تاریخ انتشار: ۶ خرداد ۱۳۸۶ - ۱۶:۵۸

همشهری آنلاین: وقتی موضوع این است که بخواهیم وضعیت و هدف برنامه هسته‌ای ایران را ارزیابی کنیم، باید به چه کسی اعتماد کرد؟

روزنامه مرکیشه آلگماینه در تحلیلی با عنوان «مارپیچ تنش» به قلم مارکوس گونتر با اشاره به مواضع ایران و آمریکا در این باره نوشت: ساده نیست که در مناقشه میان ایران و جامعه بین‌المللی سرانجام به یک نوع تفکر رسید. با این حال مارپیچ تنش این روزها به ظاهر بی‌وقفه در حال چرخش است.

محمد البرادعی هم که متعهد شده است مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عینیت‌گرا باشد، تا حدی بی‌طرفی خود را به عنوان یک قاضی در قبال مسایل کنار گذاشته و از جانب طرف‌های مختلف مورد انتقاد و ظن قرار گرفته است.

تازه‌ترین گزارش وی برای شورای امنیت سازمان ملل فهرستی از اقدامات ایران را بر خلاف درخواست‌های مطرح شده در قطعنامه‌های سازمان ملل ارایه کرده است و به این نتیجه رسیده که برنامه غنی‌سازی اورانیوم این کشور به شکلی قوی‌تر توسعه یافته است.

البرادعی گفته است اگر ایران بخواهد بین سه تا هشت سال آینده می‌تواند سلاح هسته‌ای تولید کند. این نتیجه‌گیری است که باعث شد البرادعی در روزهای اخیر به باد انتقادهای سنگینی گرفته شود.

مایکل لوی، کارشناس هسته‌ای شورای روابط خارجی در نیویورک گفت: این واقعا همیشه بسیار غیرشفاف بوده است که ایران به واقع به چه چیزی دست یافته است. همواره نفی‌ای ذاتی در این باره وجود داشت که پیشرفت‌های هسته‌ای در ایران دست بالا گرفته شود، تا بدین ترتیب احساس فوریت بیشتری نزد افکار عمومی احساس شود.

در روزهای اخیر آمریکایی‌ها به صراحت از البرادعی خواسته‌اند تا از تفسیرهای سیاسی که ارایه کرده است، بازگردد. گزارش او درباره پیشرفت‌های بزرگ در برنامه‌ هسته‌ای ایران نشان می‌دهد که اقدامات اتخاذ شده در عمل هیچ کارآیی در توقف این برنامه نداشته‌اند.

وی گفته است: « ایران دانش مشخص و ظرفیت مشخصی را به دست آورده است که دیگر نمی‌توانیم آن را کنترل کنیم. آنها پیشرفت کرده‌اند و اکنون فقط به ایرانی‌ها بستگی دارد که چگونه آن را تکمیل کنند.» از جانب آمریکا این سخنان مانند این تقاضاست که ایران توانسته به قدرتی هسته‌ای تبدیل شود.

پشت درهای بسته هنوز این بحث جریان دارد که در صورتی که ایران کوتاه نیاید، باید چگونه پیش رفت. لوئیس برس، محقق سیاسی دانشگاه پوردو در ایدیانا معتقد است: «تحریم‌ها هیچ شانسی ندارند.» او پیگیری راه‌های ماجراجویانه را توصیه می‌کند، اما عده‌ای دیگر سخن از «راه سوم» سخن می‌گویند.

مارک فیتزپاتریک، از موسسه مطالعات راهبردی لندن گفت: «شاید بتوان غنی‌سازی اورانیوم ایران را با توجه به شرایط کنونی محدود کرد و در مذاکرات دست‌کم به این جا رسید که این کشور وارد مرحله صنعتی نشود. اما سازمان ملل باید بپذیرد که ایران با وجود همه ممنوعیت‌های کنونی به سادگی توانسته‌ است راه خود را ادامه دهد.