در رده بندی فدراسیون جهانی والیبال بر خلاف بسیاری از رشتههای توپی، پیروزی در یک دیدار خاص امتیازی ندارد. یعنی علاوه بر این که بازیهای دوستانه هیچ تاثیری در افزایش رنکینگ ندارد، بلکه پیروزی در یک دیدار رسمی نیز امتیازی برای تیم برنده ندارد. به این معنی که یک تیم حتی اگر در لیگ جهانی، المپیک، جام جهانی یا سایر رویدادهای معتبر و رسمی این رشته مقابل حریف به برتری برسد امتیازی کسب نمیکند و در پایان مسابقات ردهبندی این تیمها هستند که باعث صعود در رنکینگ خواهد شد.
البته این به این معنی نیست که به دست آوردن پیروزی در لیگ جهانی بیتاثیر است. چرا که رتبه نهایی تیمها در نهایت به تعداد برد و باختهای آنها بستگی دارد، اما این که صرفا پیروزی در یک مسابقه خاص امتیازی داشته باشد، این گونه نیست (برخلاف فوتبال). برای مثال ایران در لیگ جهانی والیبال موفق شد در یک دیدار ایتالیا را شکست دهد و در یک دیدار هم مغلوب شد، اما با وجود این که پیروزی ایران سه امتیازی بود (3-1) و برد ایتالیا دو امیتازی (3-2)، ایران در پایان رقابتها با قرار گرفتن در جایگاه نهم 10 امتیاز به دست آورد و ایتالیا با ایستادن بر سکوی سوم 40 امتیاز!
کدام تورنمنتها در رنکینگ تاثیرگذارند؟
در طول یک سال تورنمتهای زیادی در سطح دنیا برگزار میشوند، اما حتی تعدادی از آنهایی که از سوی FIVB رسمیت دارند، در رده بندی جهانی بیتاثیرند. مثلا رقابتهای جام بین قارهای هیچ امتیازی برای تیمها ندارد. در ادامه تورنمنتهای معتبر FIVB از نظر تاثیر بر امتیاز بندی تیمها را بررسی خواهیم کرد.
1- المپیک: معتبرترین رقابت والیبال از نظر اعتباری شاید لیگ جهانی باشد، اما بیشترین امتیاز به قهرمان المپیک داده میشود. رقابتهای المپیک به دلیل این که زیرنظر IOC برگزار میشود فرمت یکسانی دارد و تعداد تیمها و نحوه برگزاری آن به ندرت تغییر میکند. تیم قهرمان المپیک 100 امتیاز به دست میآورد. تیمهای دوم، سوم و چهارم نیز 90، 80 و 70 امتیاز کسب میکنند، اما چون رقابتها به شکل حذفی است، چهار تیمی که در مرحله یک چهارم نهایی حذف شدهاند همگی پنجم به شمار میروند و 50 امتیاز کسب میکنند. تیم هایی که نتوانسته به المپیک راه پیدا کنند اما در مراحل پلی آف حضور داشتهاند نیز امتیازی هر چند بسیار اندک کسب می کنند. المپیک هر چهارسال یک بار برگزار میشود.
2- قهرمانی جهان: این رقابتها هر چهار سال یک بار با حضور 24 تیم برگزار میشود و چهار تیم برتر همانند المپیک 100 ، 90، 80 و 70 امتیاز کسب میکنند، اما نحوه امتیازدهی به تیمهای بعدی با المپیک فرق میکند.
3- جام جهانی: این رویداد نیز همانند دو تورنمنت قبلی هر چهار سال یک بار برگزار میشود و از نظر امتیازی ارزش مشابهی با المپیک دارد. با این تفاوت که امتیاز تیمهای پنجم تا هشتم با هم فرق دارد و چهار تیم نهم تا دوازدهم هستند که مشترکاً 5 امتیاز کسب میکنند.
4- لیگ جهانی: این رویداد شاید از نظر اعتبار در سطح بالایی قرار داشته باشد، اما به نسبت سه تورنمنت قبلی ارزش کمتری دارد و تیم قهرمان 50 امتیاز میگیرد که به نظر منطقی نیز میرسد. چرا که سطح کیفی رقابتهای لیگ جهانی از سال 2011 با توجه به زیاد شدن تیمها کاسته شده است. ضمن این که در مرحله فینال رقابتها تیم میزبان حضور دارد؛ تیمی که شاید از نظر فنی لیاقتش را نداشته باشد. همچنین فرمت خاص رقابتها که این سالها زیاد دستخوش تغییر شده میتواند شرایطی را رقم بزند که یک تیم در پایان امتیازات زیادی کسب کند.
5- رقابتهای قارهای: کم ارزشترین رقابتها از نظر FIVB رقابتهای قارهای است که تیم قهرمان تنها 30 امتیاز کسب می کند.
اهمیت زمانی تورنمنتها
علاوه برجنبه امتیازی فاصله برگزاری مسابقات نیز اهمیت دارد. باید به این نکته توجه کرد که امتیازاتی که FIVB به تیمها پس از به دست آوردن عنوان میدهد تا دوره بعدی که آن رقابتها برگزار شود، پابرجاست. یعنی تیمی که مثلا در جام جهانی قهرمان میشود تا 4 سال بعد 100 امتیاز را در اندوخته اش حفظ میکند و حتی اگر در طول چهارسال آینده افت شدیدی داشته باشد تا زمانی که دوره بعدی جام جهانی برگزار نشده این صد امتیاز محسوب خواهد شد.
در سوی مقابل رقابتهای لیگ جهانی هر ساله برگزار میشود و بدیهی است که امتیازی که تیمها در این تورنمت به دست میآورند تنها یک سال پایدار است و با برگزاری دوره بعدی امتیازهای سال قبل پاک می شود. رقابتهای قارهای نیز هر دو سال یک بار برگزار میشود.
با توجه به موارد ذکر شده، شاید بهتر بتوان سیاست کشورهای صاحب قدرت والیبال را درک کرد. تیمهای صاحب نام والیبال جهان شاید بر مبنای همین سیستم امتیازدهی باشد، که بعد از رقابتهایی مانند المپیک یا جام جهانی دست به جوانگرایی میزنند. چرا که میدانند باید با بهترین تیم خود در این رویدادهایی که چهارسال یک بار برگزار می شود حضور یابند. آنها به خوبی می دانند که تیم جوان ممکن است در لیگ جهانی نتیجه نگیرد، اما این نتیجه نگرفتن به راحتی سال بعد قابل جبران است، در حالی که اثر نتیجه ضعیف در رویدادی مانند المپیک تا 4 سال باقی خواهد ماند.