محمد کرباسی: قبل از مرگ کیم جونگ ایل، رهبر سابق کره‌شمالی گمانه‌زنی‌ها درباره فردی که قرار بود به جای او قدرت را در اختیار بگیرد زیاد بود اما شاید کسی تصورش را هم نمی‌کرد این فرد با چهره‌‌ای بچگانه و به‌نظر برخی بانمک آنقدر خشن باشد که دست به یک تسویه حساب در قدرت و حتی اعدام شوهر عمه خودش بزند.


از همان زمان و با ظاهر شدن کیم جونگ اون، در مراسم‌های رسمی خیلی‌ها حدس می‌زدند که کوچک‌ترین پسر ایل جای پدرش را خواهد گرفت. رسانه‌های غربی برای پیدا کردن اطلاعات درباره این جوان ناشناخته به‌دنبال منابع مختلفی رفتند اما یک مورد آن این روزها و با خبرهای مختلف درباره تغییرات در هرم قدرت این کشور بیشتر به ذهن افراد آشنا به مسائل کره‌شمالی خطور می‌کند. سرآشپز سابق کیم جونگ ایل در مصاحبه‌ای کیم جونگ اون را فردی عصبی و پرخاشگر معرفی کرده بود که کارهایش قابل‌پیش‌بینی نیست. وقتی خبرگزاری رسمی کره‌شمالی با توصیف چانگ سونگ تائک، به‌عنوان فردی «پست‌تر از سگ» خبر اعدام کسی که تا همین چند وقت قبل دومین فرد قدرتمند این کشور بود را تأیید کرد خیلی‌ها فهمیدند که حرف‌های این سرآشپز بیراه نبوده است.

کیم جونگ اون 2 سال بعد از به قدرت رسیدنش نشان داده که برخلاف ظاهرش در تسویه حساب و چیدن مهره‌های قدرت رحمی ندارد. خیلی سریع پس از بازداشت چانگ سونگ تائک، تصاویر او از همه فیلم‌ها و عکس‌ها پاک شد تا اینگونه نشان داده شود که انگار او هیچ وقت در تاریخ وجود نداشته است.

از کیم کیونگ هی، عمه رهبر کره‌شمالی پس از اعدام شوهرش خبری در دست نبود اما اکنون گزارش‌ها نشان می‌د‌هد با وجود اعدام این مهره مهم، همسر او همچنان در دایره قدرت قرار دارد و حتی برخی رسانه‌ها گفته‌اند که او در جریان ماجرا بوده است. خبرگزاری رسمی کره‌شمالی اعلام کرده که کیم کیونگ هی، ۶۷ ساله به عضویت یک کمیته ویژه برگزاری مراسم خاکسپاری یکی از اعضای حزب حاکم منصوب شده؛ سمتی که نشان می‌دهد او هنوز مورد اعتماد رهبر این کشور قرار دارد.

کشور عجیب همیشگی

اتفاق‌های عجیب و غریب در صحنه سیاست کره‌شمالی اما به همین جا ختم نمی‌شود. زمانی که تصاویر خاکسپاری کیم جونگ ایل، رهبر سابق کره‌شمالی در سال ۲۰۱۱ پخش شد در کنار خودروی حامل تابوت او علاوه بر پسرش، ۷ مقام ارشد این کشور قرار داشتند. از میان این گروه ۷ نفره اما با‌گذشت ۲ سال از به قدرت رسیدن کیم جونگ اون، تنها ۲ نفر در پست‌های خود باقی مانده‌اند و بقیه در تحولات این کشور محو شده‌اند. اتفاقا تنها کسی که سرنوشتش از این جمع مشخص است، چانگ سونگ تائک است که با اعدام از صحنه حذف شد. یو تانگ چوک، رئیس دستگاه امنیتی این کشور ناپدید شده، کیم جونگ گاک، وزیر نیروهای مسلح از مقامش برکنار شده، کیم یونگ چون، از ژنرال‌‌های عالی‌رتبه ارتش تنزل درجه پیدا کرده و ری یونگ هو، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح این کشور هم مفقود شده است. متلاشی شدن این دایره قدرت نشان می‌دهد اوضاع در این کشور به‌صورت عجیبی تغییر کرده است. دولت کره‌شمالی به تازگی از تجار خود در چین هم خواسته است تا به کشور برگردند. گفته می‌شود رهبر جوان کره‌شمالی در حال نابودی افرادی است که به چانگ سونگ تائک نزدیک بوده‌اند.

جوان جویای قدرت

رفتار کیم جونگ اون که سنش حدود ۳۰ سال تخمین زده می‌شود فقط در صحنه قدرت و سیاست عجیب نیست. درحالی‌که مردم کره‌شمالی در وضعیت اقتصادی بدی به‌سرمی‌برند قصد دارد به‌خاطر علاقه‌اش یکی از بهترین پیست‌های اسکی را افتتاح کند. مردم کره‌شمالی همیشه با کمبود انرژی دست و پنجه نرم کرده‌‌اند و حتی در پایتخت این کشور ساعت‌ها در روز برق قطع می‌شود. رهبر جوان این کشور اما در جریان بازدیدش به مسئولان پروژه گفته است کاری کنند که در هنگام شب هم امکان اسکی باشد. مجله فوربس به تازگی در فهرست مشهور خود کیم جونگ اون را به‌عنوان یکی از ده سیاستمدار ثروتمند جهان معرفی کرده است. رهبر جوان کره‌شمالی علاوه بر این طی ماه‌های گذشته پروژه‌های عجیب دیگری برای این کشور مانند یک پارک بزرگ آبی و سینمای چهاربعدی هم افتتاح کرده است. پارک آبی مونسو در کره‌شمالی ۱۰۹ هزار مترمربع مساحت دارد و ده‌ها استخر روباز و سربسته در آن درنظر گرفته شده است. یک شهربازی و باشگاه اسبدوانی هم از پروژه‌های دیگر رهبر کره‌شمالی بوده‌اند که افتتاح آنها باعث تعجب کشورهای دیگر شده است.

پوست‌اندازی در قدرت

کیم کیونگ هی، عمه رهبر کره‌شمالی که اکنون ۶۵ سال سن دارد توانست با دریافت درجه ژنرال ۴ ستاره به نخستین زنی تبدیل شود که موفق به کسب این درجه در کره‌شمالی شده است. گفته می‌شود که خواهرها و برادرهای رهبر سابق کره‌شمالی بسیار به هم نزدیک هستند. زمانی کیم جونگ ایل گفته بود که همه باید مثل کیم کیونگ هی وفادار باشند. به همین‌خاطر گفته می‌شود که او، به‌عنوان عمه کیم جونگ اون نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های کره‌شمالی پس از مرگ برادرش داشته است. حتی برخی می‌گویند بعد از مرگ شوهرش او همچنان قدرت خود را حفظ کرده است. اکنون اما به‌نظر می‌رسد این کشور درگیر یک پوست‌اندازی سیاسی است. چانگ سونگ تائک، شوهر کیم کیونگ هی هم یکی از نزدیک‌ترین افراد به کیم جونگ ایل بود. سال ۲۰۱۰ او عضو کمیسیون دفاع ملی کره‌شمالی شد که قدرت و نفوذ بسیاری در کره‌شمالی دارد؛ کسی که حداقل به‌صورت غیررسمی در تمامی سال‌های گذشته به‌عنوان مرد شماره ۲ کره‌شمالی شناخته می‌شد، یکی از چهره‌های اصلی امور اقتصادی در کره‌شمالی بود و به‌طور مرتب مذاکرات با چین، نزدیک‌ترین متحد پیونگ یانگ، را به‌عهده داشت.

مقام‌های پیونگ یانگ گفته‌اند که او رهبری این کشور را به چالش کشیده و در داخل حزب کارگران کره‌شمالی جناحی رقیب تشکیل داده بود. در اوایل دهه ۱۹۷۰ چانگ سونگ تائک به بخش اداری حزب حاکم راه یافت و رفته‌رفته به رده‌های بالا دست پیدا کرد. آشنایی و ازدواج او با کیم کیونگ هی، عمه رهبر کره‌شمالی در سال ۱۹۷۲ هم در ترقی سریع او در قدرت تأثیر زیادی داشت. در سال ۱۹۹۲ وارد کمیته مرکزی حزب حاکم شد. در سال ۲۰۰۴ اما با ناپدید‌ شدن او از صحنه‌های عمومی منابع اطلاعاتی کره‌جنوبی از بازداشت خانگی‌اش خبر دادند ولی در سال ۲۰۰۹ با انتصاب در کمیسیون دفاع ملی مقامی بسیار حساس پیدا کرد. در مراسم خاکسپاری کیم جونگ ایل دیده شدن او درست پشت سر رهبر جدید کره‌شمالی او را مردی مهم در قدرت این کشور نشان می‌داد. حالا اما اعدام علنی او گمانه‌زنی‌های مختلفی را درباره این کشور همیشه مرموز به‌وجود آورده است. برخی این اعدام را نشانه اختلاف‌های شدید در راس قدرت این کشور می‌دانند و گروهی عقیده دارند که اعلام رسمی این مجازات سخت، هم هشداری به دیگران به‌حساب می‌آید و هم تلاشی از سوی اون برای تثبیت قدرت خود بعد از پشت سر گذاشتن دوران انتقال با کنار گذاشتن یک چهره قدرتمند است.

بیشترین ثبات یا در آستانه سقوط؟

با تغییر و تحولات قدرت کره‌شمالی 2 تئوری درباره این کشور مطرح شده است. گروهی اعتقاد دارند که کیم جونگ اون به‌اصطلاح رهبر کله‌شقی است که نمی‌تواند تصمیم‌های درست بگیرد. به همین‌خاطر این افراد می‌گویند این کشور با اتفاق‌هایی که در آن افتاده در مسیر پرخطری حرکت می‌کند و ممکن است تا چند وقت دیگر شاهد یک هرج و مرج تمام‌عیار در آن باشیم. به عقیده این گروه رهبر جوان کره‌شمالی که کشورش تسلیحات هسته‌ای دارد نمی‌داند در قدرت دارد چه کار می‌کند و با کشتن افراد مهم خودش دارد پایه‌های کشور را خراب می‌کند. از حلقه ۷ نفره نزدیک به کیم جونگ ایل، اکنون ۵ نفر از قدرت محو شده‌اند و به همین‌خاطر گفته می‌شود آنقدر اوضاع وخیم شده که ضربه‌ای ناچیز می‌تواند همه‌‌چیز را در این کشور نابود کند. در مقابل اما گروهی وجود دارند که نظرشان درباره کره‌شمالی کاملا در تضاد با این عقیده است. به گفته آنها مقام‌های کره‌شمالی که همیشه به پنهان‌کاری مشهور بوده‌اند، هیچ نیازی به علنی کردن اعدام مرد شماره ۲ این کشور نداشته‌اند. به عقیده این گروه تسویه حساب علنی در قدرت که در کره‌شمالی اعلام رسمی آن کم سابقه بوده نشان می‌دهد که شاید کره‌شمالی در بهترین وضعیت ثبات به سر‌می‌برد. به عقیده این افراد کیم جونگ اون با همان روشی که برخی نکته منفی او می‌دانند دست به کارهایی زده که شاید پدر و پدربزرگش با احتیاطشان توان انجام آن را نداشته‌اند. هر دو گروه کارشناسان کره‌شمالی اما در این نکته هم عقیده هستند که باید حداقل ۵ سال دیگر صبر کرد تا فهمید اوضاع در کره‌شمالی به کدام سمت پیش‌ می‌رود.