گروه شهری - محمد باریکانی: «اصفهان در برج قوس متولد شد و آن ۲کمان بر سردر بازار قیصریه نیز بیانگر برج فلکی تولد اصفهان است.»


این جمله را سیداحمد محیط طباطبایی جانشین کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم) در حاشیه رونمایی و وداع با گنج امان در آشیانه سیمرغ یا همان گنبد آسمان برج میلاد تهران به همشهری گفت. گنج امان یک اثر شبیه به یک سپر زرین و سیمین عقیق کاری شده است که با زرنویسی آیه الکرسی به سفارش عبدالکریم محلاتی یک مجموعه دار ایرانی مقیم امارات متحده عربی توسط هنرمندان اصفهانی در ایران ساخته شد و در هفته اصفهان در همان برج قوس رونمایی و وداع با این اثر نفیس صنایع‌دستی ایرانی در آشیانه سیمرغ برج میلاد تهران یا همان گنبد آسمان انجام شد.

خوشنویسی، قلمزنی، شبکه کاری، طلاکوبی، سنگ‌تراشی، حکاکی، مرصع‌کاری، نقره‌سازی‌ و جواهرسازی ازجمله هنرهای ایرانی است که در خلق تابلوی گنج امان در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. تابلوی گنج امان که یکی از آثار نفیس صنایع‌دستی ایران و کار 15هنرمند اصفهانی است 20کیلوگرم وزن دارد که در ساخت آن حدود 7کیلو و 150گرم نقره، 7 کیلو و 71 گرم طلا در 2عیار مختلف، 4کیلوگرم سنگ عقیق و بیش از 18قیراط زمرد به‌کار رفته است.

قیمت اثر را نپرسید

این اثر از آن جهت گنج امان نام گرفته است که آیه‌255 سوره بقره که به آیه‌الکرسی شناخته می‌شود بر آن زرنویسی شده است. آنطور که در معرفی این اثر عنوان شد، هنرمند اصفهانی، اسلیمی‌ها را با هنرمندی تمام شبکه‌بری کرده و پنجره‌ای از میان گیاهان سیمین به بهشت گشوده است. اسلیمی‌ها نمونه‌ای تجریدی از درخت زندگی و گیاهان بهشتند که نشان از جاودانگی روان بهشتی و حیات ابدی در بهشتند. هنرمند زرنگار آیه شریفه را با مهارت تمام زرنگاری کرده و در نهایت آیه‌الکرسی چون خورشیدی درخشیدن گرفته است. در اطراف این دایره 24کنگره نقش بسته که اشاره به ساعات شبانه روز است و در پس کنگره‌ها 24کنگره کوچک دیگر نقش بسته که رنگ سپید کنگره‌های سیمین اشاره‌ای است بر نیکی و خیر که مقابله آن با هر پلیدی و تیرگی در کنگره‌های پشت سر نشانه تقابل بی‌پایان خیر و شر و تلاش انسان در مغلوب کردن پلیدی راهی است که با توسل به آیه‌الکرسی بر او هموار می‌شود. در مرکز دایره نیز زمردی قرار دارد که با برخورداری از رنگ سبز که رنگ اسلام است نشانه‌ای از ایمان و عقیده در دین، توکل به خدا و بقا و جاودانگی است.»

گنج امان اکنون در امارات متحده عربی ظاهرا در شهر دوبی در اختیار یک مجموعه‌دار آثار نفیس ایرانی است که مهندس مهران رهبران ایده پرداز و طراح این اثر، از اعلام قیمت خریداری گنج امان توسط مجموعه‌دار ایرانی به همشهری طفره می‌رود و می‌گوید: «لطفا وارد موضوع قیمت اثر نشوید!»

خدشه بر هنرهای ملی کشور

سیداحمد محیط طباطبایی جانشین کمیته ملی موزه‌های ایران(ایکوم) اما در گفت‌وگو با روزنامه همشهری در بررسی ارزش یک اثر صنایع‌دستی که شنیده شد، مبلغی بیش از یک میلیارد تومان برای خرید آن پرداخت شده است، می‌گوید: در چند دهه اخیر به‌علت بی‌توجهی به اصالت و کیفیت هنرهای ملی ایران و غلبه نقش تجاری بر عناصر هنرهای ملی کشور، به‌تدریج به اعتبار هنرهای ملی ایران در عرصه بین‌المللی خدشه وارد شد و همین موضوع موجب سقوط سطح صادرات صنایع‌دستی ایران و جایگزینی کشورهای دیگر که دنباله‌رو هنرهای ملی ایران هستند شد؛ هنرهایی که امروز توسط هند، چین، پاکستان، افغانستان، عراق و... به نام هنر ایرانی به دنیا صادر می‌شود. جانشین کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم) با تأکید حفظ وجاهت هنرهای ملی ایران و سعی در توسعه بازار بین‌المللی آنها، این اقدام را از واجباتی خواند که هر دولت باید به آن توجه جدی داشته باشد.

محیط طباطبایی می‌گوید: وقتی می‌بینیم در مقایسه با بسیاری از کشورها که سعی می‌کنند تزیینات خانه و محل کار خود را از هنرهای ملی‌شان بپوشانند تا چه اندازه به استفاده از هنرهای ملی خود در خانه و محل کار توجه داریم درمی‌یابیم که تا چه‌اندازه از هنرهای ملی خود فاصله گرفته‌ایم. محیط طباطبایی سپس به ارزش صادراتی گنج امان به‌عنوان یک هنر ملی ایرانی پرداخت و گفت: وقتی یک اثر هنری مانند آیه‌الکرسی به سفارش یک ایرانی مقیم دوبی در اصفهان تهیه می‌شود و به امارات متحده عربی می‌رود از جهتی موجب خوشحالی است که هنوز ایرانیان خارج از مرزها به عقبه‌خود علاقه دارند و بدون فراموش کردن هویت خود سفیر فرهنگی ایران هستند. از سوی دیگر، رفتن این اثر به لحاظ اقتصادی و برخورداری از وجوه فرهنگی و هنری امری ممدوح است اما موجب تأسف است که داخل کشور صاحبان سرمایه به جای تهیه چنین آثاری به هنرهای خارجی که فاقد ریشه‌های ملی ایران هستند توجه می‌کنند.

سیاست‌زدگی صنایع‌دستی

درحالی‌که صادرات صنایع‌دستی بی‌کیفیت از هند، چین و افغانستان و پاکستان به نام هنرهای ملی ایران ادامه دارد، سازمان میراث فرهنگی در گزارشی از وضعیت موجود صنایع‌دستی اعلام کرد که بخش صنایع‌دستی را با وضعیت سیاست‌زده، نازل از جهت جایگاه بین‌المللی و گسسته از هنرمندان و صنعتگران تحویل گرفته است. براساس آنچه سازمان میراث فرهنگی اعلام کرده است تنها 14درصد از شاغلان صنایع‌دستی کشور دارای کارت صنعتگری هستند و در تمامی ایران فقط 9کارگاه صنایع‌دستی با نشان استاندارد ملی وجود دارد.