شورای اسلامی شهر تهران دو دوره پرفراز و نشیب را پشت سر گذاشت. امروز پس از گذشت 8 سال می‌توان گفت این نهاد مردمی به جایگاه باثباتی برای مدیریت مردم محور شهر تبدیل شده است.
دوره سوم این شورا در حالی آغاز شد که در دوره قبل آن یک شهردار عازم ساختمان ریاست جمهوری شده بود و چهره برجسته پلیس کشور در 5 سال پیش از آن، به عنوان شهردار تهران انتخاب شد.
تجربه همکاری شورای دوم با دو شهردار پرکار و پرانرژی و درک رضایت ملموس شهروندان از تلاش مثبت مدیران شهری موجب شد تا بسیاری از اعضای شورای دوم نامزد حضور در شورای سوم نیز باشند و از این جمع، حمزه شکیب یکی از منتخبان دوره سوم شوراست.
گفت‌وگویی با حمزه شکیب، رئیس کمیسیون توسعه و عمران شهری شورای اسلامی شهر تهران انجام داده‌ایم که در پی می‌آید.
- به عنوان رئیس کمیسیون توسعه و عمران شهری شورای اسلامی شهر تهران و کسی که سابقه حضور در شورای دوم را نیز داشته‌اید، چه ارزیابی از موقعیت شوراها در اداره امور دارید؟
شوراهای اسلامی شهر و روستا در کشور، یک نهاد نوپا هستند که هرچند دو دوره از فعالیت آنها گذشته و مدت کوتاهی است، دوره سوم نیز آغاز شده است ولی هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده‌اند، جایگاهی که شوراها در آن به عنوان حلقه واسط بین دولت و مردم و بر اساس برنامه‌هایی که تصویب می‌کنند با کمک سازمان‌های مختلف بتوانند بهترین خدمات‌رسانی را به مردم ارائه دهند. برای تحقق چنین جایگاه و رسیدن به این اهداف باید اختیارات شورا نه در حد شورای شهرداری بلکه درحد شورای شهر باشد.
- تحقق این موضوع چگونه امکان‌پذیر است؟
لازمه کار این است که قوای اصلی نظام یعنی قوای مجریه، مقننه و قضائیه در تهیه ضوابط و ابزارهای مورد نیاز که همان تحقق مدیریت واحد شهری است به شوراهای اسلامی شهرها کمک کنند و یک بازنگری اساسی در زمینه واگذاری اختیارات به شوراها صورت گیرد.
از سوی دیگر، اعضای شوراها به عنوان نمایندگان مردم نیز باید وظایفی را که به آنان محول شده است در تعامل با دولت، مردم، نهادها و دستگاه‌های اجرایی انجام دهند تا بتوانند بهترین خدمات‌رسانی را به مردم داشته باشند.
به بیان دیگر ما به عنوان اعضای شورای شهر باید در مبانی سیاستگذاری و رفتاری خود در تعامل با دولت، مجلس و قوه قضائیه و سازمان‌های مرتبط با امور مردم، پیشبرد بهتر امور را مد نظر داشته باشیم. از طرف دیگر مردم نیز که اعضای شوراها را انتخاب کرده‌اند نباید نمایندگان خود را رها کنند بلکه همواره انجام وظایف را برابر اختیارات از آنان بخواهند.
اگر شوراها، مردم، دولت و سازمان‌های ذیربط در تعامل با یکدیگر باشند، در این صورت مدیریت واحد شهری شکل می‌گیرد و اجرایی می‌شود. از این رو از مجلس هفتم و دولت نهم درخواست می‌کنیم که به منظور انجام امور توسط خود مردم، به شوراهای اسلامی اختیارات کافی داده شود و اختیارات آنها در حد اختیارات مدیریت واحد شهری در نظر گرفته شود و قوای سه گانه کمک کنند تا هر چه سریعتر شوراها به جایگاه واقعی خود برسند.
- به نظر شما مهمترین دستاورد شورای دوم چه بوده است؟
شورای دوم در ابعاد مختلف موفقیت‌های چشمگیری داشته است. شاید یکی از علل موفقیت شورای اسلامی شهر تهران در دوره دوم، تفکر خدمتگذاری به مردم بود، زیرا هدف اعضای شورا در این دوره این بود که برای مردم صادقانه کار کنند.
بر همین اساس پایه‌گذار تفکری شدند که این تفکر حتی مبنای فعالیت برخی احزاب و گروه‌های سیاسی در دور جدید انتخابات شوراها قرار گرفت و آنها نیز کار کردن برای مردم و خدمت کردن به مردم را سرلوحه کار خود قرار دادند. این یکی از دستاوردهای مهم شورای شهر در دور دوم به شمار می‌رود.
از سوی دیگر نوعی انسجام و همدلی بین اعضای شورای شهر برقرار بود و اگر مواردی نیز پیش می‌آمد اعضای شورا برای رسیدن به هدف اصلی خود که خدمت به مردم بود آن را حل می‌کردند.
شورای دوم همچنین در بحث نظارت در ابعاد مختلف زمینه‌ساز یک تحول مهم در شوراها شد و در بحث برنامه‌ریزی شورای شهر تهران با یک افق دور دست و بلند مدت، چشم‌انداز 20 ساله شهر تهران را تدوین کرد و علاوه بر این، طرح جامع و تفصیلی شهر تهران و تلاش برای شفاف‌سازی مالی شهرداری از دیگر موفقیت‌های شورای دوم به شمار می‌رود، ضمن اینکه کارهای مختلف و متعددی در زمینه‌های عمرانی، کالبد فیزیکی شهر و مسایل اجتماعی و فرهنگی شهر تهران انجام شده است.
- از نظر شما شاخص‌ترین مصوبه مرتبط با مشکلات مردم در شورای دوم کدامیک بوده است؟
اقداماتی در این دوره در شورای شهر انجام و یا طرح‌ها و لوایحی که تصویب شده است، شاید برخی مشهود و ملموس‌تر بوده ولی دیگری نقش بیشتری داشته باشد. از این رو شاید مصوبه مربوط به حدف بهره از تقسیط بدهی مردم به شهرداری جزو مصوباتی است که نسبت به برخی مصوبات ملموس‌تر باشد.
علاوه بر این در دور دوم شورای شهر، بحث تکریم ارباب رجوع از مواردی بود که در ملاقات‌های مردمی شهردار و اعضای شورای شهر با مردم صورت گرفت. با این حال فکر می‌کنم، کارهای اصلی همان موارد مربوط به برنامه‌ریزی بلند مدت برای اداره شهر تهران است که قبلا اشاره شد و می‌توان گفت این طرح در افق دوردست برای اداره پایتخت بسیار مفید و سازنده خواهد بود.
- با توجه به اشاره‌ای که به بحث شفاف‌سازی مالی شهرداری داشتید، به نظر شما مطرح بودن موضوعاتی همچون 350 میلیارد تومان هزینه فاقد در گذشته و یا برخی ایرادات اخیر به مسائل مالی ناشی از چیست؟
همین موضوع هم اتفاقا ناشی از همین شفاف‌سازی مالی شهرداری توسط شورای شهر است. ولی در رابطه با این موضوع شاید فردی اسم آن را هزینه "فاقد" بگذارد ولی من اسم آن را رعایت نکردن برنامه‌های مصوب شورا می‌گذارم. اینها اتفاقا از همان مسایل مربوط به شفاف‌سازی است، زیرا شورا وقتی بتواند نظارت دقیق داشته باشد، اینها خروجی آن است.
شاید مردم عادی فکر کنند که در جایی حیف و میل شده ویا کاری غیر از کار شهرداری انجام شده است ولی اصلا این طور نیست. این اتفاقاتی که افتاده مرتبط با موضوع شهری بوده ولی در برنامه مصوب نبوده است.
- با توجه به ریاست شما بر کمیسیون توسعه و عمران شورای شهر، این کمیسیون در حال حاضر چه برنامه‌هایی را در دستور کار خود دارد؟
نظارت دقیق‌تر بر روند مطلوب کیفی و کمی پروژه‌های عمرانی که در سطح شهر انجام می‌شود. یعنی کنترل و نظارت بر ابعاد فنی و اقتصادی طرح‌های عمرانی که در شهر و یا شهرداری و سازمان‌های وابسته به آن انجام می‌شود.
در حال حاضر کمیته‌هایی را نیز برای این کار پیش‌بینی کرده‌ایم و این کمیته‌ها عبارتند از کمیته معماری و شهرسازی، کمیته نظارت بر پروژه‌های عمرانی، کمیته ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی، کمیته محیط‌زیست، کمیته فن‌آوری اطلاعات، کمیته حمل و نقل و ترافیک. اینها کمیته‌هایی هستند که در نظر داریم یک ساماندهی روی آنها انجام دهیم تا با استفاده از آنها بتوانیم نظارت دقیق‌تری را در زمینه فعالیت‌های مختلف عمرانی انجام دهیم.
- اخیرا بحث انتزاع مسایل محیط‌زیست از کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر و الحاق آن به کمیسیون توسعه و عمران مطرح شده علت این امر چه بوده است؟
بحث محیط زیست، همیشه با بحث عمران همراه است. متاسفانه تاکنون تعریف درستی از عمران انجام نشده است و برخی فکرمی‌کنند که عمران فقط راه و ساختمان است در حالی که عمران شامل کالبد فیزیکی فضاها می‌شود که یکی از موارد آن محیط‌زیست است و موضوع دسته‌بندی محیط زیست در کنار عمران، چیزی است که هم اکنون در دنیا جا افتاده است و به هر مرکز تحقیقاتی که نگاه کنید، همیشه بحث محیط زیست در کنار عمران و یکی از زیرمجموعه‌های عمران به شمار می‌رود نه زیرمجموعه علوم اجتماعی.
این موضوعی کاملا مشخص است ولی به اشتباه در آن جایگاه قرار گرفته و امیدواریم از کمیسیون فرهنگی اجتماعی جدا شود و جایگاه واقعی خود را در شورا پیدا کند.
- کمیسیون برای بافت‌های فرسوده و احیا و نوسازی آنها چه برنامه‌ای را در دستور کار خود دارد؟
این موضوع را مد نظر داریم و قرار است کمیته خاصی در این باره تشکیل و یک بازنگری اساسی در رابطه با احیا و نوسازی بافت‌های فرسوده صورت گیرد. ولی برای اینکه این کار اتفاق بیفتد، ابتدا باید گزارشی از چگونگی عملکرد مصوبات قبلی شورا و تسهیلات مورد نظر و همچنین کارهایی که تاکنون انجام شده است تهیه و ارایه شود، به بیان دیگر این گزارش دقیقا نشان دهد که در حال حاضر وضعیت چگونه است تا بتوان راجع به آن تصمیم گیری کرد. باید مشخص شود که اولا میزان بافت‌های فرسوده در تهران چقدر است و با روند کنونی تا کی می‌توان به نتیجه رسید.
ما باید وضعیت کنونی را مدنظر قرار دهیم و با بررسی چند الگوی مناسب در دنیا، متناسب با وضعیت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه و انجام بازنگری در مصوبات قبلی، الگوی مناسبی را ارایه دهیم. این موضوع هم اکنون در دستور کار کمیسیون توسعه و عمران قرار دارد.
- به عنوان رئیس کمیسیون توسعه و عمران شهری، ارزیابی‌تان از میزان موفقیت مصوبات شورای شهر در این‌باره و تسهیلات اعطایی برای نوسازی بافت‌های فرسوده چیست ؟
فکر می‌کنم که مصوبات شورای شهر در این باره در یک سری موارد بسیار خوب بوده و در برخی موارد نیز کارایی لازم را نداشته است و باید مورد بازنگری قرار گیرد؟
کارایی یا نبود کارایی در چه مواردی است؟
در مواردی که ما مشارکت مردمی داشته‌ایم و برای مردم انگیزه ایجاد کرده‌ایم و شهرداری از حق و حقوق و درآمد ناشی از عوارض در این گونه بافت‌ها گذشته و حتی در مواردی به نزدیک صفر رسیده موفق بوده است.
ولی این یک زاویه از مسایل مربوط به احیای نوسازی بافت‌های فرسوده است و زوایای دیگری هم وجود دارد و آن اینکه ما باید متناسب با هر محله و مسایل فرهنگی اجتماعی و اقتصادی هر محله، طرح تهیه و کارها را در قالب طرح جامع و تفصیلی هر محله دنبال کنیم، به گونه‌ای که طرح تهیه شده انگیزه‌های مضاعفی را برای اهالی منطقه داشته باشد تا خود مردم تشویق شوند و از نوسازی استقبال کنند و در حداقل زمان ممکن نوسازی صورت بگیرد.
در بافت‌های فرسوده باید همه این مسایل اعم از اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و غیره در نظر گرفته شود تا مردم خودشان در نوسازی مشارکت جدی داشته باشند.
- شورای شهر در بحث کنترل ساخت‌وسازو قیمت مسکن به شهروندان چه کمکی می‌تواند بکند؟
شورا و شهردار می‌تواند یک نقش کلیدی در بخش کنترل قیمت مسکن داشته باشد و شورای اسلامی شهر تهران در دور دوم سعی کرد که این کار انجام شود، در سه سال اول فعالیت شورای شهر دوم، اقدامات شورا در این زمینه موفقیت‌آمیز بود، باید سعی کنیم عوارض را افزایش ندهیم، شورا با یک سری ابزارهایی که در اختیار دارد از جمله عوارض می‌تواند تا حدودی در این باره کمک کند ولی به هر حال قیمت مسکن به عوامل مختلفی بستگی دارد که عوارض یکی از آنها است با این حال افزایش عوارض شهرداری بیشتر جنبه روانی دارد.
به بیان دیگر در این موضوع عوامل متعدد دیگری نیز نقش دارد و اگر مدیریت واحد شهری محقق می‌شد، شورای شهر اختیار داشت که همه عوامل موثر بر قیمت‌ها را کنترل و پیگیری کند. ولی وقتی شورا تنها شورای شهرداری است چگونه می‌تواند همه این عوامل را پوشش دهد و بر کنترل قیمت مسکن تاثیر بگذارد. به هر حال بحث اقتصاد و کنترل مسکن به عوامل متعددی بستگی دارد که باید از زوایای مختلف مورد توجه جدی قرار گیرد.
- به عنوان عضو شورای شهرتهران چه انتظاراتی از شهردار دارید؟
انتظاری که از شهردار می‌رود تعامل با شورای شهر است و در این راستا باید با اعضای شورا تعامل لازم را داشته باشد و به مصوبات شورای اسلامی شهر احترام بگذارد و خودش را مجری مصوبات شورا بداند.
در تعامل شهردار با شورای شهر همه انتظارات در این خلاصه می‌شود و انتظارات در قالب همین است و اگر شهردار به این موضوع عمل کند و کارها را بر این اساس انجام دهد، فکر نمی‌کنم کوچکترین مشکلی به وجود آید، ضمن اینکه اگر شهردار برای انجام کاری نقطه نظراتی هم داشته باشد می‌تواند در قالب لایحه به شورای شهر ارایه دهد و قطعا شورای شهر به عنوان نهادی که گروهی است و شورایی فکر می‌کند موضوع را بررسی و در این زمینه سعی بر انجام امور خواهد داشت.