مسئولان در این سال‌ها زیاد جلسه تشکیل داده‌اند و به کمیته بحران رفته‌اند تا به یک جمع‌بندی مشخص و روشن برسند و از میزان آلاینده‌ها در هوا کم کنند تا شهر و ساکنان شهر بتوانند سالم‌تر نفس بکشند. در این میان البته هر نهاد و مسئولی سعی می‌کند ریشه مشکل را به کم‌کاری یا موازی کاری و... ربط دهد و بدیهی است که متهم همیشگی آلودگی و وارونگی دما به مثابه یک سوژه تکراری کیفیت بنزین مصرفی است. مسئولان وزارت نفت و تصمیم‌گیرندگان در شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی ایران مصمم هستند که با پوشش حداکثری بنزین با کیفیت در 8کلانشهر در معرض آلودگی هوا، بهانه را از دست دیگر نهادها و دستگاه‌های اجرایی بگیرند.
با شاهرخ خسروانی، قائم‌مقام شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی ایران درباره وعده وزارت نفت مبنی بر تولید و توزیع بنزین دارای استاندارد یورو4 گفت‌وگو کرده‌ایم.
- آخرین وضعیت تولید بنزین یورو4 در کشور چگونه است؟
در تمامی پالایشگاه‌های کشور طرح‌های توسعه‌ای ارتقای کیفیت بنزین و گازوئیل در حال اجراست و بسیاری از این طرح‌ها به بهره‌برداری رسیده و برخی پروژه‌ها هم به‌تدریج در مرحله نهایی بهره‌برداری قرار می‌گیرند. هم‌اکنون طرح‌های توسعه‌ای ارتقای کیفیت در پالایشگاه‌های تهران و شازند اراک نهایی شده و در مجموع حدود 20میلیون لیتر بنزین پاک در این دو پالایشگاه تولید می‌شود.
- منظورتان از بنزین پاک همان بنزین یورو4 است؟
درست است. البته اطلاق بنزین پاک به‌معنای کاهش میزان آلاینده‌های بنزین ازجمله آروماتیک‌ها، بنزن، گوگرد و... است که باعث ارتقای بنزین به سطح استاندارد یورو 4 و حتی بالاتر از آن خواهد شد.
- اما گفته می‌شود تمامی بنزین یورو 4 یا همان بنزین پاک تولیدی در کشور توزیع نمی‌شود و توزیع این فراورده استاندارد به میزان تولید نیست. چرا؟
یک بحث اصلی نحوه انتقال و توزیع این فراورده است؛ چرا که شهر تهران به‌عنوان مرکز دریافت و توزیع فراورده‌های نفتی هم برای پایتخت و هم شمال، شمال غرب و شمال شرق کشور محسوب می‌شود و در حال برنامه‌ریزی هستیم تا بتوانیم در یک بازه زمانی 6ماهه از دی‌ماه امسال تا تیرماه سال93 حداکثر پوشش توزیع بنزین پاک را برای 8کلانشهر در معرض آلودگی هوا داشته باشیم.
- از ابتدای دی‌ماه تا‌کنون توزیع بنزین پاک به چه نحوی بوده است؟
از ابتدای دی‌ماه شهر اراک تحت پوشش کامل توزیع بنزین پاک قرار گرفته و برای شهرهای تهران و کرج هم برنامه‌ریزی توزیع بنزین پاک به‌صورت مرحله‌ای است و در دی‌ماه و بهمن به‌تدریج میزان توزیع افزایش خواهد یافت و پیش‌بینی ما این است که تهران و کرج تا تیرماه سال آینده تحت پوشش حداکثری بنزین یورو 4 قرار گیرند.
- برای کلانشهرهای اصفهان، شیراز، تبریز، اهواز و مشهد به چه نحوی عمل خواهید کرد؟
برای شهر اصفهان به‌تازگی پروژه بنزین‌سازی پالایشگاه اصفهان در مهرماه به بهره‌برداری رسیده است البته بنزین تولیدی در این پالایشگاه بنزین سوپر با کیفیت مطلوب است که با بهره‌برداری از واحد ایزومریریزاسیون پالایشگاه اصفهان که مراحل تست نهایی آن انجام می‌شود، در بهار سال آینده تولید روزانه 9تا 10میلیون لیتر بنزین پالایشگاه اصفهان هم به سطح استاندارد یورو 4 و بنزین پاک خواهد رسید. در پالایشگاه تبریز هم واحد ارتقای کیفیت بنزین با اکتان بالا عملیاتی شده و امیدواریم در بازه زمانی 6ماهه تا پایان بهار سال آینده بنزین مصرفی شهر تبریز را هم به حد استاندارد مطلوب برسانیم. در شهرهای اهواز، مشهد و شیراز هم برنامه‌ریزی شرکت ملی پالایش و پخش برای ابتدای تابستان سال آینده است و امیدواریم که بنزین مصرفی در 8کلانشهر آلوده کشور تا پایان خرداد سال آینده به‌تدریج به استاندارد بنزین یورو 4افزایش یابد.
- مجموع تولید بنزین پاک که قرار‌است در پالایشگاه‌های کشور برای 8کلانشهر ایران تولید و توزیع شود چه میزان خواهد بود؟
برآوردهای ما این است که بین 30تا 35میلیون لیتر بنزین پاک در ظرف 6ماه آینده تولید شود، البته میانگین مصرف بنزین در کشور بین 60تا 65میلیون لیتر برآورد می‌شود؛ برنامه اصلی شرکت برای افزایش بنزین تولیدی کشور، بهره‌برداری از پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس است که یک پالایشگاه با ظرفیت تولید 360هزار بشکه میعانات گازی است که در حال حاضر 67درصد پیشرفت فیزیکی این پالایشگاه حاصل شده و با بهره‌برداری کامل آن روزانه 36میلیون لیتر بنزین و 13میلیون لیتر گازوئیل استاندارد یورو 4تولید خواهد شد.
- همانطور که اشاره کردید خوراک این پالایشگاه میعانات گازی است. زمان دقیق بهره‌برداری از این پالایشگاه کی خواهد بود؟
مرحله نخست این پالایشگاه در اوایل سال94 به بهره‌برداری خواهد رسید و فازهای 2و 3 هم به فاصله زمانی چند ماهه عملیاتی خواهند شد.
- شائبه مطرح شده مبنی بر واردات بنزین بی‌کیفیت از چین به کجا انجامید؟
به هیچ عنوان بنزین بی‌کیفیت از خارج وارد نشده است. متأسفانه یکی از خبرگزاری‌ها این موضوع را مطرح کرد درحالی‌که یک ماده اکتان‌افزا به نام‌ام.ام.تی توسط پالایش نفت شیراز یک سال پیش به‌صورت تک محموله با توجه به مجوز‌ها و دستور‌العمل‌های تأیید شده و پیش‌بینی احتمالات مصرف وارد شده است که میزان مصرف آن نیز حداکثر 18جزء از یک‌میلیون جزء بوده که مورد تأیید مراجع رسمی ذی‌صلاح است و با وجود مجوزهای قانونی تا حال حاضر از این محموله استفاده نشده است. البته براساس دستور‌العمل توصیه‌ای ستاد پالایش و پخش فراورده‌های نفتی ایران، درصورت داشتن گواهی استاندارد فنی، پالایش نفت شیراز حق استفاده از این محموله را داشته و دارد. اصل ماجرا همین است و متأسفانه تحت عنوان بنزین چینی طرح مسئله شد.
- اما وزیر نفت موضوع را تکذیب کرده بود.
وزیر محترم نفت به‌طور عمومی درباره واردات بنزین اظهارنظر کرده بود؛ چرا که ما روزانه تا 10میلیون لیتر بنزین وارد می‌کنیم و ممکن است از چین هم بنزین وارد کنیم اما تأکید وزیر نفت این بود که تمامی بنزین وارداتی با کنترل کیفی مطلوب وارد می‌شود که برخی رسانه‌ها این را خلط مبحث کرده‌اند.
- در حال حــاضر بنزیـن در مجتمع‌های پتروشیمی تولید می‌شود یا پالایشگاه‌ها؟
در برخی مجتمع‌های پتروشیمی به‌صورت خیلی جزئی، بنزین برای جبران کسری تولید می‌شود و تمامی عوامل آلاینده آن مخصوصا بنزن تحت کنترل کامل قرار دارد و هیچ نگرانی‌ای از بابت کیفیت بنزین اندک تولیدی در مجتمع‌های پتروشیمی نداریم.
- به‌عنوان یک مقام آگاه، به نظر شما چقدر بنزین مصرفی در آلودگی هوای کلانشهرها نقش دارد؟
ما قصد پنهان‌کردن مسائل را نداریم و ادعا هم نداریم که بنزین یورو2 هیچ آلایندگی‌ای ندارد اما حرف ما این است که اگر سوختی دارای بنزن، آروماتیک و... خارج از استاندارد باشد، آلاینده بیش از حد مجاز به همراه دارد و طبیعی است که مصرف هر فراورده نفتی به همراه خود آلایندگی را خواهد داشت اما آنچه در نشست با مسئولان سازمان محیط‌زیست مطرح شده این است که باید میزان مصرف فراورده‌های نفتی در کشور کاهش یابد.
- شفاف‌تر توضیح می‌دهید که چرا معتقدید افزایش استانداردهای سوخت به میزان کاهش مصرف بر کیفیت هوا تأثیر‌گذار نخواهد بود؟
بگذارید مثالی بزنم. تصور کنید میزان آلایندگی بنزن را به زیر یک درصد کاهش دهیم. با میانگین مصرف روزانه 50میلیون لیتر بنزین، یک درصد این میزان مصرف، 500هزار لیتر می‌شود اما اگر میزان مصرف کل بنزین به 80میلیون لیتر برسد، در عمل 1/6 میلیون لیتر به حجم بنزن وارد شده به هوا افزوده می‌شود. متأسفانه باید بپذیریم که مشکل اساسی ما مصرف بی‌رویه فراورده‌های نفتی در داخل کشور است و باید با مدیریت تقاضا، میزان مصرف را کاهش دهیم و البته قبول دارم که باید استاندارد بنزین را بیشتر کنیم. اما وقتی روزانه در کشور از 570میلیون مترمکعب گاز مصرفی بیش از 400میلیون مترمکعب آن صرف مصرف خانگی می‌شود، در عمل کربن اضافی وارد اتمسفر می‌کنیم و بر میزان ذرات معلق در هوا می‌افزاییم و محیط‌زیستمان را آلوده می‌کنیم.
- اما خانم ابتکار گفته اگر نمی‌توانیم بنزین باکیفیت تولید کنیم، بهتر است از خارج وارد کنیم. این انتقاد ایشان را می‌پذیرید؟
هم در نشست حضوری و هم در نامه رسمی پاسخ ایشان را داده‌ایم.
- مضمون پاسخ شما چه بود؟
اولا ادعای ما این نیست که همه 65میلیون لیتر بنزین تولید داخل بنزین پاک است و قصد پنهانکاری هم نداریم و روزی 10میلیون لیتر هم بنزین وارد می‌کنیم. حرف ما این است که توان حداکثری پالایشگاه‌ها را به‌کار گرفته‌ایم برای تولید حداکثری بنزین پاک جهت توزیع در کلانشهرهای آلوده. اگر پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس هم به بهره‌برداری برسد نه‌تنها خودکفا که صادرکننده بنزین پاک هم خواهیم شد اما طبیعی است که پروژه‌های به ارث مانده از قبل با تأخیر اجرا شده و در این دولت در حال پیگیری است. همه می‌دانیم مشکل تأخیر در پروژه‌های پالایشگاهی چیست.وقتی می‌گویند برویم بنزین وارد کنیم، جواب‌شان این است که مگر واردات، پول و منابع مالی نمی‌خواهد؟ وقتی کمبود اعتبار داریم و نمی‌توانیم پروژه‌ها را به موقع تکمیل کنیم، حرف‌های قشنگ زدن که مشکلی را حل نمی‌کند. البته خانم ابتکار نسبت به این محدودیت‌ها اشراف کامل دارند.
- می‌شود اعلام کنیم 8کلانشهر آلوده ایران تا تیرماه سال آینده بنزین پاک مصرف می‌کنند؟
تلاش ما این است که حداکثر این اقدام را عملیاتی کنیم. 8کلانشهر یادشده روزانه بیش از 30میلیون لیتر مصرف دارند که نصف مصرف کلی سوخت در کشور است. البته نمی‌خواهم بگویم صددرصد چرا که ممکن است بنا به محدودیت‌هایی در شرایط عملیاتی پالایشگاه‌ها در شرایط اضطرار این صددرصد محقق نشود ولی قول می‌دهیم حداکثر پوشش بنزین پاک را برای شهرهای یادشده داشته باشیم.