معروف است که یونانی‌ها و رومی‌های قدیم در هنگام جنگ صورت خود را اصلاح می‌کردند تا در نبردهای تن به تن به دشمنان اجازه ندهند تا موی صورتشان را در دستشان بگیرند.
با توجه به وجود چیزی در حدود 30 هزار تار مو فقط در صورت آقایان و بیش از این تعداد در سراسر بدن، موهایی که هر کدام سختی یک سیم مسی با همان ضخامت را دارند، انسان از هزاران سال قبل به دنبال راهی برای اصلاح و مرتب کردن آنها و دارا بودن یک ظاهر آراسته بوده است.
نقاشی‌های به دست آمده از غارها نشان می‌دهند که انسان‌ها در عصری که فلز وجود نداشت با استفاده از موادی نظیر سنگ و یا حتی پوسته صدف خودشان را از شر موهای اضافی خلاص می‌کردند.
اما امروزه انواع پیشرفته و متنوع تیغ برای اصلاح موهای زاید در بازار وجود دارد. آیا واقعاً این وسایل همان‌قدر که تبلیغ می‌کنند، مزیت دارند؟ آیا اصولاً معیاری علمی برای انتخاب این وسایل وجود دارد؟ و بالاخره این که آیا همه ما روش درست استفاده از آنها را می‌دانیم؟
اگرچه در سال 1903ژیلت، ابداع کننده تیغ های T شکل موفق شد تنها 51 عدد از طرح ابداعی را بفروشد، اما به زودی محبوبیت این طرح به قدری زیاد شد که در سال 1905 چیزی در حدود 90 هزار دسته و 5/2 میلیون عدد تیغ به فروش رسیدند. این میزان در سال 1908 به بیش از 300هزار دسته و 14 میلیون تیغ رسید.
فروش و سود بالای ژیلت موجب شد تا سایر کمپانی‌ها هم به فکر فعالیت در این زمینه و معرفی محصولات جدید بیفتند و بدین ترتیب شخصیت جدید تیغ به وجود آمد. از آن به بعد و در طی مدت 90 سال محصولات جدیدی نظیر تیغ‌های ریز بی‌خطر برای خانم‌ها، تیغ‌های فولادی ضد زنگ، کارتریج‌های دو تیغه، سه تیغه و حتی 5 تیغه و قابل تعویض کم‌کم به بازار معرفی شود. این تیغ‌های جدید، همان‌هایی هستند که اکنون در دسترس همه ما قرار دارند و ما با استفاده از آنها صورت‌مان را اصلاح می‌کنیم.
یک تیغ خوب
داشتن یک تیغ خوب برای انجام محفاظت از پوست و جلوگیری از عوارض اصلاح اهمیت زیادی دارد. به همین دلیل امروزه شرکت‌های معتبر جهان اهمیت زیادی به طرح، ساختمان فلز و حتی مواد به کار رفته در ساختمان یک تیغ اصلاح می‌دهند.
طراحی برخی تیغ‌ها خیلی ساده و تنها به صورت یک تنه پلاستیکی است که یک تیغ قابل تعویض در آن قرار می‌گیرد اما تیغ‌هایی که به صورت کارتریجی ساخته میشوند ساختمانی پیچیده‌تر دارند. این کارتریج‌ها همچنین دارای مزیت‌هایی هستند از جمله دارا بودن چندین تیغ در داخل یک قطعه پلاستیکی، امکان تعویض، دارا بودن محافظ‌های پوستی و وجود دسته‌ای که به راحتی در دست قرار می‌گیرد و انجام اصلاح را راحت‌تر می‌کند.
فناوری‌‌های به کار رفته در ساخت تیغ‌های جدید به خصوص انواع کارتریجی بسیار جالب و گاهی حیرت‌انگیز است، به عنوان مثال، بد نیست بدانید که یک کارخانه بزرگ و مشهور تیغ‌سازی فقط 500 نفر مهندس طراح را استخدام کرده که به طور مداوم ساخت طرح‌های نو، روشهای اصلاح جدید و ابداع تیغ‌های جدید را بررسی و معرفی می‌کنند.
این طراحی‌های اولیه پس از تصویب توسط بیش از 300 کارمند کارخانه در برنامه «اصلاح در محل کار» امتحان میشوند و سپس با استفاده از یک برنامه کامپیوتری به عملکرد هر تیغ نمره‌ای داده می‌شود. مهندسین کارخانه از این بررسی‌ها برای تطابق طرح‌ها، انجام اصلاحات و رفع ایرادها استفاده می‌کنند.
تیغ‌های علمی
با توجه به اینکه تیغ‌ها در طول عمرشان با مقدار زیادی رطوبت مواجه میشوند، بنابراین بایستی از جنس فولاد مقاوم به زنگ زدن ساخته شوند. علاوه بر این، درجه سختی فولاد بایستی به اندازه کافی باشد تا به تیغ انعطاف لازم برای عملکرد مناسب و حفظ شکل صحیحش را بدهد. به همین دلیل است که متخصصین در ساختن تیغ بیشتر از فولاد کاربید استفاده می‌کنند که یک نوع ارجح فولاد بوده و با استفاده از ترکیبات کربن- تنگستن ساخته می‌شود.
ترکیب معمول عناصر استفاده شده در ساختمان یک تیغ اصلاح فولادی ضد زنگ عبارت است از: 55/0-45/0درصد کربن، 1-4/0 درصد سیلیکون، 14-12 درصد کروم، 6/1-1 درصد مولیبدن و مابقی آهن. این ترکیبات بایستی تحت تغییرات حرارتی قرار گیرند. در این پروسه فولاد ابتدا تا درجه حرارت 1120 درجه سانتی‌گراد گرم شده و سپس در درجه حرارت 60- تا 80- درجه سانتی‌گراد قرار گرفته و باز مجدداً گرم می‌شود. نتیجه این کارها سخت‌تر شدن فولاد و قوی‌تر شدن تیغ است.
محصولات به دست آمده در نهایت وارد مرحله کنترل کیفیت میشوند و در این مرحله از نظر دارا بودن سختی لازم و مقادیر کافی فولاد و کاربید، طراحی و دانسیته لازم تحت بررسی قرار می‌گیرند.
علاوه بر این، ساخت قسمت‌های پلاستیکی شامل دسته تیغ و بدنه کارتریج هم ظرافت‌های خاص خود را دارد. این قسمت‌های پلاستیکی معمولاً از جنس رزین‌های پلاستیکی ساخته شده و با مواد دیگری مخلوط میشوند و بسته به نوع طراحی در قالب مخصوص قرار می‌گیرند و سپس قسمت فلزی در داخل آنها قرار داده می‌شود.
ما چه کرده‌ایم؟
به گفته مدیر بازرگانی کارخانه‌ای که تنها کارخانه تولید تیغ اصلاح در ایران محسوب می‌شود، مصرف سالانه تیغ در کشور ما چیزی در حدود 1 میلیارد قطعه است. این در حالی‌است که این کارخانه سالانه تنها 400 میلیون تیغ تولید می‌کند که 95 درصد آن در داخل کشور مصرف شده و تنها بخش ناچیزی از آن صادر می‌شود.
مشکل اینجاست که ماده خام اولیه صنعت تیغ‌سازی یعنی فولاد کاملاً از خارج تأمین شده و انحصار آن تنها در اختیار چند کشور است. در واقع ضخامت فولاد مورد نیاز در ساخت تیغ اصلاح به گونه‌ای است که هنوز صنعت فولاد کشورمان امکان تولید کامل آن را ندارد و با توجه به آنکه کیفیت تیغ قبل از همه چیز به نوع فولاد آن هم بستگی دارد، نمی‌توان از هر جایی فولاد را وارد کرد. به عنوان نمونه، فولادهای هندی و چینی علی‌رغم قیمت ارزان‌تر، کیفیتی به مراتب پایین‌تر از انواع سوئدی، انگلیسی و ژاپنی دارند.
این در حالی‌است که به گفته یک کارشناس برجسته مواد بهداشتی و آرایشی، میزان بالای واردات تیغ به خصوص انواع نامرغوب که غالباً از چین وارد میشوند و قیمت پایین آنها، موجب به هم ریختن بازار داخلی و حتی کاهش تولید شده است. این تیغ‌های بی‌کیفیت غالباً با استفاده از مواد اولیه نامرغوب و ماشین‌آلات فرسوده تولید میشوند و به دلیل عدم بکارگیری سیستم کنترل کیفیت مناسب، دارای یک کیفیت ثابتی نیستند.
به عقیده دکتر شاه‌بنده، یک تیغ با کیفیت بایستی ضد زنگ و دارای لبه تیز باشد اما شرکت‌ها برای ارزان تمام کردن محصول، به جای مواد خام مرغوب، مواد خام رده چندم را از سایر کشورها وارد می‌کنند. این تیغ‌ها از لحاظ فولاد آلیاژی نامرغوب هستند و علاوه بر امکان زنگ‌زدگی سریع به دلیل نوع فولاد آلیاژی، قدرت برش یکنواختی نداشته و نمی‌توان با آنها یک اصلاح صحیح و کامل را انجام داد.
دکتر شاه‌بنده معتقد است تیغ‌هایی که دارای 2-3 تیغه در ساختمان‌شان هستند و کارتریج آنها قابل تعویض است بسیار بهتر از تیغ‌های قدیمی هستند. امکان جداسازی تیغ‌ها در تیغ‌های کارتریجی وجود ندارد در حالی که در تیغ‌های قدیمی که هنوز هم در آرایشگاه‌ها استفاده میشوند، لبه تیغ آزاد است و بدین ترتیب امکان ایجاد زخم‌های عمیق در هنگام اصلاح وجود دارد.
امروزه تیغ‌های تیز به دلیل امکان ایجاد زخم‌های عمیق و انتقال آلودگی خارج از رده محسوب میشوند در حالی که در تیغ‌هایی که تیغه در داخل پلاستیک (کارتریج) قرار می‌گیرد امکان ایجاد بریدگی عمیق وجود ندارد.
می‌خواهم اصلاح کنم
متخصصین معتقدند که بهترین زمان برای اصلاح درست پس از یک حمام یا دوش آب داغ و اطمینان از شسته شدن صورت با آب گرم و صابون است. این کار چند فایده دارد. اول آنکه موجب برداشته شدن چربی‌های طبیعی ترشح شده و نیز تعریق موجود بر روی پوست شده و علاوه بر آن با نرم‌تر کردن مو به سهولت اصلاح کمک می‌کند.
از طرف دیگر، آب داغ منافذ موجود در پوست را باز می‌کند و همچنین موجب آرامش عضلات صورت می‌شود. این موارد موجب میشوند تا تیغ اصلاح بتواند حتی با اعمال یک فشار سبک هم مؤثر بوده و لازم به کشیدن آن با فشار زیاد بر روی پوست نباشد؛ یعنی عملی که علت عمده تحریک، قرمزی و برخی دیگر از عوارض اصلاح است. البته در صورت عدم تمایل به اصلاح پس از حمام یا حمام رفتن به منظور اصلاح، می‌توان به جای آن برای چند دقیقه پوست را با آب داغ حسابی شست.
در مرحله بعد با استفاده از ژل‌های مخصوص اصلاح و یا خمیر و یک فرچة خوب می‌توان به آرامی بافت‌های مرده ریز را از روی پوست کنار زد. بدین ترتیب هر چیز اضافی که قرار است مابین تیغ و موی ریش قرار گیرد حذف می‌شود. عمل فرچه زدن و در واقع چیزی شبیه به نقاشی ساختمان است.
بایستی پس از خیس کردن فرچه آن را تکان دهید تا آب آن خالی شود و سپس به آن خمیر ریش زده و بر روی صورت بمالید. همانند رنگ کردن دیوار، فرچه هم بایستی به سمت بالا و پایین بر روی تمامی نواحی صورت و گردن که قرار است اصلاح شوند مالیده شود تا لایة ضخیمی از کف به وجود بیاید.
اگرچه وجود آب بر روی پوست یک عامل نرم کننده خوب و ضروری است، اما آب جذب شده معمولاً به سرعت تبخیر می‌شود ولی وجود ژل یا کف خمیر ریش بر روی صورت می‌تواند یک لایه محافظتی بر روی پوست ایجاد کرده و از تبخیر آب جلوگیری کند. این مواد همچنین اصطکاک بین تیغ و مو را کاهش می‌دهند.
عوارض اصلاح
بر خلاف باور عمومی، موها در اثر اصلاح ضخیم و تیز نمی‌شوند و سرعت رشد یا رنگ آن تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد. در واقع ضخامت و طول موهای هر کسی عمدتاً به عوامل هورمونی و ژنتیکی وابسته است.
البته ممکن است شما تا مدتی پس از اصلاح موهای بدن احساس کنید که آنها ضخیم‌تر شده یا تعدادشان افزایش یافته است در حالی که واقعیت غیر از این است زیرا موها در اوایل دوره رویش به طور طبیعی ظاهری تیره‌تر و ضخیم‌تر دارند، ولی پس از مدتی شکل طبیعی و همیشگی خود را پیدا می‌کنند بدون آنکه ضخیم‌تر شده یا سرعت رشدشان تغییر کند.
خراشیدگی‌ها، بریدگی‌ها و تحریکات پوستی معمولاً شایعترین عوارض اصلاح صورت هستند. بررسی‌ها نشان داده‌اند که استفاده از یک تیغ نو، اصلاح در جهت رویش مو، اجتناب از انجام اصلاح در فواصل خیلی نزدیک به هم، استفاده از خمیر ریش یا ژل کافی و اجتناب از اعمال فشار زیاد بر روی پوست در هنگام اصلاح امکان بروز بسیاری از عوارض جانبی را به حداقل می‌رساند.
از طرف دیگر، برخی از انواع افترشیو ممکن است دارای یک عامل آنتی سپتیک باشند که در جلوگیری از عفونت بریدگی و نیز مرطوب کردن پوست مؤثر هستند.