وی فرزند خطیب مبارز، مرحوم شیخ ابولقاسم ناطق نوری می‌باشد. در ۱۰ سالگی به تهران آمد و چون از خانواده‌ای مبارز بود از کودکی به مبارزه پرداخت.
ناطق‌نوری سال ۱۳۴۰ با امام خمینی (ره) آشنا شد و از همان دوران مبارزه را سرلوحه کار خویش قرار داد و چندین بار به زندان رفت و همچنین ممنوع المنبر شد.
آیت الله ناطق نوری نزد اساتید گرانقدری درس آموخته است. وی در اوایل سال ۴۰ پس از فوت آیت الله بروجردی به شاگردی حضرت امام خمینی درآمد، سپس در سال‌های متمادی نزد آیت الله شهید مطهری در دانشگاه تهران درس فلسفه خواند و نزد مرحوم آیت الله فلسفی فن خطابه را آموخت. همچنین در دیگر دروس نزد آیت الله مجتهدی تهرانی درس آموخته است.
برخی از مسئولیت‌های آیت الله ناطق نوری پس از انقلاب اسلامی:
- نماینده امام در جهاد سازندگی از اوایل انقلاب تا اواخر سال ۵۹
- وزیر کشور از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۴
- ریاست دادگاه محاکمه اعضای گروهک تروریستی فرقان،
- ساماندهی ژاندارمری و شهربانی و تهیه لباس فرم جدید برای این نیروها،
- نماینده مجلس اول از سال۱۳۵۹ تاسال۱۳۶۰
- نماینده مجلس سوم از سال ۱۳۶۸تا ۱۳۷۱
- رئیس قوه مقننه (رئیس مجلس شورای اسلامی) از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۹
- نامزدی در انتخابات ۲ خرداد ۱۳۷۶
- رئیس شورای هماهنگی نیروهای انقلاب اسلامی از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۴
- عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام از ابتدای تشکیل تا ...
- رئیس دفتر بازرسی ویژه رهبری از سال ۱۳۶۸ تا ... .