیر خانه انیمیشن شهرداری بودم و همان‌جا طرح، تصویب و قرار شد آنجا این کار را انجام دهیم و در مورد آینده تهران فیلم بسازیم.
- تجربه‌های قبلی‌تان در زمینه انیمیشن چقدر کمک‌تان کرد؟
تجربیات قبلی به من کمک زیادی کرد اما حقیقت این است که ساخت فیلم انیمیشن بلند سینمایی بسیار مشکل است تا حدی که تنها پنج، شش‌کشور در دنیا وجود دارند که انیمیشن‌های سینمایی‌ای می‌سازند که می‌تواند بازار بین‌المللی داشته باشد و در کل جهان اکران‌شان می‌کنند. ممکن است کشورهای مختلف به تولید فیلم‌های بلند انیمیشن سینمایی روی آورده باشند اما وقتی شما از سایز استاندارد سینما صحبت می‌کنید و اینکه اثری را می‌خواهید برای اکران بسازید، کار خیلی عظیم می‌شود؛ هم از نظر تعداد آدم‌هایی که به حضورشان برای ساخت فیلم نیاز دارید، هم از نظر فضایی که باید اختصاص دهید و هم تجهیزات و سرمایه مورد نیاز.
- ساخت تهران 1500 چقدر زمان برد؟
ما برای ساخت این فیلم پنج‌سال زمان صرف کردیم. بسیاری از دوستان وقتی ما را می‌بینند می‌گویند چقدر طول کشیده تا این کار آماده شده، اما به این نکته توجه ندارند که فیلم‌های انیمیشن زیر دوسال ساخته نمی‌شود. مثلا داستان اسباب‌بازی 1 که نخستین انیمیشن تاریخ سینماست و 20 سال پیش ساخته شد چهارسال زمان صرف ساختش کرده‌اند. یا شرک 1، پنج‌سال طول کشیده است.
- قبل از اینکه کار را شروع کنید باتوجه به اینکه تجربه ساخت انیمیشن را هم داشتید فکر می‌کردید کارتان اینقدر مشکل باشد؟
زمانی که تهران 1500 را می‌ساختیم هم تجربه کسب می‌کردیم و هم از تجربیات سابق‌مان استفاده می‌کردیم. در این پروژه همه ما نخستین کار انیمیشن بلند سینمایی‌مان بود ولی از قبل تجربه ساخت انیمیشن داشتیم اما حقیقتا فکر نمی‌کردیم تا این اندازه مشکل باشد. واقعا یک روز نبود که با مشکل برخورد نکنیم؛ مشکلی که فقط به این بازمی‌گشت که تهران 1500 نخستین تجربه ساخت انیمیشن سینمایی ما بود. درست است که پیش از ما چند فیلم دیگر نیز در این زمینه ساخته شده اما متأسفانه هیچ کدام نتوانستند اکران وسیع داشته باشند و مورد توجه قرار بگیرند. من دوست داشتم این کار را طوری انجام بدهم که مردم همراه خانواده‌هایشان به دیدن فیلم بیایند و با دنیای دیگری از فیلمسازی آشنا شوند که خدا را شکر تا امروز تهران 1500 بسیار هم مورد استقبال قرار گرفته است.
- امکانات کشور ما در زمینه ساخت انیمیشن در مقایسه با دیگر کشورها چگونه است؟
ما از نظر امکانات عقب‌مانده نیستیم فقط به خاطر تحریم‌ها، دسترسی به امکانات سخت‌افزاری مشکل بود. از آنجا که ما نمی‌توانستیم به شکل مستقیم وسایل مورد نیازمان را وارد کنیم به کمپانی‌هایی که در دبی بودند اجناس مورد نیازمان را سفارش می‌دادیم و آنها هم با سودی که روی اجناس می‌کشیدند با قیمت بالاتر در اختیار ما قرار می‌دادند. ما برای ساخت تهران 1500، 500میلیون تومان هزینه سخت‌افزاری کردیم ولی از نظر امکانات مشکل چندانی نداشتیم و با شرایط خوب، پروژه را شروع کردیم.
- باتوجه به اینکه هزینه ساخت تهران 1500 بالا بوده، از طرف سازمان‌ها یا نهادها هم حمایت مالی داشتید؟
بله. شهرداری تهران در ابتدا با حمایت مالی که از ما داشت، کمک کرد تا بتوانیم استارت کار را بزنیم. در واقع زمانی که من انیمیشن می‌ساختم آقای قالیباف باعث شدند که در تلویزیون اتفاق جدیدی بیفتد و مردم با نوع جدیدی از انیمیشن آشنا شوند که مخاطبان هم از این کار خیلی استقبال کردند. آقای قالیباف، آقای ایازی و دیگر همکاران‌شان من و تیمی را که با هم کار می‌کردیم، می‌شناختند و به ما اعتماد داشتند و خیلی هم از ما حمایت کردند.
در کنار این موضوع تمام ارگان و سازمان‌ها همچون حوزه هنری، وزارت ارشاد و... نیز پیگیر کار ما بودند و سراغش را می‌گرفتند چون همه ما می‌دانیم در سینمای ایران یک خلأ وجود دارد که آن هم انیمیشن سینمایی است؛ انیمیشنی که به اکران درآید نه اینکه فقط ساخته شود. حمایت‌ها، خیلی خوب بود اما در این چهارسال آدم‌هایی هم می‌آمدند که نظراتی روی فیلمنامه می‌دادند و کنجکاو بودند که چه می‌خواهیم بسازیم.
- چرا، مگر حساسیتی روی فیلم شما وجود داشت؟
درست است که فیلم ما یک انیمیشن بود اما انیمیشنی بود که داشت آینده را نشان می‌داد. تا به حال هیچ فیلمی به آینده نپرداخته چون امکاناتش فراهم نبوده. شاید خیلی‌ها دوست داشته باشند در مورد آینده فیلم بسازند که یا باید انیمیشن باشد یا اینکه مانند فیلم‌های خارجی تلفیق انیمیشن و سینمایی باشد به گونه‌ای که مخاطب تشخیص ندهد؛ مانند 2012 که ترکیب فیلم زنده و جلوه‌های ویژه کامپیوتری است. روی فیلم ما هم با این دیدگاه که من چه آینده‌ای را از ایران می‌خواهم نشان دهم حساسیت وجود داشت که خوشبختانه فیلمنامه نشان می‌داد آینده‌ای که من می‌خواهم ترسیم کنم همه چیز روشن و خوب است.
- از نظر خودتان فیلمنامه تهران 1500 چطور بود؟
در تهران ۱۵۰۰ما آنقدردرگیر تکنیک و تصویر شدیم که از پرداخت درست فیلمنامه خوبمان غافل شدیم، درحالی‌که فیلمنامه این انیمیشن بسیارجذاب و جالب است اما باید حق داد که بالاخره این فیلم اولین اثر بلند یک تیم ۲۵۰ نفره بود. کارگردان‌های سینما پس از فیلمبرداری می‌توانند کارشان را ببینند اما ما برای دیدن صحنه از انیمیشن باید حداقل چهارماه صبر کنیم تا ببینیم خوب شده است یا نه؟ به همین دلیل تولید انیمیشن بسیار سخت و طولانی است. خیلی از دوستان هم که فیلم را دیدند انگشت روی فیلمنامه گذاشتند اما این را در نظر بگیریم که وقتی صحبت از آینده می‌شود هر کسی ذهنیت خودش را نسبت به آن دارد. اما برخی چیزها کلیشه است؛ مانند روبات‌‌هایی که با مردم زندگی می‌کنند یا ماشین‌های پرنده و ساختمان‌های بلند که من هم سعی کردم از این المان‌ها استفاده کنم. در کل کسانی که آمدند و فیلم را دیدند می‌گویند تایمینگ در فیلم‌تان خیلی خوب رعایت شده و یا تصویر، فضا، بازیگران و انیمیت خیلی خوب بوده اما ای کاش فیلمنامه بهتر بود. البته فیلمنامه ما خیلی بهتر از این بود اما زمانی که ما فیلم را ساختیم برخی از قسمت‌ها را من خودم حذف کردم و برخی از موارد را هم به‌دلیل سختی کار مجبور شدیم از ساختش صرف‌نظر کنیم. حبیب رضایی و پیمان معادی هم که مشاور فیلمنامه بودند از فیلمنامه اولیه خیلی خوش‌شان آمده بود اما وقتی فیلم را دیدند گفتند آنچه ساختی با آنچه ما خوانده بودیم، تفاوت دارد. به هر حال این کار اول ما بود و با وجود کاستی‌هایش باز توانسته در جذب مخاطب موفق باشد و سروصدا به پا کند. مردم دوست دارند کار جدید ببینند و ناخواسته حالت حمایتی از فیلم داشتند و تمام کاستی‌هایش را پذیرفتند و به دیدنش رفتند و این ما را خیلی خوشحال کرد.
- فکر می‌کنید حضور بازیگران شناخته شده در تهران 1500 چقدر در موفقیت آن سهیم بود؟
50 درصد استقبال مردم به خاطر حضور بازیگران شناخته‌شده‌اش بود. من و آقای رضایی سعی کردیم از بازیگرانی استفاده کنیم که محبوب باشند و از طرفی با آنچه ما نوشته بودیم و اقتضا می‌کرد هماهنگی داشته و مناسب این نقش‌ها باشند.
- در آینده شاهد کار دیگری هم از شما در این ژانر هستیم؟
واقعیت این است که تهران 1500 با سرمایه شخصی ساخته شده اگر این سرمایه با فروش در سینما، اکران در خارج از کشور و شبکه خانگی بازگردد و تهیه‌کننده نیز همچنان تمایل به ساخت کار انیمیشن داشته باشد، بله. من در حال حاضر مشغول کار روی فیلمنامه‌ای هستم که در مورد کودک و دارای فضایی بین‌المللی است اما تمام اتفاقاتش باز در ایران و در تهران می‌افتد. خیلی دوست دارم این طرح را شروع کنم اما اگر نشود، همین کارهای کوتاه تبلیغاتی‌ام را انجام می‌دهم.