و این موضوع را اعلام کردند که کتابهای بازگشته از شیراز به تهران در جریان جابهجاییها در حال شمارشند و هنوز مشخص نیست چه تعداد از این کتابها از بین رفتهاند!
درحالیکه خبرهای غیررسمی از دستور گشودن اتاق محل نگهداری اسناد و کتابهای بازگشته از شیراز به تهران از سوی جلیل گلشن، رئیس پژوهشکده میراث فرهنگی کشور و بازدید وی از محل نگهداری کارتنهای تلنبار شده در ساختمان سازمان میراث فرهنگی در ارگ آزادی تهران و بهمنظور بررسی وضعیت آنچه از شیراز به تهران بازگردانده شده است حکایت دارد، سلیم سلیمی موید مدیر امور پژوهشی پژوهشگاه میراث فرهنگی با نشاندادن بخشی از کتابخانه میگوید:
در کتابخانه مرکز اسناد و پژوهشهای پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی که مخزن اطلس مردمنگاری از 300شهرستان از 31 استان کشور است و پژوهشهای مردمنگاری و مردمشناسی را در خود جای داده است، 37جلد گزارش مردمنگاریها از شهرستان میانه و روستای کندوان در آذربایجان شرقی، شهرستان نظنز از استان اصفهان، شهریار و رباط کریم در استان تهران، شهرستان اردل چهارمحال و بختیاری، مردمنگاریهای گناباد از استان خراسان رضوی و... در فهرست کمبود گزارشهای این مرکز قرار دارد که به گفته مسئولان این مرکز قرار است در تماس با پژوهشگرانی که گزارشهایشان مفقود شده است نسخههای مفقودشده تهیه شود.
این مرکز 300جلد گزارشهای مردمنگاری و 500جلد گزارشهای موردی را در خود جای داده است و از سال68 براساس اساسنامه سازمان میراث فرهنگی شکل گرفته و اسناد حدود 3دهه مردمنگاری و مردمشناسی ایران را دربرمیگیرد. کتابخانه سازمان میراث فرهنگی کشور و پژوهشکده این سازمان در دولت قبل در تصمیمی ناگهانی به شیراز منتقل شد که در جریان جابهجاییها به اسناد بهویژه اسناد باستانشناسی کشور آسیبهای زیادی وارد شد.در کتابخانهای که در زیرزمین ساختمان پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی سازمان میراث فرهنگی کشور دایر است و گفته میشود کتابهای منتقل شده از شیراز به تهران آنجا نگهداری میشوند، خانم هرناشکی، کارشناس ارشد کتابداری بهعنوان تنها شخصی که با آثار منتقل شده به شیراز رفت میگوید: کتابهایی که از شیراز به تهران منتقل شدهاند در حال شمارش هستند و هنوز نمیتوانیم بگوییم چه تعداد کتاب به تهران بازگشته است.
به گفته وی، کارشناسها نمیتوانند اعلام کنند که چه تعداد کتاب به تهران بازگشته است چون در زمان جابهجاییها نزدیک به 50کامیون کوچک کتابها را با تعداد اندکی قفسه به شیراز منتقل کردند و در بازگشت از شیراز کتابها با نگهبان و اسکورت به همراه 4تریلر کانتینردار به تهران بازگشتند و هنوز تعداد دقیق کتابهایی که به شیراز منتقل شده بودند مشخص نیست.
شمارش 3هزار جلد کتاب
درخصوص کتابخانه سازمان میراث فرهنگی کشور امین اموال کتابخانه این سازمان نیز به همشهری میگوید: کتابهای بازگشته به تهران هنوز در حال شمارش هستند و البته دستگاه بارکدخوان کتابها که اطلاعات کتابها پیش از رفتن به شیراز از طریق آن به کامپیوتر منتقل میشد، در مرکز وجود دارد ولی خراب شده و شرکت مربوطه نیز گفته است چون دستگاه قدیمی بوده نمیتوانند تعمیرش کنند بنابراین نیاز به یک دستگاه بارکدخوان جدید است.
امین اموال کتابخانه میراث فرهنگی کشور میافزاید: در حال حاضر 3هزار جلد از کتابهای بازگشته به تهران از شیراز در کتابخانه پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی بهصورت دستی خوانده و شمارش شده و زمان زیادی میبرد تا کتابها بهصورت کامل شمارش شوند و بعد مشخص شود که چه تعداد از کتابها کاسته شده و چه نوع کتابهایی کم شدهاند یا سرجایشان هستند و سالم به تهران رسیدهاند. در میان کتابهای رسیده به تهران که به گفته امین اموال کتابخانه بیش از 100نسخه کتابهای خطی و چاپ سنگی در آن وجود داشته نیز شمارش شدهاند ولی امین اموال کتابخانه امکان نمایش کتابهای خطی که شمارش شدهاند را به این دلیل که کتابهای خطی در قفسههایی در انبار مجموعه نگهداری میشوند بعید میداند.
کارشناسان کتابخانه سازمان میراث فرهنگی کشور تعداد کتابهای بازگشته به تهران را نمیدانند و تنها میگویند که درصورت شمارش آنها میتوانیم بگوییم که کتابها سالم و به تعداد بازگشتهاند یا خیر؟ بنابراین این موضوع را هم رد نمیکنند که ممکن است کتابهای کتابخانه در روند جابهجایی از تهران به شیراز سرقت یا نابود شده باشند. به گفته هرناشکی از کارشناسان کتابخانه سازمان میراث فرهنگی، اگرچه کتابها به تهران بازگشته ولی مشخص نیست چه تعداد از آنها هنوز سالم هستند و در مجموعه بازگشته وجود دارند. هرناشکی با تأکید بر نادرستبودن روند جابهجایی کتابخانه آن سازمان به شیراز به وضعیت اسفبار اسناد مربوط به پژوهشکده باستانشناسی میراث فرهنگی نیز اشاره کرد و گفت: این اسناد هنوز در وضعیتی اسفبار در تختجمشید داخل کارتنها نگهداری میشود.
به گفته کارشناسان کتابخانه میراث فرهنگی که بهعنوان دومین کتابخانه کشور پس از کتابخانه ملی ایران از آن یاد میکنند میلیاردها تومان کتاب در این مجموعه وجود دارد که بهدلیل مدیریت نادرست خوشنویس رئیس وقت پژوهشکده میراث فرهنگی هنگام جابهجایی دچار لطمه شده است. به گفته برخی کارکنان، کتابخانه سازمان میراث فرهنگی از نگاتیوهای شیشهای موجود در مرکز اسناد و کتابخانه سازمان میراث فرهنگی کشور هنوز اطلاعی در دست نیست. مجموعه نگاتیوهای شیشهای موجود در مرکز اسناد و کتابخانه سازمان میراث فرهنگی به گفته کارشناسانی که نگاتیوهای موجود را بازبینی کرده بودند حاوی اطلاعات ارزشمندی هستند که بهدلیل باز نشدن کارتنهای بازگشته به تهران نمیتوان گفت وضعیت نگاتیوها چگونه است؟
نه میگوییم هست، نه میگوییم نیست
براساس آنچه کارکنان پژوهشکده مرمت و حفاظت سازمان میراث فرهنگی به همشهری میگویند، نگاتیوهای شیشهای حاوی پرترههای تاریخی و تصاویری از محوطه باستانی و تاریخی کشور بوده که شماره نشده و کدخوانی نیز نشده بودند.
هرناشکی تنها کارمند کتابخانه و مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی که به همراه اشیای منتقلشده به شیراز به آن شهر رفته بود، میگوید:
کتابخانه را خودم برگرداندم ولی اسنادی که شامل گزارشها، نقشهها، پروندهها، فیلمها، اسلاید، عکس و برخی گزارشهای مردمشناسی و مرمت و باستانشناسی میشد در شیراز ماند و از روند انتقال آنها به تهران خبر ندارم. برخی کارکنان پژوهشکده حفاظت و مرمت سازمان میراث فرهنگی کشور نیز با اشاره به اینکه مجموعههای نفیس متعلق به کتابخانه و مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی هنوز بهدست آنها نرسیده است، میگویند:
هنوز نمیدانیم چه چیزهایی کم شده است. خبرهایی که از برخی منابع معتبر در پژوهشکده مرمت و حفاظت آثار فرهنگی سازمان میراث فرهنگی به روزنامه همشهری رسیده است مشخص میکند که در زمان جابهجاییها حتی فهرستی از آنچه به شیراز منتقل شده برداشت نشد و فرصت اینکه کارشناسان بدانند تعداد اسنادی که به شیراز منتقل میشود چه تعداد است وجود نداشت و در اقدامی ضربتی همه اسناد و کتابها بار کامیونها شد و به شیراز رفت و آنچه از شیراز بازگشته است نیز هنوز مورد بررسی قرار نگرفته تا مشخص شود آنچه بازگشته همان چیزهایی است که از اسناد و کتابخانه سازمان میراث فرهنگی به شیراز رفته است.