سرلشکر غلامعلی رشید جانشین ستاد کل نیروهای مسلح در یادداشتی در خصوص هفته دفاع مقدس آورده است: در طول هشت سال دفاع مقدس خداوند توفیق داد تا به عنوان رزمنده، مسئول و فرمانده، شاهد همهِ صحنه های جنگ باشم. اما امروز سئوالی که همواره پیش روی ما قرار دارد این است که هدف از نوشتار، گفتار و اساسا هرگونه اقدامی در حوزه دفاع مقدس با گذشت به بیش از سه دهه چیست؟ نکاتی را می توان در پاسخ به این پرسش بیان کرد.
نکته اول اینکه بر اساس سه ملاحظه اساسی می توانیم درباره جنگ سخن بگوییم:
1- بیان ارزشهای دینی، انقلابی و اسلامی حاکم بر تفکر و رفتار مسئولان، فرماندهان و سلوک رزمندگان
زمانی که می خواهیم ارزش های حاکم بر تفکر فرماندهان جنگ، رفتار دولتمردان که در زمان جنگ مسئول بودند و رزمندگان اسلام را بیان کنیم باید به این نکته توجه داشته باشیم و شاکله کلیه رفتارها و تفکرات ما در دوران هشت سال دفاع مقدس هم در سطوح فردی و هم در سطوح سازمانی و در حوزه های مختلف سیاسی، نظامی، اجتماعی و فرهنگی بر سه رکن استوار بود: معنویت، حماسه و عقلانیت.
به معنویت در جنگ (روایت معنوی از جنگ)، الحمدلله به حد کافی پرداخته ایم. بُعد حماسه را هم تا اندازه ای بیان کرده ایم. ولی واقعاً در حق عقلانیت و محاسبه‌گری در جنگ جفا شده است.
فرماندهان عالی رتبه جنگ می دانند واقعاً برای یک عملیات گاهی ماه‌ها وقت صرف می شد. این سه سطحی هم که اشاره کردم؛ مسئولان، فرماندهان و رزمندگان در حقیقت سه سطح جنگ تحمیلی هستند. مسئولان یعنی همه دولتمردان، سیاستمداران و فرماندهان عالی رتبه ای که بر جنگ مدیریت کلان می‌کردند و صحنه جنگ در اختیارشان بود. از خود حضرت امام(ره) گرفته تا شخص رئیس جمهور و اعضای شورای عالی دفاع و فرماندهان عالی رتبه ای که در آن شورا شرکت می‌کردند. این سطح، سطح راهبردی و استرات‍ژیک جنگ است.
سطح دوم از فرماندهان، در سطح عملیاتی جنگ بود، از فرماندهان نیرو گرفته تا فرماندهان لشکرها، قرارگاه ها، یگان ها، تیپ ها و سوم رزمندگان غیور اسلام که سطح تاکتیکی جنگ است.
هم اکنون در این عرصه، انتشار کتاب خاطرات غلبه پیدا کرده است، خدای ناکرده اگر تقوا، راستگویی، صداقت، درستی رعایت نشود، اینجا هم ارزشهای دفاع مقدس تحریف می شود. خاطره ها حتماً باید مستند باشد. نمی‌شود بنشینیم برای خودمان خاطره سازی کنیم و خیال بافی.
2 - تجزیه و تحلیل یک واقعه بزرگ تاریخی، سیاسی و نظامی برای فهم عمیق و کامل تر از جنگ
باید هشت سال دفاع مقدس در هر مقطع و هر عملیات و یا کل دوران هشت سال دفاع مقدس تجزیه و تحلیل عمیق شود. در این زمینه هم متون مناسب و جامعی مشاهده نمی کنیم. البته تلاش هایی صورت گرفته است.
3 - بررسی درس ها و دستاوردهای هشت سال دفاع مقدس برای شرایط مشابه تهدید و جنگ
نظامی‌ها و حتی دولتمردانِ نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران همواره باید تصور کنند که در آستانه وقوع یک جنگ احتمالی هستیم (وقتی این همه تهدید پیش روی ما قراردارد)
حدود 10 سال است که طبل جنگ علیه ما را به صدا درآورده اند. احتمال وقوع آن را باید بر خود فرض کنیم و همیشه توان بازدارندگی داشته باشیم. در مقطع قبل از جنگ تحمیلی، یعنی آن 20 ماه فاصله بین پیروزی انقلاب اسلامی تا آغاز جنگ تحمیلی چه درکی از جنگ داشتیم؟ چه ادراک استراتژیکی از جنگ داشتیم؟
همواره باید تصور کنیم که یک جنگ دیگر، 10 سال دیگر، 20 سال دیگر، 50 سال دیگر ممکن است اتفاق بیفتد. بنابراین باید بتوانیم درس ها و دستاوردهای هشت سال دفاع مقدس را به گونه ای تبیین کنیم که به درد امروز و آینده بخورد. یعنی اینکه بتوانیم در شرایطی مشابه اوضاع جنگ، مانند شرایط سال 1358، 1359 و یا در شش ماهه اول سال 59 خود را تصور کنیم، اگر به فرض این جنگ اتفاق بیافتد چه کار باید بکنیم؟ این را می توانیم از گنج عظیم هشت سال دفاع مقدس استخراج کنیم. در این زمینه هم متن قابل توجهی منتشر نشده است.
نکته دوم اینکه جنگ تحمیلی عراق علیه ایران برای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در حقیقت به معنی آزمون قدرت مردمی- دینی برآمده از انقلاب اسلامی بود. آزمون مدیریت و فرماندهی حضرت امام خمینی (ره) که به عنوان فرمانده کل قوا، مرجع، رهبر و نخستین ولی فقیه بعد از 1200 سال که در حقیقت برای دفاع در برابر متجاوز باید از این آزمون دشوار پیروز بیرون می آمد.
به یاری خدا، هم حضرت امام خمینی(ره)، این ملت بزرگوار و هم نیروهای مسلح، ارتش، سپاه، نیروهای بسیجی، همه عزیزانی که در جنگ بودند از این آزمون دشوار موفق بیرون آمدند. این نکته مهمی است که ارزش ها و دستاوردهای تاریخی و راهبردی دفاع (هشت سال دفاع مقدس)، با دفاع مناسب ماندگار خواهد شد.
بویژه از سوی کسانی که خودشان در جنگ حضور داشتند. مرحوم دکتر علی شریعتی می گفت: از اسلام خوب دفاع کنید، اگر کسی بد دفاع کند مثل حمله است. اگر کسی بیاید از اسلام دفاع بد کند، گویی دارد حمله می کند به اسلام. با دفاع مناسب قادریم این دوران دفاع مقدس را ماندگار کنیم.
نکته سوم اینکه دفاع مناسب از تفکرات و رفتارها و تصمیمات در دو سطح سیاسی- نظامی و رزمندگان نیازمند چند اقدام و روش اساسی و مناسب است:
اول: مقابله با تحریف و مبالغه گویی است.
متاسفانه این مهم هم اکنون صورت نمی گیرد ما با تحریف مقابله نمی کنیم، حجم عظیمی از مطالبی که گفته می شود، بیان می شود، نوشته می شود، مقاله، کتاب، حتی در فیلم ها واقعاً تحریف جنگ است. متاسفانه هم تحریف صورت می گیرد و هم مبالغه.
تحریف سه نوع است: یکی تحریف در واقعیات و یا آن چیزی که رخ داده یا غلط بیان می شود، یا بد گفته می شود، یا ناقص و یا دروغ گفته می شود. تحریف نوع دوم هم برداشت جدید از واقعیات است؛ یعنی امروز 25 سال بعد از جنگ فهم و ادراک جدیدی پیدا کرده است. از این نوع روش های بد هم داریم. یعنی آدم بیاید کتابی را مطالعه کند و برداشت جدید از واقعیات داشته باشد. تحریف نوع سوم هم تغییر مفاهیم مربوط به دفاع مقدس است.
دوم: ضرورت وحدت و پرهیز از اختلاف
سوم: ایجاد ظرفیت نقدپذیری و گفت وگو درباره موضوعات و مسائل اصلی جنگ
این ظرفیت را باید در خود ایجاد کنیم. یکی از راه هایش نشست مشترک است. چه ایرادی دارد در زمینه جنگ گفت و گو شود. خیلی خوب است حرف های یکدیگر را گوش دهیم؛ ولی مستند حرف بزنیم. یعنی با سند و مدرک، ارتش و سپاه خیلی سند دارند؛ ولی هر کس هر چیزی بیان می‌کند، مستند باشد. بیایند بگویند برابر این اسناد شما اینجا اشتباه کردید در آن جلسه بحث می کنیم. این نشست مشترک یکی از راه حل هاست. راه حل، شکایت و گله نیست.
چهارم: تبیین و تدوین متون آموزشی هم عمومی و هم تخصصی برای مردم و محافل دانشگاهی است.
این کار هم باید صورت بگیرد در مورد مطالب هشت سال دفاع مقدس که در این زمینه هم کار اساسی نشده است.
منبع: تسنیم