خانه ملت نوشت: فرجی دانا وزیر پیشنهادی وزارتخانه علوم، تحقیقات و فنآوری در جلسه علنی امروز (یکشنبه 5 آبان ماه) مجلس شورای اسلامی، در دفاع از برنامه های خود گفت: قبل از هرچیز از حسن ظن و اعتماد ریاست محترم جمهور در معرفی برای مسئولیت وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری صمیمانه سپاسگزاری می کنم. حساسیت و توجه شما نمایندگان محترم در کمیسیون ها و فراکسیون ها و مجامع مختلف طی روزهای اخیر و سخنان مهم مخالفان و موافقات گرانقدر در جلسه امروز مجلس هم جای امتنان و تشکر دارد، ضمنا از کمیسیون آموزش برای اعلام حمایت این کمیسیون از بنده سپاسگزار هستم.
وی ادامه داد: باید از عنایت و اهتمام استادان و دانشجویان عزیز به مسئله دانشگاه و توسعه علمی به جد قدردانی کنم که در این ایام در قالب های گوناگون از منافع و مجامع دانشگاهی با رسانه ها و شبکه های اجتماعی پیگیر موضوعی بودند که امروز در معرض تصمیم گیری است. همچنین به مردم عزیز که از طریق رادیو، تلویزیون و دیگر رسانه ها مخاطب هستند صمیمانه درود می فرستم.
فرجی دانا تصریح کرد: اینجانب در این مدت کوتاه با کمک مدیران و همکاران عزیز دانشگاهی سعی کردم برنامه کاربردی و عملیاتی ارائه کنم. هدف اصلی در برنامه های من حرکت شتابان و همه جانبه جامعه دانشگاهی برای تولید علم و فناوری در فضای آرام و بانشاط و بدون تنش و حاشیه است.
وی بیان کرد: رئوس برنامه‌ها با تکیه بر رهنمودهای مقام معظم رهبری و برپایه اسناد بالادستی شامل قانون اساسی برای سند چشم انداز 1404 سیاست های کلی نظام و توسعه علمی کشور قانون برنامه پنجم توسعه، قانون وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری مصوب 1383، قانون حمایت از شرکت ها و موسسات دانش بنیان و اسناد نقشه جامع علمی کشور و دانشگاه اسلامی است که امیدوارم به حول و قوه الهی و با کمک همه دانشگاهیان آن را به پیش ببریم.
فرجی دانا تصریح کرد: رئوس برنامه های پیشنهادی من برای تصدی وزارت علوم در یک مقدمه و 6 صفحه تقدیم مجلس شده است. در آنجا به اختصار گفته ام که نهاد آموزش عالی و پژوهش و فنآوری کشور با چه فرصت ها و تهدیدهایی روبرو است و چه نقاط ضعف و قوتی دارد. دانشگاه و جامعه بزرگ علمی کشور توانمندی و نقش بی بدیلی در توسعه پایدار، موزون و متوازن کشور دارد. به تعبیر حضرت امام (ره) دانشگاه مبدا تحولات جامعه است و از نظر مقام معظم رهبری علم سرچشمه قدرت و ثروت ملی است و خوشبختانه در قالب برنامه ریزی های بنیادین برای توسعه عملی پیشرفت علم و فنآوری کشور در 12 سال گذشته شتاب چشمگیری یافته است.
وی ادامه داد: ما در این روند با فرصت ها و قوت های مهمی روبرو هستیم و در این حال چالش ها و تحقیقات خاصی همچون عدم انسجام در نظام سیاستگذاری و اجرا در آموزش، پژوهش و فنآوری، افزایش بی رویه مهاجرت دانش آموختگان دانشگاه ها و بالابودن میزان بیکاری آنها در برابر ما قرار دارد. در برنامه پیشنهادی مهمترین ضعف های موجود در این بخش در 14 بند خلاصه شدند که اهم آنها عبارت است از عدم تناسب بین رشد کمی و کیفی آموزش عالی، پژوهش و فنآوری، عدم تناسب توانمندی های دانش آموختگان با نیازهای کشور، تمرکزگرایی در مدیریت آموزش عالی، ضعف زنجیره تبدیل دانش به فناوری و محصول، عدم همگرایی و هدفمندی پژوهش ها، نبود نهادهای مستقل ارزیابی و اعتبارسنجی آموزش و پژوهش است.
فرجی دانا افزود: در این شرایط جامعه و دولت انتظار دارند که کار علمی در دانشگاه ها همسو با نیازهای آنها باشد و دانش آموختگان فعال و دارای مهارت لازم تربیت شود، از طرف دیگر دانشگاه ها برای آنکه بتوانند آهنگ رشد علمی خود را استمرار بخشند نیازمند محیط و فضای مناسب و مساعد هستند، فضای امن، آرام و سرشار از همدلی، اعتماد و اخلاق مداری و قانونمداری و دارای حرمت، اعتبار و منزلت.
وی گفت: تامین این دو خواست کلیدی محورهای برنامه های پیشنهادی من است، امیدوارم با یاری خداوند دانا توجه ویژه دولت تدبیر و امید و پشتیبانی مجلس محترم به همه ارکان و اجزای نظام و احساس مسئولیت و مشارکت همه استادان عزمی نو برای ارتقای منزلت در نقش دانشگاه ها در نظام ملی تصمیم گیری و تصمیم سازی کشور جذب شود. نگاه به سیاست های کلی نظام و بدنه بالادستی نشان می دهد نظام جمهوری اسلامی ایران در فراهم ساختن خطوط راهنما برای حوزه علوم زمینه های مهمی فراهم کرده که تنها باید تحرکات تازه در زمینه اجرا بیابد.
وی گفت: بر باور اینجانب با تمرکز به این سیاست ها و قوانین می توان چشم انداز روشن را در این راه ترسیم کرد. برنامه ای که به منظر مجلس محترم تقدیم شده برپایه همین سیاست ها و قوانین بوده است، براین پایه مهمترین اولویت های وزارت علوم در 4 سال آینده در 12 بند تدوین شده است که اهم آنها عبارتند از تلاش برای پیشبرد عملی سیاست های کلی نظام و قوانین بالادستی در جهت توسعه علمی و ارتقاء کیفیت نظام آموزش عالی و پژوهش، هدفمند کردن توسعه آموزش عالی متناسب با نیاز کشور و تحولات علمی، ارتقاء سطح دانش افزایی و مهارت ، کارآفرینی و اشتغال دانش آموختگان، تقویت فضای امید و اعتدال آموزش دانشگاهیان و آرامش در دانشگاه، توجه به دانشگاه های تازه تاسیس و توسعه آموزش عالی در مناطق محروم به خصوص حاشیه ها، توسعه هماهنگ حلقه های زنجیره علم تا ثروت به ویژه توسعه فنآوری و نوآوری است.
فرجی دانا ادامه داد: نگاه به فرصت ها و تهدیدها از یکسو و قوت ها و ضعف ها از سوی دیگر وزارت علوم را در چارچوب این اولویت ها به سوی تمرکز بر 16 سرفصل کلیدی در 4 سال پیش رو می کشاند.
وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری، تصریح کرد: نخستین موضوع کلیدی نقش فرهنگی_ اجتماعی و انسان ساز دانشگاه ها و پژوهش هاست. هدف پرورش انسانهای مومن بوده و ارتقای کیفیت دانشگاه ها و پژوهش ها و الگوهای واقعی و عملی است. بر این پایه نظام علم و فنآوری نظامی مبتنی بر فضایل اخلاقی و ارزش های والای انسانی است.
فرجی دانا در ادامه دفاع از برنامه‌های خود برای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، گفت: تحول و ارتقای علوم که مورد توجه نمایندگان مخالف هم قرار گرفته بود، موضوع کلیدی دیگری است که وزارت علوم با تکیه بر ضرورت بازنگری مداوم روزآمد محتوا و برنامه‌های آموزشی و درسی در جهت تحقق مبانی دینی و فرهنگ اسلامی و نیازهای اجتماعی به انجام خواهد رساند.
وی ادامه داد: انسجام در نظام تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری علمی از نیازهای کلیدی وزارت علوم است. از طرف دیگر چنانچه گفتم دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها باید در قبال دولت و جامعه مسئولیت‌پذیر و پاسخگو باشند که لازمه این مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی استقلال مالی، اداری، علمی و تشکیلاتی است که براساس بند ب ماده 20 قانون برنامه پنجم توسعه به همراه پاسخگویی سلسله‌مراتبی، تخصصی و قانونی است. از طرف دیگر از دید من اعطای استقلال به شکل قانونی به دانشگاه‌ها زمینه را برای پاسخگویی دانشگاه‌ها فراهم می‌کند، از این‌رو زمانی که دانشگاه‌ها مسلوب‌الاختیار باشند، به طور حتم نمی‌شود برای عدم پاسخگویی به نیازهای جامعه از آنها سوال کرد.
وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: افزایش کیفیت آموزش، پژوهش و فناوری به گونه‌ای که دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها برپایی نقشه جامع علمی کشور ضمن دستیابی اهداف ملی در تراز جهانی نیز از جایگاهی مناسب بهره‌مند شوند که این موضوع از اهداف بنیادین نظارت به شمار می‌آید.
وی ادامه داد: از طرف دیگر رشد آموزش عالی، پژوهش و فناوری باید متوازن و هدفمند باشد. این مهم با توجه به مزیت‌های نسبی و نیازهای استان‌ها توزیع عادلانه فرصت‌ها و امکانات، افزایش بهره‌وری با استفاده بهینه از امکانات، فرصت‌ها و متناسب‌سازی پذیرش دانشجو در جهت تامین نیازهای کشور حاصل می‌شود. همچنین پر کردن بخشی از شکاف دانش‌آموختگان بیکار با بازار اشتغال با یاددهی مهارت‌های مورد نیاز در کنار دانش نظری تحقق‌پذیر است، از این‌رو باید برنامه‌های آموزشی را با رویکرد توانمندسازی دانشجویان را برای جذب در بازار کار و بالاتر از آن کارآفرینی بازنگری شود.
فرجی‌دانا تصریح کرد: جهت دادن آموزش، پژوهش و نوآوری به طرف حل مشکلات و رفع نیازهای واقعی جامعه موضوع کلیدی دیگری است که وزارت علوم با تمرکز بر آموزش و پژوهش و نوآوری به آن توجه خواهد کرد. همچنین توسعه فناوری و نوآوری یکی از مهمترین بخش‌های زنجیره تبدیل علم به ثروت است که من در برنامه خود به این مهم توجه جدی کرده‌ام. از طرف دیگر دستیابی به شاخص‌های اصلی علم و فناوری در زمینه سهم درآمد حاصل از صادرات، محصولات مبتنی بر امور پیشرفته و میانی، سرانه تولید ناخالص داخلی ناشی از علم و فناوری، شمار ثبت اختراعات، شمار تولیدات علمی جهانی، نسبت سرمایه‌گذاری خارجی در علم و فناوری و شمار شرکت‌های دانش‌بنیان از محورهای کلیدی در برنامه پیشنهادی من است که می‌تواند با تکیه بر ضرورت دستیابی به فناوری‌های پیشرفته و سامان دادن به نظم ملی نوآوری، توسعه فناوری و نوآوری را در کشور در پی داشته باشد.
وی گفت: ارتباط فعال و تعامل موثر علمی و فرهنگی با دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های دیگر کشورها به ویژه در جهان اسلام و توجه خاص به گسترش زبان فارسی و توسعه مطالعات ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی در جهان از جایگاه ویژه‌ای در برنامه پیشنهادی برخوردار است. از طرف دیگر ارتقای منزلت اجتماعی نخبگان و بهره‌گیری مناسب از این ظرفیت‌ها، نگهداری نخبگان داخل و برنامه‌ریزی برای جذب و نخبگان خارج از کشور در این برنامه نقش کلیدی دارد.
فرجی‌دانا در پاسخ به سوال کتبی یکی از نمایندگان مبنی بر اینکه آیا برنامه‌ای برای بازگشت دانشجویان خارج از کشور دارید، گفت: هم‌اکنون آیین‌نامه‌های مشخصی برای انتقال دانشجویان شاغل تحصیل در خارج از کشور برای انتقال آنها به داخل کشور وجود دارد که اگر در این زمینه ضعف‌های آیین‌نامه‌ای وجود دارد باید آنها را برطرف کرد تا انشاالله زمینه حضور و بازگشت هر چه بیشتر دانشجویان به داخل کشور فراهم شود. از طرف دیگر تامین منابع و اعتبارات مورد نیاز و تخصیص آنها به دانشگاه‌ها، تناسب زیرساخت‌ها با اهداف حوزه آموزش و تقویت و نوسازی زیرساخت‌های لازم و تامین نیروی انسانی متخصص و توسعه منابع انسانی مورد نیاز از دیگر موضوعات کلیدی در برنامه پیشنهادی من است.
وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به اظهارات برخی از نمایندگان مخالف تصریح کرد: یکی از موضوعات مطرح شده از سوی مخالفان موضوع ارتقای کیفیت آموزش است که به طور حتم ارتقای کیفیت در آموزش علمی و افزایش اثربخشی آموزش عالی از اهم برنامه‌های من است که این موضوع مورد تاکید دولت هم قرار گرفته است. از طرف دیگر آنچه که درباره عدم تطابق برنامه‌های من با قوانین و عدم آشنایی‌ام با قوانین و اسناد بالادستی مطرح شده است، باید بگویم که من به گزارش معاونت نظارت مجلس اشاره می‌کنم که بر اساس آن تمام بندهای برنامه من مورد مقایسه با قوانین بالادستی قرار گرفته است و نشان داده که صددرصد برنامه‌های من در تطابق یا همسویی کامل با قوانین بالادستی است.
وی در پاسخ به سوالی درباره دانشگاه‌های تک‌جنسیتی افزود: به طور حتم دانشگاه‌های تک‌جنسیتی با موضوع تفکیک جنسیتی بسیار متفاوت است، از این‌رو دانشگاه‌های تک‌جنسیتی دارای سابقه طولانی در داخل یا خارج کشور است که این دانشگاه‌ها انتخابی به افراد می‌دهد که اگر مایل باشند، در دانشگاه تک‌جنسیتی که فقط پسرها یا دخترها حضور داشته باشند، ادامه تحصیل دهند که این موضوع نه مورد مخالفت وزارت علوم و نه مورد مخالفت من است، اما آنچه که این روزها گفته می‌شود بحث تفکیک جنسیتی است که در سند دانشگاه اسلامی لفظی به نام تفکیک جنسیتی وجود ندارد، از این‌رو در این سند موضوع تقلیل اختلاط به‌عنوان یک راهبرد ذکر شده است که به طور حتم این موضوع مورد تاکید وزارت علوم است و همواره ما در اجرای قوانین به طور کامل تاکید کنیم و در آیین‌نامه فعلی کاری جز این انجام ندادیم.
وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: همچنین در مورد تشکیلاتی که امروزه وظیفه جذب دانشجو را دارند باید بگویم که کار کارشناسی در این رابطه جوابگو بوده و عملکردها انشاالله بررسی شده و کار کارشناسی ملاک هر تغییر خواهد بود. قطعاً نظر شخصی من در این رابطه به این معنی نیست که ما مصر هستیم که یک راه را به دیگری ترجیح دهیم، از این‌رو الزامات قانونی برای ما چراغ راه و مسیر حرکت است، از طرف دیگر من به همه احکام قانونی درباره بکارگیری فرزندان شهدا و ایثارگران متعهد هستم.