شهرستان تاریخی مراغه با تمدن هفت هزار ساله، دارای 515 اثر تاریخی و تپه‌های باستانی به یادگار مانده از دوران عصر پارینه سنگی و تمدن پیش و بعد از اسلام بوده و هر سال پذیرای گردشگران و میهمانان نوروزی از نقاط مختلف کشور و همچنین خارج از مرزها است.
برخورداری از آثار غنی تاریخی، طبیعی و مشاهیری مانند خواجه نصیر طوسی موجب شده این شهرستان به یکی از گنجینه های تاریخی و طبیعی منطقه تبدیل شود.
این شهر بعد از اسلام و در زمان تاراج مغول ها به عنوان پایتخت حکومت هلاکوخان، نوه چنگیزخان انتخاب شد.
رصدخانه از آثار مهم تاریخی و از یادگارهای علمی و فلکی خواجه نصیرالدین طوسی، در سال 657 هجری قمری و زمان پایتختی مراغه به فرمان هلاکوخان با همراهی عده ای از فضلا و دانشمندان آن دوران از جمله علامه قطب الدین، فخرالدین مراغی، محی الدین مغربی و نجم الدین اسطرلابی در این شهر بنا شده است.
این رصدخانه با آوازه بین المللی خود در دوران گذشته و زمان کنونی به عنوان افتخار علمی ایرانیان در دنیای علم و ستاره شناسی شناخته شده و از آثار مهم و ارزشمند این شهرستان محسوب می شود.
معبد مهری، کهن یادگاری ارزشمند از آیین مهرپرستی دوره اشکانی در این شهرستان بوده و اثری دیدنی و حجاری شده در دل زمین است.
این معبد در 15 کیلومتری جنوب شرقی مراغه و در روستای ورجوی این شهرستان واقع شده و با قدمتی حدود سه هزار ساله، میراثی ارزشمند و تاریخی برای بازدید میهمانان نوروزی و گردشگران علاقه مند به آثار باستانی و تاریخی است.
این معبد از معابد مهم ایران و جهان بوده که به گفته کارشناسان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری جزو چهار معبد مهم آیین مهرپرستی در ایران به شمار می رود که دارای پلانی زیرزمینی و صخره ای بوده و در دوره اشکانی و ساسانی بنا شده است.
گنبد سرخ، از قدیمی ترین بناهای سلجوقی موجود در مراغه بوده که در سال 542 هجری قمری بصورت مربع شکل متشکل از سردابه و اتاق اصلی احداث شده و بر روی سکویی سنگی قرار گرفته است.
ورودی این گنبد به سوی شمال مشرف بوده و از آجرکاری پرنقش و نگار همراه با کاشی های فیروزه ای که تازه در معماری سلجوقی متداول شده بود، زینت یافته است.
گوی گنبد (گنبد کبود)، برجی است دارای طاق نما، که دارای حاشیه ای قطارکاری و دندانه دار بوده و در کنار آن پایه های ستون مانندی ساخته شده که همچون سطح خارجی طاق نماها با تزیینات مرکب از آجر، سفال و کاشی فیروزه ای رنگ با اشکال هندسی به طرزی بدیع آرایش یافته است.
این گنبد یک ساختمان دو طبقه با سردابه ای سنگی بوده که ارتفاع سردابه آن از سطح زمین دو متر و 40 سانتی متر و طبقه دوم آن اتاق آجری در روی سردابه با بلندی 11 متر و 40 سانتی متر احداث شده است.
همچنین این بنا 10 ضلعی بوده و گنبدی نیمکره ای بر روی سقف این طبقه ایجاد شده و در نهایت به وسیله مخروط هرمی 10 طرفه پوشیده شده است.
این گنبد از آثار تاریخی مورد وثوق گردشگران و مسافران نوروزی بوده که همواره مورد توجه آنان قرار می گیرد.
گنبد غفاریه مراغه که ساخت آن به ابوسعید بهادرخان ایلخان نسبت داده می شود، از دیگر برج های معروف این شهر است که برخلاف سبک معماری سلجوقیان در ساخت آن از آجر لعابدار کمتر استفاده شده و کاشی کاری، جای آن را گرفته است.
وجه تمایز این برج با دیگر برج ها، بکارگیری پنجره های کاذب در این برج بوده که براساس اعلام کارشناسان میراث فرهنگی، سازنده آن قصد القا روشنایی و نور بصورت نمادین در محل را داشته است.
از دیگر آثار مورد علاقه گردشگران و میهمانان نوروزی این شهرستان، کلیسای هوانس، بوستان آقالار، مسجد طاق دروازه، چهل غار کهجوق ساخت دست انسان و قلعه باستانی گویجه قلعه است.
موزه تخصصی مراغه نیز از دیگر مکان های گردشگری و دیدنی این شهرستان است که به عنوان نخستین موزه تخصصی حکومت ایلخانان، دارای آثاری ارزشمند و تاریخی از این دوران است.
این موزه دارای سالن های نمایش مسکوکات، کتابت، مفرغینه، آبگینه، سفال و آثار مکشوفه از مراغه است.
در کنار آثار تاریخی مراغه، آثار طبیعی مانند دره گشایش، غار هامپوییل، صوفی چای و دامنه های سهند از جاذبه های گردشگری این شهرستان است.
کناره های سرسبز صافی رود از روزگاران گذشته تا کنون، محل تفریح خانواده های مراغه ای و مسافران بوده و دره گشایش نیز تفرجگاهی مناسب برای گردشگری است و آب چشمه های آن برای درمان امراض پوستی مورد استفاده قرار می گیرد.
این دره به طول شش کیلومتر در حد فاصل روستاهای گشایش و امیر واقع شده و کوه های سر به فلک کشیده صخره ای، آن را در آغوش گرفته و رودخانه خروشان، چشمه های معدنی و مناظر بکر طبیعی و دیدنی، آذین بخش این دره است.
شهردار مراغه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به طرح های مختلف این شهرداری برای استقبال از نوروز و سال نو، گفت: تنظیف و پاکسازی سطح شهر، گل کاری میادین، رنگ آمیزی دیوارها و المان های شهری و استقبال از مسافران نوروزی از جمله اقدامات این شهرداری در این زمینه است.
نادر ابراهیمی، افزود: امسال نیز طبق سال های گذشته تور رایگان گردشگری و مراغه گردی با همکاری اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و اتوبوسرانی در راستای توسعه صنعت گردشگری و آشناسازی میهمانان نوروزی با آثار تاریخی و جاذبه های گردشگری برگزار می شود.
وی اظهار کرد: در تعطیلات نوروزی، ماموران این شهرداری در کیوسک های اطلاع رسانی واقع در میادین ورودی این شهر از جمله میدان راه آهن، بسیج و مجلس مستقر شده و خدمات لازم را به گردشگران و میهمانان نوروزی ارایه خواهند داد.
ابراهیمی ادامه داد: گردشگران و میهمانان نوروزی می توانند با استفاده از امکانات ایجاد شده از معبد مهری، گنبدهای سرخ، کبود، غفاریه، برج مدور، رصدخانه و موزه های ایلخانی و سنگ نگاره ها، تصفیه خانه آب و سد علویان این شهر بازدید کنند.
وی گفت: امسال نیز حدود 40 هزار نقشه و راهنمای شهر و بروشور آثار تاریخی و جاذبه های گردشگری برای توزیع در بین گردشگران و میهمانان نوروزی آماده می شود.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مراغه نیزگفت: هم اکنون در این شهرستان اماکن استقرار روزانه دو هزار گردشگر در ایام نوروز با همکاری اداره های آموزش و پرورش، اوقاف و امور خیریه و بخش های خصوصی شامل هتل، هتل آپارتمان ها و مسافرخانه برای پذیرایی از مسافران مهیا شده است.
علیرضا پاشایی افزود: این مکان ها شامل دو هتل، شش مهمان پذیر، خانه معلم، زایرسرای امامزاده سید ابراهیم و چند مدرسه برای اسکان میهمانان نوروزی است.
وی اظهار کرد: به منظور استقبال از میهمانان نوروزی با هماهنگی ستاد خدمات سفر این شهرستان، در چهار نقطه از شهر شامل ایستگاه راه آهن و ورودی های شهر از مسافران و میهمانان پذیرایی خواهد شد.
براساس آمار موجود ، تا کنون حدود 300 اثر تاریخی مراغه از میان بیش از یک هزار و 300 اثر تاریخی آذربایجان شرقی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
شهرستان مراغه با 250 هزار نفر جمعیت در 147 کیلومتری جنوب غربی تبریز مرکز آذربایجان شرقی واقع است.
حسن حسین زاده - ایرنا